Απώλεια, τρόμος και θλίψη χαρακτηρίζουν συχνά τις ιστορίες των προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα. Χιλιάδες από αυτούς είναι στοιβαγμένοι κάτω από άθλιες συνθήκες σε καταυλισμούς και κλειστά κέντρα κράτησης ανά τη χώρα. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να δει κανείς ένα φως στην άκρη του τούνελ. Ωστόσο, ιστορίες απίστευτης προσαρμοστικότητας και επιτυχίας υπάρχουν ακόμα εκεί έξω.
Μόλις έξι μήνες νωρίτερα, γνώρισα τον Shahin, έναν εθελοντή μεταφραστή για λογαριασμό μιας μικρής μη-κερδοσκοπικής οργάνωσης ο οποίος βοηθούσε πρόσφυγες με τις αιτήσεις τους για άσυλο στην Ελλάδα.
Έμοιαζε εξαιρετικά ενεργητικός και εξωστρεφής, έτοιμος να βοηθήσει όποτε τον χρειάζονταν και πάντοτε με ένα λαμπερό χαμόγελο στο πρόσωπό του. Τίποτα στην εμφάνιση ή τους τρόπους του δεν φανέρωνε τις δυσκολίες που είχε αντιμετωπίσει στην ως τώρα σύντομη ζωή του.
Ο Shahin, 20 ετών, προέρχεται από μια μειονότητα του Ιράν και μεγάλωσε σε ένα πολύ καταπιεσμένο περιβάλλον. Όπως εξηγεί ο ίδιος, άτομα από την ίδια κοινωνική ομάδα συχνά βιώνουν ανισότητες στον επαγγελματικό τομέα ενώ δεν λείπουν μάλιστα οι περιπτώσεις που δε γίνονται δεκτοί σε πανεπιστήμια, που φυλακίζονται βασανίζονται ή ακόμα και καταδικάζονται σε θανατική ποινή.
Το όνειρο του Shahin είναι να ζήσει σε μια ελεύθερη χώρα που μπορεί να ζήσει και να σπουδάσει οικονομικά και διοίκηση, να μάθει νέες γλώσσες και να έχει μια οικογένεια με παιδιά. Ήξερε ωστόσο ότι κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατον στο Ιράν. Έτσι, αποφάσισε να φύγει και να κάνει μια νέα αρχή στην Ευρώπη. Την αρχή της καινούργιας του ζωής.
«Ταξίδευα μόνος. Δεν είχα κανέναν μαζί μου», αφηγείται με τη συγκίνηση ενός ανθρώπου που έχει περάσει πολλά. Ακολούθησε την ίδια πορεία όπως τόσοι πρόσφυγες και μετανάστες πριν από εκείνον: Στοιβάχθηκε σε αυτοκίνητα, διέσχισε τη Μεσόγειο σε φουσκωτή λέμβο και κοιμόταν στις εγκαταστάσεις του Ελληνικού για μήνες, μαζί με χιλιάδες άλλους πρόσφυγες και μετανάστες για μήνες.
Παρά το δύσκολο ταξίδι, πλέον μετά από οκτώ μήνες στην Ελλάδα, ο Shahin έχει πάρει την τύχη του στα χέρια του και χτίζει τη ζωή του με αξιοπρέπεια.
Έχει μετατραπεί σε ενεργό μέλος της ελληνικής κοινωνίας της Αθηναϊκής κοινότητας, έχει χτίσει νέες φιλίες και τώρα εργάζεται στη διεθνή οργάνωση Save the Children ως πολιτισμικός διαμεσολαβητής, βοηθώντας ασυνόδευτα παιδιά στον ξενώνα μας στην Αθήνα.
Η δουλειά του δίνει την δυνατότητα να ενδυναμώνει τη σχέση του με την τοπική κοινότητα μέρα με τη μέρα. «Κρατούσα αποστάσεις από τους Έλληνες φίλους μου εξαιτίας κάποιον οικονομικών δυσκολιών. Ευτυχώς τώρα μπορώ να πιώ έναν καφέ μαζί τους, έχω τα χρήματα!», λέει αστειευόμενος.
«Η πιο όμορφη στιγμή ήταν το συναίσθημα που ένιωσα όταν πήρα τον πρώτο μου μισθό. Είχα ανάγκη να χτίσω μια ζωή ως κανονικός άνθρωπος. Νοίκιασα ένα διαμέρισμα, αγόρασα μερικά καινούργια ρούχα. Ήμουν τόσο χαρούμενος που ήμουν και πάλι ανεξάρτητος», λέει και τα μάτια του λάμπουν από χαρά.
Με τα ίδια ακριβώς λόγια μιλά και ο Masoud, ένας εικοσάχρονος Αφγανός, που επίσης εργάζεται για την Save the Children.
«Είμαι τόσο χαρούμενος που πλεον είμαι ανεξάρτητος και δε χρειάζεται να ζητάω τίποτα από κανέναν. Τώρα μπορώ να ξοδεύω τα χρήματα μου σε αυτά που πραγματικά χρειάζομαι, όπως η εκπαίδευση μου, προκειμένου να εξασφαλίσω ένα καλύτερο μέλλον για μένα. Πριν τρία χρόνια ήμουν και εγώ παιδί και τώρα δουλεύω για την Save the Children», λέει γεμάτος περηφάνεια.
Στο Αφγανιστάν, ο Masoud δούλευε για μια διεθνή εταιρεία ενώ σπούδαζε στη σχολη πολιτικων μηχανικών. Η δουλειά για μια ξένη εταιρεία ειχε ως συνέπεια να στοχοποιηθούν αυτός και η οικογένειά του. Έχοντας δεχτεί απειλές κατά της ζωής του, ο Masoud αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Αφγανιστάν.
Ο ίδιος πιστεύει ότι η προστασία είναι πολύ σημαντική για τα παιδιά και ειδικά για εκείνα που ταξιδεύουν χωρίς τους γονείς τους. «Στεναχωριέμαι πάρα πολύ όταν βλέπω παιδιά να ταξιδεύουν μόνα τους. Πραγματικά αναρωτιέμαι: πότε η χώρα μας θα είναι ξανά ασφαλής ώστε να μπορέσουν τα παιδιά να γυρίσουν πίσω και να ζήσουν με τις οικογένειες τους;», μου λέει και παίρνει μια βαθιά ανάσα.
«Στο κέντρο φιλοξενίας συχνά παρατηρώ ότι κάποια ασυνόδευτα παιδιά κοιτάζουν τις δραστηριότητες από μακριά για μέρες. Θέλουν πρώτα να βεβαιωθούν ότι μπορούν να μας εμπιστευτούν· Φοβούνται τους πάντες. Πολλά από τα παιδιά κακοποιούνται κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, ενώ δυστυχώς κάποια από αυτά χάνουν τη ζωή τους στο ταξίδι προς την Ευρώπη».
Έχοντας βιώσει τι σημαίνει να είσαι παιδί πρόσφυγας ο Masoud προσπαθεί να τους υποστηρίξει με όποιον τρόπο μπορεί. Μετά τη δουλειά στη Save the Children επιστρέφει καθημερινά στο camp όπου ο ίδιος κάποτε έμενε και βοηθάει τα παιδιά να μάθουν αγγλικά. Μου λέει ότι το να βλέπει τα παιδιά να ξεκινούν να μιλούν αγγλικά και να κάνουν εξάσκηση με την τοπική κοινότητα είναι για εκείνον η καλύτερη ανταμοιβή.
Οι ιστορίες του Masoud και του Shahin είναι η πιο δυνατή απόδειξη ότι η ενσωμάτωση είναι εφικτή, εφόσον δοθούν οι κατάλληλες ευκαιρίες στους πρόσφυγες και τους μετανάστες να ξεκινήσουν μια νέα ζωή. Να εργαστούν, να συμμετέχουν στη κοινότητα και να συμβάλουν ενεργά στη νέα τους χώρα.
Οι Ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να ενεργοποιήσουν τις πολιτικές εκείνες που δίνουν στους πρόσφυγες και τους μετανάστες τη δυνατότητα να ενσωματωθούν στην κοινωνία, παρά να γυρνούν την πλάτη τους σε ανθρώπους που έχουν αφήσει τις πατρίδες τους και δε ζητούν τίποτα περισσότερο από ασφάλεια και σταθερότητα.
Photo Credits: Άννα Παντελιά