Αρθρίτιδα είναι η προοδευτική φθορά και καταστροφή μιας άρθρωσης λόγω βλάβης του αρθρικού χόνδρου. Βλάβη στο χόνδρο προκαλείται λόγω εκφύλισης με την πάροδο του χρόνου, ιδίως σε υπέρβαρα άτομα (εκφυλιστική), λόγω τραυματισμού (μετατραυματική), είτε λόγω φλεγμονώδους διεργασίας (π.χ ρευματοειδής αρθρίτιδα). Είναι σημαντικό ότι ο αρθρικός χόνδρος στερείται αγγείων, οπότε έχει περιορισμένο δυναμικό επιδιόρθωσης και ανάπλασης.
Η αρθρίτιδα γόνατος που είναι πιο συχνή στις γυναίκες είναι ένα σοβαρό πρόβλημα γιατί: α) απασχολεί έναν στους πέντε ενήλικες, β) τα δύο τρίτα των πασχόντων είναι κάτω των 65 ετών, γ) είναι η πιο συχνή αιτία απουσίας από την εργασία, δ) συνεπάγεται μεγάλο οικονομικό κόστος σε ένα σύστημα υγείας (φάρμακα, φυσικοθεραπείες, χειρουργεία, ε) Επιδεινώνει αισθητά την ποιότητα ζωής του πάσχοντα. Τα κύρια συμπτώματα είναι άλγος γόνατος, δυσκαμψία, οίδημα, κριγμός, αστάθεια, δυσχέρεια βάδισης και περιορισμός της κινητικότητας.
Ένα σημαντικό κενό στη θεραπεία αφορά τις μεσαίας βαρύτητας αρθρίτιδες με άλγος και περιορισμό κινητικότητας, που δεν βελτιώνονται με συντηρητικά μέσα, αλλά δεν είναι ακόμα για ολική αρθροπλαστική. Από τη θέση μου σαν Διευθυντής Ορθοπαιδικής και Κλινικής Αθλητικών Κακώσεων στο Mediterraneo Hospital, εξειδικευμένος στις αθλητικές κακώσεις και στην αντιμετώπιση αρθρίτιδας και παθήσεων χόνδρου, εφαρμόζω τη χρήση αυτόλογων μεσεγχυματικών κυττάρων (stem cells) σε ενδαρθρική έγχυση (ένεση), με σκοπό την ελάττωση του πόνου και βελτίωση της λειτουργίας της άρθρωσης.
Αυτή η έγχυση μπορεί να γίνει και μετά από αρθροσκοπική επέμβαση στην άρθρωση, με σκοπό τον καθαρισμό της ή την επιδιόρθωση βλαβών της.
Τα βλαστικά κύτταρα έχουν δύο βασικά χαρακτηριστικά: πρώτον να αυτοανανεώνονται δημιουργώντας ακριβή αντίτυπα του εαυτού τους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Δεύτερον μπορούν να διαφοροποιούνται σε ώριμα κύτταρα υπό κατάλληλες συνθήκες. Προέρχονται από τρεις κυρίως πηγές: το έμβρυο, τον ομφάλιο λώρο και τον ενήλικα.
Τα βλαστοκύτταρα ενηλίκων διακρίνονται κυρίως σε αιμοποιητικά (MSCs) και μεσεγχυματικά (MSCs). Τα τελευταία προέρχονται από τον μυελό των οστών, το περιόστεο, το λίπος και το δέρμα. Είναι πολυδύναμα κύτταρα ικανά να διαφοροποιηθούν σε χόνδρο, μύες, οστό, τένοντες, συνδέσμους και λίπος.
Στην ορθοπαιδική έχουν ιδιαίτερη σημασία γιατί μπορούν να διαφοροποιηθούν σε υψηλής ποιότητας οστό και χόνδρο επιδιορθώνοντας ή αναπληρώνοντας ελλείμματα που οφείλονται σε τραυματισμό ή σε εκφυλιστική αρθρίτιδα. Η ικανότητα των βλαστοκυττάρων να μεταφέρουν ή να κινητοποιούν αυξητικούς παράγοντες στην περιοχή της βλάβης επιταχύνει τη διαδικασία επούλωσης και βελτιώνει την ποιότητα του ιστού που προκύπτει από αυτήν. Παράλληλα επιβραδύνουν την εξέλιξη της φλεγμονής της αρθρίτιδας.
Η διαδικασία που εφαρμόζουμε με την ομάδα μου είναι εξαιρετικά απλή: λαμβάνεται με μικρή οπή στην κοιλιά λιπώδης ιστός από το υπομφάλιο λίπος. Η ποσότητα που χρειάζεται είναι μικρή, η λήψη είναι ανώδυνη και γίνεται με τοπική νάρκωση η μέθη, υπό αυστηρή όμως ασηψία σε δωμάτιο χειρουργείου. Από τον λιπώδη ιστό με ειδική φυγόκεντρο απομονώνονται βλαστοκύτταρα σε μορφή ένεσης επιτόπου στον ίδιο χρόνο! Αυτή είναι και η καινοτομία της μεθόδου: παίρνονται άμεσα βλαστοκύτταρα για πρώτη φορά από λιπώδη ιστό και όχι από μυελό των οστών, διαδικασία πιο επώδυνη με μικρότερο αριθμό βλαστοκυττάρων και πιο γηρασμένων.
Βεβαίως βλαστοκύτταρα από μυελό των οστών έχουν και αυτά θέση στη φαρμακευτική φαρέτρα του εξειδικευμένου και έμπειρου ορθοπαιδικού χειρουργού, αρκεί να επιλέγονται με αυστηρά κλινικά κριτήρια και να εφαρμόζονται με άριστες μοντέρνες τεχνικές.
Η ανώδυνη αυτή ένεση σε οποιαδήποτε άρθρωση του ασθενούς (γόνατο, ισχίο, ώμο, σπονδυλική στήλη, ποδοκνημική) γίνεται παρακολουθώντας με υπερηχογράφημα και δίνονται συγκεκριμένες οδηγίες για τις πρώτες μέρες, καθώς και ειδικό ασκησιολόγιο.
Τακτικός επανέλεγχος γίνεται κλινικά, με ακτινογραφίες και ειδικές μαγνητικές τομογραφίες και ερωτηματολόγια αξιολόγησης της λειτουργικότητας της άρθρωσης. Σίγουρα απαιτείται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα παρακολούθησης και μελέτες πλήρως τεκμηριωμένες, αλλά τα αποτέλεσματα έως τώρα είναι εξαιρετικά.