Στην καρδιά του Νέου Ηρακλείου, ανάμεσα σε πολλές καφετέριες και πολύ κόσμο, υπάρχει ένα καφέ που το διαχειρίζονται άτομα με ειδικές ανάγκες. Η ταμπέλα γράφει «Μύρτιλλο» κι εμείς δεν μπορούσαμε παρά να μπούμε μέσα και να πιούμε ένα καφεδάκι συζητώντας με την Ειρήνη- Διαλεχτή Κουρομιχελάκη, Ψυχολόγο, Ειδική Παιδαγωγό και υπεύθυνη για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που γίνεται μέσα στον χώρο του καφέ, αλλά και τη Νάνσυ, μία από τους ανθρώπους που εργάζονται εκεί.
Πώς προέκυψε η ιδέα για ένα καφέ που το στελεχώνουν άτομα με ειδικές ανάγκες;
Η ιδέα ξεκίνησε από το Εδιμβούργο από ένα βιολογικό εστιατόριο που το διαχειρίζονται αποκλειστικά άτομα με ειδικές ανάγκες. Αλλά, φυσικά, με προσαρμογές στα ελληνικά δεδομένα. Ήταν ιδέα της κυρίας Βαμβουνάκη- Ραφάν που έχει ζήσει στο εξωτερικό και είναι εκπαιδευτικός να μεταφέρει αυτό το μοντέλο και στην Ελλάδα. Κάπως, έτσι τον Νοέμβριο του 2013 ξεκίνησε η λειτουργία του καφέ «Μύρτιλλο». Σε εμάς εργάζονται άτομα με προβλήματα ακοής, αναπτυξιακές διαταραχές, όπως αυτισμό και σύνδρομο Άσπεργκερ συγκεκριμένα και μαθησιακές δυσκολίες.
Έχετε λάβει κάποια χρηματοδότηση;
Δεν έχουμε λάβει καμία χρηματοδότηση από το κράτος, ούτε έχουμε μπει σε κάποιο πρόγραμμα, το οποίο θα μπορούσε να μας βοηθήσει. Το καφέ «Μύρτιλλο» είναι μία Κοινωνική Συνδυαστική Επιχείρηση και είναι εντελώς αυτοδιαχειριζόμενο. Εκτός από καφέ, λειτουργούμε και ως πολιτιστικό κέντρο, φιλοξενώντας εκθέσεις, σεμινάρια, ζωντανές εμφανίσεις και κάθε είδους πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως λογοτεχνικές βραδιές. Αυτό γίνεται σε μία προσπάθεια να αυξήσουμε τα έσοδα της επιχείρησης και να μην βασιζόμαστε μόνο στα έσοδα του καφέ.
Πόσους εργαζόμενους έχει αυτή τη στιγμή το «Μύρτιλλο»;
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 10 εργαζόμενοι και 20 εκπαιδευόμενοι και σκοπός μας είναι να ενταχθεί όλο και μεγαλύτερος αριθμός αυτών των ατόμων στην εργασιακή αρένα. Τα πόστα που έχουμε αυτή τη στιγμή στο καφέ είναι δύο, το παρασκευαστήριο και η εξυπηρέτηση πελατών.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που έχετε εδώ τι περιλαμβάνει;
Υπάρχουν τρεις ψυχοεκπαιδευτικές/ θεραπευτικές ομάδες, στις οποίες εφαρμόζονται τεχνικές γνωσιακής- συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας για την αυτοδιαχείριση του συναισθήματος, την βελτίωση της αυτοεικόνας και της τόνωσης της αυτοπεποίθησης, αλλά και την ενίσχυση της ενσυναίσθησης, η ικανότητα δηλαδή του ατόμου να μπει στη θέση του άλλου, μίας δεξιότητας που λείπει ειδικά από άτομα με αυτισμό. Μέσα από πολλές βιωματικές ασκήσεις προσπαθούμε να βελτιώσουμε τις κοινωνικές δεξιότητες του ατόμου και την επικοινωνία τους, αλλά και την εξάσκηση της αντίληψης. Ταυτόχρονα εφαρμόζουμε και τεχνικές μουσικοθεραπείας και δραματοθεραπείας.
Είχατε περιπτώσεις ατόμων που δούλεψαν εδώ και τελικά αυτή η διαδικασία τους βοήθησε να βρουν αλλού δουλειά;
Προς το παρόν είχαμε δύο τέτοιες περιπτώσεις, δύο εκπαιδευόμενους που εντάχθηκαν σε εργασιακό πλαίσιο, αλλά σκοπός μας είναι να διευρυνθεί η ένταξη και αυτό είναι και το μεγάλο στοίχημα. Αυτό που θα μας ενδιέφερε θα ήταν η δικτύωση με άλλους φορείς, είτε κρατικούς, είτε ημικρατικούς, και η συνεργασία μαζί τους ώστε να μπορέσουμε να διευρύνουμε την ένταξη και τον αριθμό ατόμων που εντάσσονται. Έχουμε απευθυνθεί ακόμα και σε ιδιωτικές κλινικές για παράδειγμα, καθώς έχουμε άτομα που έχουν τελειώσει νοσηλευτική, αλλά δεν έχει υπάρξει ανταπόκριση. Θα θέλαμε πολύ να καταφέρουν τα άτομα που εκπαιδεύουμε εδώ να μπορούν να δουλέψουν, όχι μόνο στον χώρο εστίασης αλλά και σε άλλα πόστα, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουμε βρει μεγάλη ανταπόκριση.
Και ο νόμος για την πρόσληψη ατόμων με αναπηρίες;
Μάλλον αυτός ο νόμος δεν τηρείται και οι εργοδότες είναι πολύ επιφυλακτικοί. Ο κόσμος είναι επιφυλακτικός, ενώ αυτά τα άτομα έχουν εξαιρετικές ικανότητες. Εξίσου, δηλαδή, μπορεί να ανταποκριθεί σε μία δουλειά σε σχέση με κάποιον που δεν ανήκει σε κάποια ευπαθή ομάδα, ίσως και περισσότερο, γιατί έχει πιο πολύ λαχτάρα να προσφέρει. Ένας άνθρωπος που έχει ζήσει για αρκετά χρόνια στο περιθώριο δεν έχει χάσει τη δημιουργική του έκφραση.
Πέρα από την επαγγελματική αποκατάσταση, τι άλλο προσφέρει σε αυτές τις ομάδες ανθρώπων η εργασία στο «Μύρτιλλο»;
Αυτό που έχω παρατηρήσει πολύ είναι ότι πέρα από το αίτημα για επαγγελματική αποκατάσταση, υπάρχει και η κοινωνική ένταξη και συναναστροφή. Νιώθω πολύ χαρούμενη όταν οι γονείς μας λένε ότι, πλέον, χτυπάει το τηλέφωνο των παιδιών τους για να πάνε μία βόλτα. Φυσικά, η κατεύθυνση που έχουμε εδώ είναι καθαρά εργασιακός, αλλά αναπτύσσεται και η κοινωνικότητα των ατόμων.
Πώς έχει αντιμετωπίσει ο κόσμος που έρχεται εδώ αυτό το εγχείρημα;
Υπάρχουν πελάτες που γνωρίζουμε ποιοι είμαστε και τι κάνουμε και έρχονται και υπάρχουν άλλοι που έρχονται χωρίς να γνωρίζουν τις δυσκολίες και τις ιδιαιτερότητες που έχουν τα άτομα που δουλεύουν εδώ. Γενικά η ανταπόκριση είναι θετική. Βέβαια, εμείς θεωρούμε ότι ο πελάτης δεν οφείλει να προσαρμοστεί στις ιδιαίτερότητές μας και προσφέρουμε κανονικά τις υπηρεσίες μας, όπως όλα τα άλλα καφέ.
Ατενίζοντας το μέλλον, πώς βλέπετε τα πράγματα για εσάς;
Η βιωσιμότητα της επιχείρησης είναι το φλέγον ζήτημα. Δεν γνωρίζουμε τι πρόκειται να συμβεί στο μέλλον. Δυστυχώς, λόγω ότι δεν έχουμε λάβει καμία επιδότηση από το κράτος δεν βλέπουμε θετικά τα πράγματα. Αυτή τη στιγμή τα έσοδα είναι πολύ λίγα.
Την σκυτάλη στη συζήτηση παίρνει η Νάνσυ. Η οποία μιλά για τον «απογαλακτισμό που βιώνει δουλεύοντας, αλλά και τις εμπειρίες της από την μέχρι τώρα δουλειά της.
«Φέτος ξεκίνησα να δουλεύω στο service και τώρα που έχω μάθει το μαγαζί τα πηγαίνω πολύ καλά. Παρακολούθησα κι εγώ το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Μου αρέσει πολύ το παρασκευαστήριο γιατί έχω σπουδάσει μαγειρική και ζαχαροπλαστική, οπότε δεν δυσκολεύτηκα πολύ και ήταν και το αντικείμενό μου. Νιώθω ότι βρίσκομαι στο ξεκίνημα της ζωής μου και νιώθω παράξενα και όμορφα, ταυτόχρονα. Η δουλειά μου αύξησε πολύ την κοινωνικότητα, με έκανε πιο διαλλακτική, μου ενίσχυσε τον αλτρουισμό μου και πολλά άλλα στοιχεία. Επίσης φτιάχνω κεριά και μπορώ να τα πουλάω εδώ.»
Μύρτιλλο:
Πλατεία 28ης Οκτωβρίου 6, Νέο Ηράκλειο.