Τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει μια αρνητική ρητορική που αφορά την κοινότητα των εκπαιδευτικών. Συγκεκριμένες πολιτικές φωνές έστησαν το προφίλ του ανίκανου και αδιάφορου συντηρητικού Έλληνα εκπαιδευτικού για δικές τους πολιτικές σκοπιμότητες φυσικά. Τα αρνητικά παραδείγματα σαφώς και δεν απουσιάζουν από το ελληνικό σχολείο, αλλά ποιος μπήκε στον κόπο να καταγράψει τις άλλες, τις θετικές και φωτεινές περιπτώσεις εκπαιδευτικών, εκείνων που κάνουν να «γυρίζει» αυτό το δυσκίνητο και εξαρτημένο από τα κρατικά γρανάζια ελληνικό σχολείο. Όποιες ποσοτικές καταγραφές γίνονται, αφορούν κυρίως το μισθολογικό και το ωράριο του εκπαιδευτικού. Όχι την καινοτομία.
Αυτή η καχυποψία και η έλλειψη εμπιστοσύνης εκφράστηκε για άλλη μια φορά από τον μέσο πολίτη στην υπόθεση της θεματικής εβδομάδας: Διατροφή - Εθισμοί-και Έμφυλες Ταυτότητες, που προώθησε με σχετική εγκύκλιο το Υπουργείο Παιδείας. Σε όλη αυτήν την πολυδιάστατη πρόταση για εκπαιδευτική δράση, ένα μικρό κομμάτι και αυτό που προκάλεσε τις μεγαλύτερες αντιδράσεις, είναι εκείνο που αφορά τον ΛΟΑΤΚΙ σεξουαλικό προσανατολισμό. Αυτή η καχυποψία δεν εκφράστηκε μόνο από τον μέσο πολίτη ή από την εκκλησία και τους πιο συντηρητικούς εκπροσώπους της, αλλά και από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, από τα συνδικαλιστικά τους όργανα, από φωνές που θεωρούνται προοδευτικές, αλλά και από ένα κομμάτι της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας.
Είναι εντυπωσιακό όπως αυτή η αρνητική στάση διατυπώθηκε στα social media. Όπως δηλώθηκε σε σχόλια και σε ανακοινώσεις, οι περισσότεροι δεν είχαν αντίρρηση να μιλήσουμε στα παιδιά ΜΕΣΑ στις τάξεις για εκείνα τα αγόρια που αγαπάνε αγόρια και τα κορίτσια που αγαπάνε κορίτσια. Κανείς δεν είχε αντίρρηση να μιλήσει για τα εναλλακτικά πρότυπα της θηλυκότητας και του ανδρισμού. Κάνεις δεν είχε αντίρρηση να μιλήσουμε στα παιδιά για το αναφαίρετο δικαίωμα όλων μας να αυτοπροσδιοριζόμαστε. Κανείς δεν έχει αντίρρηση να εκπαιδεύσουμε τη νέα γενιά σε όλα αυτά τα όμορφα και τα δημοκρατικά. Κάποιοι από αυτούς που στάθηκαν επικριτικά, δηλώνουν πως δεν είναι ομοφοβικοί, αλλά... «Αλλά πέρα από τις θετικές προθέσεις, δυστυχώς οι Έλληνες εκπαιδευτικοί είναι πολύ "λίγοι" για να αναλάβουν ένα τέτοιο μεγάλο έργο. Οπότε καλύτερα να μην κάνουμε τη θεματική εβδομάδα. Γιατί εμείς είμαστε έτοιμοι. Οι Έλληνες εκπαιδευτικοί όμως δεν είναι».
Αντί να αρπάξουμε την ευκαιρία και να εμπλουτίσουμε τα σχολεία μας με καλές πρακτικές σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αντιρατσιστική εκπαίδευση, διυλίζουμε τον κώνωπα, αναζητώντας κάποια κρυφή καταχθόνια συνομοσιωλογία.
Έλα όμως που τα παιδιά ξέρουν πολύ περισσότερα από ό,τι εμείς νομίζουμε. Έλα που τα παιδιά γκουγκλάρουν όταν δεν βλέπουμε και προσπαθούν από λάθος πηγές να κατανοήσουν τα δύσκολα εκείνα κοινωνικά θέματα όπως η ομοφυλοφιλία. Δυστυχώς όμως τις περισσότερες φορές εκτίθενται σε λάθος εικόνες, στην εμπορεύσιμη διάσταση της ερωτικής επαφής, στις πιο κακοποιητικές και βίαιες εκφράσεις της σεξουαλικότητας. Από αυτές εξοικειώνονται με την εικόνα της γυναίκας αντικείμενο και στο είδος του άντρα που υπάρχει ερωτικά αποκομμένος από το συναίσθημά του.
Μέσα από προσωπικές ιστορίες που μου είχαν εκμυστηρευτεί παιδιά της Δευτεροβάθμιας στο παρελθόν, θα μπορούσα να σας μεταφέρω πολύ ανησυχητικές παρανοήσεις που επικρατούν σε αυτές τις ηλικίες για την ανατομία και την σεξουαλική επαφή. Την ίδια στιγμή, η παιδική ηλικία παρατείνεται υποχρεωτικά από την προστατευτική στάση των γονέων. Τα παιδιά της έκτης τάξης του Δημοτικού μεταφέρονται βίαια από την τρυφερή αγκαλιά του Άγιου Βασίλη, στις σελίδες του youporn που θα τους συστήσει ο πιο «ψαγμένος» συμμαθητής στο Γυμνάσιο. Μπαίνουν στην ενήλικη ζωή, ανοχύρωτα και απροετοίμαστα. Είναι πιο κατάλληλο λοιπόν το διαδίκτυο και ο συμμαθητής για να μιλήσει στο παιδί για τις έμφυλες ταυτότητες από το δάσκαλό του;
Ξέρουμε την απάντηση.
Εξάλλου η αλήθεια είναι πως η συγκεκριμένη θεματική υπάρχει στο ελληνικό σχολείο στα πλαίσια της Αγωγής Υγείας, εδώ και πολλά χρόνια. Επίσης πολλά είναι και τα διαθέσιμα και δοκιμασμένα προγράμματα και οι επιμορφώσεις που κάθε χρόνο ανακοινώνονται από πανεπιστήμια, ακαδημαϊκούς, οργανώσεις, κ.α. και απευθύνονται σε Έλληνες εκπαιδευτικούς. Θέλει τόλμη για να ασχοληθεί ένας εκπαιδευτικός με αυτά τα θέματα και αν δεν το κάνει, δεν οφείλεται στις ελλιπείς επιμορφώσεις. Προσωπικά στις αρχές του 2000 όταν δίδασκα στο Γυμνάσιο, χρησιμοποιούσα το πρόγραμμα : «Στηρίζομαι στα πόδια μου» ένα από τα πιο παλιά και δοκιμασμένα προγράμματα πρωτογενούς πρόληψης ουσιών, το οποίο έδινε ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα των έμφυλων ταυτοτήτων χωρίς καν να αναφέρει τη λέξη «ομοφυλοφιλία». Για να μπορέσω να διδάξω το πρόγραμμα χρειάστηκε να επιμορφωθώ και να μπω σε εποπτεία από κοινωνικό λειτουργό για όλο το διάστημα που εφάρμοζα το πρόγραμμα σε μαθητές. Η θετική επίδραση του προγράμματος πάνω στα παιδιά ήταν εμφανής και επιβεβαιώθηκε από τους ίδιους τους γονείς τους.
Αν είμαστε ειλικρινείς και δεν ψάχνουμε προφάσεις να κρύψουμε τον συντηρητισμό μας, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε πως ο Έλληνας εκπαιδευτικός έχει υποστηρίξει τις τελευταίες δεκαετίες και άλλες εξίσου δύσκολες θεματικές όπως οι τοξικοεξαρτήσεις, ο εθισμός στο διαδίκτυο, ο ρατσισμός, το Bullying. Αυτές οι θεματικές είναι εδώ και δεκαετίες στα σχολεία, στα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών, στα καινοτόμα προγράμματα, στις εγκυκλίους. Οι έμφυλες ταυτότητες είναι μια υποκατηγορία του bullying που αναδύθηκε έντονα τα προηγούμενα χρόνια με αφορμή την υπόθεση του Γιακουμάκη. Τότε ένα σημαντικό κομμάτι Ελλήνων εκπαιδευτικών απέδειξαν περίτρανα μέσα από όλες αυτές τις παρεμβάσεις που παρακολουθήσαμε από το διαδίκτυο, και μέσα από όλα τα καινοτόμα προγράμματα που δημιούργησαν με αφορμή το θάνατο του παιδιού, πως ΚΑΙ ευαισθητοποιημένοι είναι, ΚΑΙ καταρτισμένοι σε ειδικά θέματα.
Η δυσκολία του Έλληνα εκπαιδευτικού αφορά αυτήν την έλλειψη εμπιστοσύνης που συνήθως εκφράζεται από τους γονείς αλλά και τους προϊσταμένους του, συχνά. Δεν είναι λίγες οι φορές που η καχυποψία αυτή έχει φέρει σε δύσκολη θέση Έλληνες καινοτόμους εκπαιδευτικούς που προσπαθούν να λειτουργούν στην πληρότητα του ρόλου τους. Αλλά αυτές βέβαια είναι ειδήσεις που δεν ενδιαφέρουν.
Το αίτημα για μια ελεύθερη και δημοκρατική παιδεία που θα επιτρέπει στο σχολείο να έρχεται σε διάλογο με τις πραγματικές και τις σύγχρονες ανάγκες δεν είναι καινούριο. Εκκρεμεί για τη χώρα μας εδώ και πολύ καιρό. Έχουμε αργήσει πολύ σε σχέση με ό,τι συμβαίνει στα σχολεία του υπόλοιπου δυτικού πολιτισμού. Και αυτό ίσως να εξηγεί γιατί δεν εκτιμήθηκε αυτή η πρόταση του Υπουργείου Παιδείας και η πρόθεσή του να αποκτήσουν θεσμικό χαρακτήρα αυτές οι εκπαιδευτικές παρεμβάσεις. Είναι η πρώτη φορά που η εκπαιδευτική ηγεσία αυτής της χώρας δίνει «πράσινο φως» και αναλαμβάνει την ευθύνη να καθοδηγήσει και να προστατεύσει όλους εκείνους τους εκπαιδευτικούς που δοκίμασαν στο παρελθόν τέτοιες θεματικές μόνοι τους, παίρνοντας το ρίσκο να παρεξηγηθούν, να στιγματιστούν και να υποστούν υπηρεσιακές ποινές.
Αντί να αρπάξουμε την ευκαιρία και να εμπλουτίσουμε τα σχολεία μας με καλές πρακτικές σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αντιρατσιστική εκπαίδευση, διυλίζουμε τον κώνωπα, αναζητώντας κάποια κρυφή καταχθόνια συνομοσιωλογία.
Προτείνω να διαβάσετε προσεκτικά και καλοπροαίρετα τις οδηγίες από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής πολιτικής. Θα δείτε πως είναι μια καλή και ωφέλιμη ιδέα και μακάρι να συνεχιστεί και από επόμενες κυβερνήσεις.
Ας αφουγκραστούμε την ανάγκη για αλλαγή που διατάζουν οι καιροί.
Πληροφορίες (φορείς υποστήριξης των εκπαιδευτικών, πλαίσιο, φάκελος εκπαιδευτικού, κ.α.) για το πρόγραμμα θα βρείτε εδώ.