Διαβάζοντας τελευταία τον τύπο, δύο ειδήσεις τράβηξαν την προσοχή μου (πέρα από τις συζητήσεις για την πιθανή επίλυση του Κυπριακού στη Γενεύη, για τις οποίες γράφτηκαν ομολογουμένως αρκετά καλές αναλύσεις στο site της Huffington Post). Η μία ήταν η ευγενική άρνηση του Γιάννη Αντετοκούμπο να υπογράψει πάνω στην ελληνική σημαία και η άλλη η παρότρυνση της Ένωσης Ξενοδόχων της Λέσβου προς τα μέλη της, να μη μισθώσουν τα καταλύματα τους για τη στέγαση των προσφύγων, που στην κυριολεξία ζουν υπό το χιόνι στους καταυλισμούς της Μόριας και αλλού. Οι δύο αυτές ειδήσεις μπορεί να φαίνονται άσχετες μεταξύ τους σε πρώτη ανάγνωση, όμως, κατά την προσωπική μου άποψη, έχουν έναν κοινό παρονομαστή.
Ο Γιάννης Αντετοκούμπο, σταρ πλέον του ΝΒΑ, αποδεικνύει μέρα με τη μέρα όχι μόνο τις αθλητικές του ικανότητες που τον έκαναν γνωστό, αλλά και το ήθος του. Δεν αξίζει τίποτα λιγότερο από ένα τεράστιο μπράβο σ'αυτό το παιδί που δε στάθηκε στη φυσική του κλίση, αλλά δουλεύει ταπεινά προκειμένου να βελτιωθεί. Και δεν αξίζει και τίποτα λιγότερο από ένα τεράστιο μπράβο στην οικογένεια του και τον περίγυρό του (συγγενείς, δασκάλους, προπονητές, συναθλητές) που του ενστάλαξαν την έννοια του σεβασμού που κρύβεται σ' αυτά τα μικρά πράγματα, όπως η προαναφερθείσα άρνηση του να βάλει αυτόγραφο πάνω στην ελληνική σημαία.
Η πράξη του αυτή, είναι απ' αυτές που σηκώνεσαι και χειροκροτείς σιωπηλά. Δεν έχασαν βέβαια διάφοροι την ευκαιρία, και μιλάω κυρίως για πολιτικούς, να διατυμπανίσουν το θαυμασμό τους. Και θα αναρωτηθείτε πού είναι το κακό; Κακό δεν είναι σαφώς να υπάρξει και δημόσια πολιτική αναγνώριση μιας επαινετέας πράξης. Κακό είναι να προέρχεται από τους ίδιους ανθρώπους που όταν ο Αντετοκούμπο σήκωνε την ελληνική σημαία στην παρέλαση, ως Γιάννης, έγχρωμο παιδί μεταναστών και αθλητής τότε του Φιλαθλητικού Ζωγράφου, εκείνοι εξεγείρονταν. Τώρα, ελέω της αναγνωσιμότητας του, νίπτουν τας χείρας τους προκειμένου να κερδίσουν κομμάτι απ'τη λάμψη του.
Αλλά εκείνος είναι ένας. Όταν τα φώτα πέφτουν, το σκοτάδι καλύπτει τόσα άλλα παιδιά μεταναστών, άξια να σηκώσουν την ελληνική σημαία που μπορεί ποτέ να μην αποκτήσουν τη φήμη του Αντετοκούμπο. Και είναι σ' αυτό το σκοτάδι που οι αντιδράσεις φουντώνουν με αφορμή τις εθνικές επετείους και η σημαία γίνεται προνόμιο των λίγων που μεταχειρίζονται την έννοια του πατριωτισμού ως εμπόριο ψήφων.
Έχουμε όλη γνώση της συμβατικής έννοιας του έθνους, ως σύνολο ανθρώπων με κοινή καταγωγή, γλώσσα, ιστορία, ήθη κι έθιμα. Ξεχάσαμε όμως στον ορισμό κάπου τη συνείδηση. Είδαμε κι άλλους με αυτά τα τυπικά προσόντα που καίγανε σημαίες. Για εμένα, λίγη σημασία έχει το τι λέει η ταυτότητα του πατέρα σου, όταν στην πράξη αποδεικνύεις το σεβασμό στα εθνικά σύμβολα. Το παράδειγμα του Αντετοκούμπο, επιβεβαιώνει ότι η ελληνική κοινωνία μπορεί να ωφεληθεί από τα παιδιά των προσφύγων και των μεταναστών. Τους επαίνους όμως, ας μην τους φυλάμε μόνο όπου πέφτει το φως της δημοσιότητας, γιατί τότε καταντάνε υποκρισία. Ένα το κρατούμενο.
Συνεχίζοντας, στην πορεία των ημερών, διάβασα και για την απόφαση της έκτακτης γενικής συνέλευσης των ξενοδόχων της Λέσβου όπως προείπα. Παρόμοια απόφαση υπήρξε και στη Χίο, με δικαιολογητική βάση ότι θα πληγεί ο τουρισμός. Παράλληλα, έβλεπα εικόνες από τον καταυλισμό της Μόριας, με σκηνές σκεπασμένες απ'το χιόνι. Αφενός αναρωτήθηκα, για το τι τουρισμό έχουν τον Ιανουάριο τα συγκεκριμένα νησιά που θα πληγεί τόσο πολύ και αφετέρου ακόμα και να έχουν μέγιστη πληρότητα τι κάνεις με τους ανθρώπους που απειλούνται ευθέως από το κρύο;
Μιλάμε για τα ίδια νησιά, οι κάτοικοι των οποίων, διεκδίκησαν το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για τη βοήθεια και την αλληλεγγύη τους κατά την προσφυγική κρίση. Με όπλο την ευαισθησία, την αυταπάρνησή και προσφέροντας απ' το υστέρημά τους, έκαναν ό,τι ήταν δυνατό για να περιθάλψουν τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που πολεμούσαν να φτάσουν στις ακτές. Αυτοί οι άνθρωποι αξίζουν κάθε τιμή. Άλλοι βοήθησαν παρακινούμενοι από ιδεολογία, άλλοι λόγω θρησκευτικών «πιστεύω», άλλοι από το αίσθημα τις προσφοράς και ικανοποίησης που παίρνεις από ένα ζεστό χαμόγελο κι ένα εγκάρδιο σφίξιμο στο χέρι. Θεωρώ όμως, ότι αυτοί οι ανώνυμοι ήρωες, τίποτα απο αυτά δεν το έκαναν για την ανταμοιβή ενός βραβείου.
Αλλά ακόμα και τότε, ας θυμηθούμε ότι δεν άνοιξαν όλοι ανεξαιρέτως την αγκαλιά τους. Υπήρξαν κι αυτοί που εκμεταλλεύτηκαν τις καταστάσεις, πουλώντας υπερτιμημένα προϊόντα, χρεώνοντας τη φόρτιση του κινητού ακόμα και κάνοντας πλιάτσικο στις βάρκες. Και τώρα που υπάρχει ξανά πραγματική ανάγκη, επίσημες τοπικές οργανώσεις των εν λόγω νησιών γυρνούν την πλάτη. Υπήρξαν ευτυχώς εξαιρέσεις ξενοδόχων που επικοινώνησαν με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και διέθεσαν τα καταλύματά τους ως ένα έκτακτο μέτρο προκειμένου να στεγαστούν πρώτα οικογένειες με παιδιά. Στη Λέσβο κατέπλευσε και το ομώνυμο αρματαγωγό για να συνδράμει στη φιλοξενία (ακόμα και γι' αυτό διάβασα άρθρα που κατέκριναν το γεγονός ότι ένα πλοίο του πολεμικού μας ναυτικού μετατρέπεται σε ξενώνας. Δε θα σχολιάσω εδώ την ανεπάρκεια του πολιτικού σχεδιασμού στο μεταναστευτικό, παρολ' αυτά είναι πάγια θέση μου, πως όταν στη μέση διακυβεύονται ανθρώπινες ζωές, οφείλεις να κάνεις τα πάντα για να τις σώσεις. Οπότε εν στενή εννοία, δε διαφωνώ με τη συγκεκριμένη κίνηση.)
Οι ίδιοι όμως κάτοικοι που εκμεταλλεύτηκαν τις καταστάσεις τότε, και οι ίδιοι ξενοδόχοι που κλείνουν τις πόρτες των ξενοδοχείων τους (και δικαίωμά τους να το κάνουν) σε πραγματικά ανήμπορους ανθρώπους τώρα , είναι οι ίδιοι που θα πανηγύριζαν και θα περηφανεύονταν για την καταγωγή τους σε περίπτωση που οι κάτοικοι των νησιών κέρδιζαν το βραβείο Νόμπελ. Και δε στέκομαι στο βραβείο, γιατί δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά στα πέντε λεπτά δημοσιότητας και στον αμέριστο σεβασμό που θα απολάμβαναν στις πλάτες άλλων, αυτών που πραγματικά βοήθησαν. Αυτό λέγεται υποκρισία. Δεύτερο κρατούμενο.
Έτσι, όπως γίνεται εμφανές, ο κοινός παρονομαστής των δύο ειδήσεων που μαρτύρησα στην εισαγωγή είναι δυστυχώς η υποκρισία. Κάτω από τη λάμψη ενός αυτόφωτου αστεριού, είτε αυτό λέγεται Αντετοκούμπο, είτε αυτό συνοψίζει όλους τους ανώνυμους ήρωες των νησιών, τρέχουν να στριμωχτούν κι όλοι εκείνοι οι ετερόφωτοι αστέρες που ζουν στο σκοτάδι. Κλείνω το κείμενό μου αυτό, το πρώτο για το νέο έτος, με την ελπίδα να γίνουμε λίγο καλύτεροι άνθρωποι, περισσότερο ουσιαστικοί και λιγότερο επιφανειακοί.