Η ταινία «The Purge»/ «Η Εκκαθάριση» είναι αναμφιβόλως μία φοβερά επιτυχημένη ταινία. Ένα budget τριών εκατομμυρίων συλλέγει στο τέλος της πρώτης ημέρας 16,8 εκατομμύρια και καταλήγει να έχει συλλέξει διεθνώς πάνω από 89 εκατομμύρια, μπορεί άνετα να πείσει για την ορθότητα του ισχυρισμού. Όσοι δεν έχουν παρακολουθήσει την τριλογία, συστήνεται ανεπιφύλακτα, καθώς πρόκειται για πανέξυπνη κεντρική ιδέα, διανθιζόμενη από εξ' ίσου εύστοχα επακόλουθα, διαρκή ένταση, δραματικότητα, δράση και επάλληλη αντίδραση του δέκτη, που στέκεται με κομμένη την ανάσα μέχρι το τέλος και στις τρεiς!
Η κεντρική ιδέα, με την οποία και ασχολείται το παρόν, αφορά την επανίδρυση των ΗΠΑ. Νέοι Ιδρυτές έχουν εγκαταστήσει νέους απαράβατους κανόνες, αντίστοιχα με τους παλαιούς δηλαδή, εφόσον γνωρίζουμε ότι το Σύνταγμα των ΗΠΑ έχει μείνει αναλλοίωτο από 1788 μέχρι σήμερα κατ' ουσία, ενώ οι τροποποιήσεις του (amendments) δεν μετάλλαξαν τον κεντρικό άξονα του. Βάσει των νέων Ιδρυτών λοιπών, μία μέρα το χρόνο, για 12 ώρες (τη νύχτα), αστυνομία κ' νοσοκομεία δεν λειτουργούν, ενώ κάθε έγκλημα είναι νόμιμο, συμπεριλαμβανομένου του φόνου. Σημειωτέον, πως ο νέος κανόνας έφερε τα ποσοστά ανεργίας, φτώχειας, εγκληματικότητας κοντά στο μηδέν. Η ζωή συνεχίζεται κανονικά πριν και μετά αυτής της ημέρας.
Υπάρχουν πολλοί, που αντιδρούν στον καινούργιο κανόνα με επιχειρήματα εδραζόμενα στη Δημοκρατία, το κοινωνικό κράτος πρόνοιας, την αδιαφορία των νέων ιδρυτών για τα κυρίως θύματα αυτής της πρακτικής, τους φτωχούς, που δεν έχουν χρήματα αρκετά για να προφυλαχθούν την αποφράδα αυτή νύχτα, και ζητούν όχι μόνο να σταματήσει αυτή η παράνοια, αλλά και να θεσμοθετήσει το κράτος δημόσιες παροχές για όλους, διότι αυτό είναι το ουσιαστικό νόημα της Δημοκρατίας.
Έχει σημασία ο τρόπος που αναδεικνύεται η αγάπη για τον κάθε άγνωστο, εκ μόνου του γεγονότος της ανθρώπινης ύπαρξης του, το μίσος για τους δολοφόνους, τους πλουσίους, τους κάθε λογής δυνατούς, αλλά και το αίσθημα αδικίας, υφέρπον βάναυσα κ' βαρυσήμαντα όλη την τριλογία ∙ μία αδικία, η οποία ανάγεται στη ζωή πέραν της ταινίας, διέπει τη ζώσα πραγματικότητα, αγγίζει τους πάντες, είναι λυσσαλέα, αδίστακτη, φρικτή και απαράμιλλη. Τραγική ειρωνεία η δοξασία των νέων Ιδρυτών πάνω στο αίμα ενός εναυσίου εμφυλίου πολέμου. Ολοκληρώνεται η Εκκαθάριση και η κενότητα της μάχης του τίποτα καθηλώνει τον δέκτη που καθαίρεται βλέποντας το άσκοπο όλων αυτών που λαμβάνουν μέρος, ως μέτοχος του δράματος, επίκουρος οίκτου. Σε καμία περίπτωση βέβαια, η κάθαρση αυτή δεν συνάδει με «την κάθαρση» όπως ονοματίζουν το νόημα οι νέοι Ιδρυτές, δηλαδή εκ της τέφρας.
Από την Τρίτη κατά σειρά εκδοχή, Election Year - The Purge, συγκρατούμε την φράση ενός νέου Ιδρυτή, που λέει: «εγώ δεν είμαι πολιτικά ορθός, σκότωσε με αν θέλεις» όταν ένας Μεξικανός τον σημαδεύει, ενώ η ιδιότητα του σημαδεύοντος ως Μεξικανού ή εγχρώμου (ο διαχωρισμός σε περίπτωση που με απατά η μνήμη μου) - αδικημένου σίγουρα από την καινούργια πρακτική - είναι εξ' ίσου σημαίνουσα.
Το ανακύπτον ζήτημα είναι πως πραγματώνεται μία σοσιαλιστική αλληγορία στις ταινίες. Purge είναι ο καπιταλισμός, που σε αδρές γραμμές αρνείται τις δημόσιες παροχές και έχει σημαία του την εξομοίωση εργασίας και επιβίωσης, σε αντίθεση με το σοσιαλιστικό πρότυπο, που συχνά-πυκνά ονοματίζεται (λαθεμένα) δημοκρατία και απαιτεί δημόσιες παροχές, κοινωνική προστασία, μειωμένη ατομική ευθύνη, συλλογικοποιημένη δραστηριότητα, προσβολή ιδιωτικότητας, κράτος προστάτη/πατέρα, ανοιχτή κοινωνία χωρίς στεγανά πολιτισμικών διαφορών και αντιπάθεια για τους πλουσίους κάθε είδους, λόγω εκμετάλλευσης των πιο αδύναμων οικονομικά.
Επίσης, η έκφραση του -αν μη τι άλλο- απεχθούς νέου Ιδρυτή: «εγώ δεν είμαι Πολιτικά ορθός» - αν σκεφτούμε πως η ταινία βγήκε 1η Ιουλίου ταιριάζει απόλυτα στον Donald Trump, που το διατείνεται καθημερινώς εκφράζοντας την αντίθεση του σε αυτό το είδος κοινωνικών τοτέμ που δημιουργούνται πλέον στις ΗΠΑ. Δεν θα επεκταθούμε στην αμερικανική πολιτική πάλη, που ειδικά τώρα κορυφώνεται εν όψει των προεδρικών εκλογών. Αρκεί η αναφορά πως οι «πολιτικά μη ορθοί» αρνούνται κάποια de facto δεδομένα ομιλίας, σκέψης, δράσης, που οι «πολιτικά ορθοί» αποδέχονται ακώλυτα. Ο δε Μεξικανός ή έγχρωμος, που εν τέλει δεικνύει οίκτο και δεν θανατώνει τον νέο ιδρυτή ταιριάζει με τις κατηγορίες για μίσος με μπόλικο ρατσισμό και ξενοφοβία του Trump προς τους Μεξικανούς (εξ ου και το περίφημο τοίχος κατά μήκος των συνόρων Μεξικού- ΗΠΑ) και τους εγχρώμους κάθε είδους, πολλώ δε μάλλον για τους μουσουλμάνους, φονταμεταλιστές ή μη.
H δε συνεχής δοξασία των νέων ιδρυτών ομοιάζει και με την σημερινή πρακτική, αφού αποδίδονται τιμές στους ιδρυτές του αμερικανικού έθνους για όλα τα καλά που προσέφεραν ιδρύοντας τη Γη της Ελευθερίας, ενώ οι μη-καπιταλιστές, το αρνούνται εφόσον όλα τα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας εκκινούν από το καπιταλιστικό σύστημα κατ' αυτούς.
Οι ταινίες, κατά συνέπεια, εμμέσως αλλά ακραιφνώς, καίρια, ουσιαστικά, μα και με περίσσεια τέχνη διδάσκουν μία ασέβεια για τους εθνικούς προγόνους και τους άδικους κανόνες. Παράλληλα, επαναπροσδιορίζουν θετικά το κοινωνικό κράτος, το κράτος πάροχο επιδομάτων κ' προστάτη της ιδιωτικής ζωής των πολιτών του. Τέλος, δεδομένων των συνθηκών διάγουν ένα ευθύ πλήγμα στην καμπάνια των Ρεπουμπλικάνων, ενώ δεν πρέπει να λησμονούμε ότι επί της ουσίας χτυπούν και το τρίτο κόμμα, το οποίο αν και όχι εξουσίας, διαρκώς ανεβαίνει, ήτοι τους Libertarians.
Θα μπορούσαμε να αναλύουμε για ώρες, με σειρά άρθρων και άλλων δοκιμών, ενώ σε ειδικότερα ζητήματα παράλληλων μηνυμάτων που προσφέρονται στον δέκτη, επίσης χωρά μια πολύ όμορφη συζήτηση. Επί της ουσίας όμως, θα χάναμε το δρόμο μας, γιατί όπως κατέστη φανερό πρόκειται για στρατευμένη τέχνη, καθαρά κομματικοποιημένη, που δεν καλλιεργεί αμιγώς πολιτική παιδεία, αλλά στρατολογεί θεατές στην πλευρά των «Δημοκρατικών».
Επομένως, μπορούμε να είμαστε ανεκτικοί στη «Στρατευμένη Τέχνη»; Δεχόμαστε δηλαδή ένα είδος κινηματογράφου Βόρειας Κορέας, ανεξαρτήτως προσωπικών πολιτικών τοποθετήσεων, ή όχι; Προαναφέρθηκε η πρέπουσα απόδοση τιμών για το σενάριο και τα υπόλοιπα στοιχεία, αλλά αξίζει χάριν μίας εστέτ οπτικής να παρακάμψουμε την πρόδηλη προπαγάνδα;