Η ψυχογενής βουλιμία (ΒΝ), μαζί με την αδηφαγική διαταραχή (Binge Eating Disorder) είναι οι επικρατέστερες διατροφικές διαταραχές, με ποσοστό του 5 - 6% του γενικού πληθυσμού. Και οι δυο αφορούν φαινομενικά μια τεράστια δυσκολία να ελέγξουν την τροφή και συχνά καταφεύγουν στον ακραίο περιορισμό της (λιγότερο από 1000 θερμίδες ημερησίως), στην υπεράσκηση, στη χρήση καθαρτικών ή στην πρόκληση εμετού, δηλαδή σε συμπεριφορές αντισταθμιστικές στη φάση απώλειας του ελέγχου της τροφής κυρίως στην ΒΝ.
Πολύ συχνά τα βουλιμικα επεισόδια μπορεί να ξεπερνούν τις 4000 θερμίδες (στην περίπτωση του αντικειμενικού βουλιμικού επεισοδίου) ή τις 1000 αντίστοιχα (στο υποκειμενικό βουλιμικό επεισόδιο) σε διάστημα περίπου 2-3 ωρών. Οι ενοχές, η απόγνωση, η απογοήτευση, το μίσος και η διάθεση να τιμωρηθεί το σώμα αφού δεν πρόκειται ποτέ να γίνει το ιδεατά λεπτό, το άγχος και η θλίψη είναι τα πιο συχνά συναισθήματα που κυριαρχούν αμέσως μετά το υπερφαγικό επεισόδιο.
Για να γίνει αντιληπτό στους αναγνώστες μας, το μέγεθος και η ένταση των συναισθημάτων, θα παραθέσω ένα πραγματικό μονόλογο μιας ασθενούς μου, αμέσως μετά από ένα βουλιμικό επεισόδιο.
«Τώρα έφαγα και άλλες 3 φέτες μέλι με βούτυρο και ένα ποτήρι γάλα και έκλεισα, ήταν σίγουρα ένα βουλιμικό της τάξεως των 4000 θερμίδων. Τουλάχιστον δεν τα έβγαλα και κάπως τα ευχαριστήθηκα. Ξέρετε ότι το σκέφτηκα για μια στιγμή ότι ο λόγος ήταν τα 40 λεπτά διάδρομος και μετά το χαλαρό κολύμπι με συνέπεια να πεινάσω περισσότερο, αφού δεν με έπιασε το βραδινό κα στην συνέχεια ήθελα και άλλα γλυκά. Ε! βοήθησε και το όλο κλίμα με την οικογένεια κτλ. Ήρθε το ΜΠΑΜ και μου λέει (η φωνή): Δεν φταίει η γυμναστική βρέ χοντρέλω, φταίει το ότι είσαι μια παλιολαίμαργη, και βόδι και ποτέ δεν θα κατέβεις απο τα 70 κιλά. Πάντα θα σε νικάω!
Δεν θα γίνω ποτέ καλά, η βουλιμία είναι πιο ισχυρή, έχει στρέψει όλο τον εγκέφαλο εναντίον μου. Δεν αντέχω άλλο αυτό το μαρτύριο, η αρρώστια μου είναι ανίατη. Θέλω να μου κάνετε μια ένεση να πεθάνω ανώδυνα να τελειώνω με όλα αυτά πια. ΟΧΙ άλλο πόνο και κλάμα...».
Όλη αυτή η απόγνωση που πηγάζει από το βουλιμικό επεισόδιο μοιάζει να αφορά αποκλειστικά μόνο την διαχείριση της τροφής, όμως η αλήθεια είναι ότι η παραπάνω μαρτυρία δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου. Ναι μεν η ασθενής αυτοκατηγορείται ως ανεπαρκής, ανίκανη και αδύναμη για το βουλιμικό, από την άλλη ενισχύεται περαιτέρω το δίπολο όλα η τίποτα, μαύρο - άσπρο. Για παράδειγμα: «αφού δεν μπορώ να χάσω βάρος και να είμαι λεπτή και θεά, τότε θα παραμείνω μια χοντρή και άσχημη». Και επιπλέον αγνοεί ότι η αρνητική εικόνα σώματος, σε συνδυασμό με τις στερητικές δίαιτες (ασιτία) πυροδοτούν μια σειρά από αλυσιδωτές αντιδράσεις στον εγκέφαλο, που ενισχύουν επιπλέον τον εγκλωβισμό της σε αυτό το φαύλο κύκλο.
Τι ακριβώς συμβαίνει στο εγκέφαλο με απλά λόγια; Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι το ηδονιστικό μέρος του εγκέφαλου ενεργοποιείται περισσότερο στη βουλιμία σε σχέση με εκείνους που δεν νοσούν. Ταυτόχρονα η υποθρεψία, ο υποσιτισμός και η αρνητική διάθεση πυροδοτούν κυρίως επεισόδια με τροφές που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε άμυλο και λιπαρά. Αυτό οφείλεται κυρίως με την αυξημένη διαθεσιμότητα των κανναβοειδή υποδοχέων στον εγκέφαλο που συνδέονται με την διαδικασία της επιβράβευσης (έκκριση ντοπαμίνης) και την νησίδα μια περιοχή που ευθύνεται για την γεύση, την αντίληψη που έχουμε για το σώμα, δηλαδή πόσο παχύ ή αδύνατο είναι και το κίνητρο για την κατανάλωση τροφής. Η υπερευαισθησία στην έκθεση απαγορευμένων τροφών (εξαιτίας της αποφυγής τους και ενοχοποίησης τους) έχει ως συνέπεια την ενεργοποίηση του ηδονιστικού μέρους του εγκέφαλου και έτσι τα βουλιμικα επεισόδια γίνονται αλλεπάλληλα με το πέρας του χρόνου στα άτομα που πάσχουν από βουλιμία.
Στη θεραπεία των διατροφικών διαταραχών η αποκατάσταση της σχέσης σας με την τροφή και η επανεκπαίδευση του εγκέφαλου περιλαμβάνουν τα 5 παρακάτω βήματα: Α) Κατανάλωση 5 γευμάτων, τα ποια θα καλύπτουν επαρκώς όλες τις ενεργειακές ανάγκες της μέρας. Μην ξεχνάτε ότι σε κατάσταση κώματος χρειαζόμαστε περίπου 1.200 θερμίδες ημερησίως μόνο για να συντηρηθούμε στη ζωή. Β) Τα γεύματα πρέπει να συνδυάζουν όλες τις ομάδες τροφών και χωρίς τον αποκλεισμό του αμύλου, γιατί αυτή η τακτική ενισχύει περισσότερο το παραπάνω βιολογικό μηχανισμό. Γ) Οι κλασικές παγίδες που πυροδοτούν έναν βουλιμικό είναι το συνεχές τσεκάρισμα του σώματος στον καθρέπτη, η συνεχής σύγκριση με τα σώματα των άλλων και η παρακολούθηση στο instagram όλων εκείνων το μοντέλων που εκθέτουν τη ζωή τους βήμα- βήμα. Δ) Προσοχή στην υπεράσκηση, γιατί συνδέεται με το σύστημα επιβράβευσης του εγκεφάλου και κατά συνεπεία, αυξάνει την επιθυμία για επιπλέον κατανάλωση τροφής. Όσο η άσκηση χρησιμοποιείται ως τρόπος αντισταθμίσματος του βουλιμικού είναι σημαντική η αποχή από την άσκηση. Ε) Η μείωση αλλά και παύση των εμετών βοηθάει καταλυτικά την βιολογία του εγκεφάλου, καθώς η συνεχής πρόκληση εμετών οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια και σε ένα δεύτερο βουλιμικό, ενώ ταυτόχρονα βάζετε σε κίνδυνο την καρδιά σας, αφού απειλείστε με έμφραγμα εξαιτίας της ανισορροπίας των ηλεκτρολυτών .
Οπότε την επομένη φορά που θα κατηγορήσετε τον εαυτόν σας που ενδώσατε σ' ένα νέο βουλιμικό, θυμηθείτε τα παραπάνω και σκεφτείτε μήπως τελικά δεν εξαρτώνται όλα από σας..