13 Νοεμβρίου 2014. Η Μυρτώ είναι 17 χρονών. Τα μαλλιά της είναι ξανθά και είναι πολύ όμορφη. Μου λένε ότι είναι και πάρα πολύ έξυπνη. Το πιστεύω χωρίς καμία αμφιβολία. Έχει πολύ κοφτερό βλέμμα. Όμως δεν μιλάει. Δεν μπορεί. Ούτε μπορεί να σταθεί όρθια. Γιατί πριν από δύο χρόνια, στις 22 Ιουλίου του 2012, στην Πάρο, κάποιος δεν σεβάστηκε τη ζωή της. Της επιτέθηκε γιατί «του άρεσε», τη βίασε, τη χτύπησε βάναυσα και την άφησε μια ανάσα πριν τον θάνατο σε έναν βράχο, πλημμυρισμένη στα αίματά της.
Συναντήσαμε τη Μυρτώ στη Λάρισα. Στο Κέντρο Αποκατάστασης Animus. Εκεί που τους τελευταίους 10 μήνες και κάτι παλεύει για να μπορέσει να ξανασταθεί στα πόδια της. Και να μιλήσει ξανά. Να ξαναβρεί τη ζωή της.
Πριν ήταν στην Αμερική, στη Βοστώνη, όπου νοσηλεύτηκε για 7,5 μήνες, ενώ προηγήθηκε νοσηλεία δύο μηνών στο Αττικό, τρεισήμισι μηνών στην εντατική του Υγεία και πεντέμισι μηνών στον Ευαγγελισμό. Έχει κάνει μέχρι σήμερα έξι επεμβάσεις, οι τέσσερις από αυτές στο κεφάλι.
Σπίτι της έγιναν τα νοσοκομεία. Δίπλα της συνεχώς η μητέρα της, η κυρία Μαρία Κοτρώτσου, που κάνει τα πάντα για να δει ξανά το παιδί της όπως ήταν πριν από εκείνη την τραγική ημέρα.
«Εσείς πως είστε;», ήταν από τις πρώτες ερωτήσεις που της έκανα.
Προσπαθώ να μην το σκέφτομαι αυτό. Είναι κάτι που αποφεύγω. Προσπαθώ να σκέφτομαι πως είναι η Μυρτώ, τι κάνει η Μυρτώ. Γιατί αν μπλέξω στο πως είμαι εγώ … το φοβάμαι
Η Μυρτώ πως είναι τώρα;
Είναι λίγο καλύτερα. Βέβαια αυτό οφείλεται στις θεραπείες που γίνονται εντατικά κάθε μέρα και πολλές ώρες. Περίπου πέντε ώρες. Έχει αποδώσει.
Τι βελτίωση έχετε δει;
Μην περιμένετε να σας πω ότι μιλάει και περπατάει, αυτά ακόμη δεν έχουν γίνει. Μια υποτυπώδης συνεννόηση με ένα “ααα” ή ένα “οοο” που σημαίνει όχι ή ναι, ένα “γεια” που φωνάζει τη μαμά μου, και τα υπόλοιπα με τα μάτια και με τα χέρια. Καταλαβαίνει, αλλά η εκφορά του λόγου είναι που τη δεσμεύει και δεν μπορεί να μας πει αυτά που καταλαβαίνει ή αυτά που θέλει. Αυτό είναι ένα πολύ δύσκολο κομμάτι. Δεν μπορώ να φανταστώ να μπω στη θέση της για να είμαι ειλικρινής. Να καταλαβαίνει το μυαλό σου και να μην μπορείς να εκφραστείς. Προσπαθώ να την καταλάβω αλλά σίγουρα δεν μπορώ να την καταλάβω στα πάντα, δεν μπορώ να καταλάβω τις σκέψεις της και δεν μπορεί και εκείνη να μου εκφράσει τις σκέψεις της. Μπορεί να την ρωτήσω αν πονάει, αν θέλει κάτι, αν της αρέσει κάτι, αλλά αυτά είναι ό,τι το δικό μου το μυαλό σκέφτεται, δεν είναι ότι σκέφτεται με το δικό της. Μου απαντάει αλλά έχει και εκείνη πολλά πράγματα που δεν εκφράζει. Και αυτό πιστεύω ότι είναι πάρα πολύ άσχημο για έναν άνθρωπο. Πιστεύω ότι νιώθει εγκλωβισμένη. Εγώ έτσι θα ένιωθα. Συν ότι δεν μπορεί και να κινηθεί.
Όπως μας εξηγεί, αυτά τα προβλήματα δεν οφείλονται στον ψυχολογικό σοκ που υπέστη εκείνη την ημέρα, αλλά στα πολύ δυνατά χτυπήματα που δέχτηκε: «Όταν χτυπάει ο εγκέφαλος, τα νεύρα που φεύγουν και καταλήγουν στα διάφορα μέρη του σώματος και τα νεύρα που ξεκινούν από τα διάφορα μέρη του σώματος, πρέπει να έχουν μια ανταπόκριση. Αυτή η ανταπόκριση έχει χαλάσει. Και γι’ αυτό έχει αυτό που λέμε σπαστικότητα, που στραβώνουν τα μέλη. Η σπαστικότητα επίσης φέρνει πόνους. Είναι σαν να έχεις συνεχεία κράμπες. Ιδίως στα χέρια και στα πόδια».
Θυμάται καθόλου τι έχει γίνει;
"Από εκείνη την ημέρα δεν είναι η ίδια -μπορεί σαν παρουσιαστικό να είναι η ίδια, με μικρές διαφορές- αλλά δεν είναι το παιδί που έφυγε από δίπλα μου. Εκείνο μιλούσε, γελούσε, ήταν πανέξυπνη, εκδηλωτική… Δεν είναι το ίδιο…"
Όχι, δεν θυμάται. Και πιθανόν να μην θυμηθεί ποτέ. Ο εγκέφαλος με αυτά τα χτυπήματα που δέχτηκε, όπως μας είπαν και από την Αμερική, έχει διαγράψει τα πάντα. Μπορεί κάτι στη λέξη Πάρος να της έρχεται σαν κάτι άσχημο, αλλά αυτό μπορεί να το έχει κάνει και μετά ο εγκέφαλός της. Μας είχαν πει να προσέχουμε τι λέμε και πως το λέμε, γιατί τα άτομα που δεν θυμούνται και έχουν περάσει από δύσκολες καταστάσεις τείνουν να δημιουργούν μια εικόνα μέσα από αυτά που ακούνε. Και όσο πιο τραγικά και άσχημα τα ακούνε, τόσο πιο τραγική και άσχημη είναι η εικόνα που δημιουργούν. Αλλά στην ουσία είναι η εικόνα που δημιουργούν εκ των υστέρων και όχι η εικόνα που έχουν από την στιγμή εκείνη.
Η επόμενη φάση της θεραπείας της τι περιλαμβάνει;
Δεν υπάρχει επόμενη. Είναι αυτή που είμαστε τώρα. Φυσικοθεραπεία, εργοθεραπεία, λογοθεραπεία, συνέχεια, και ό,τι μας δώσει. Δεν ξέρουμε αν θα μας δώσει κάτι, δεν ξέρουμε αν θα ξαναμιλήσει, δεν ξέρουμε αν θα ξαναπερπατήσει. Δεν ξέρουμε καν αν θα σταθεί, ας μην φτάσουμε στο περπάτημα. Αν θα σταθεί… Αυτά δεν τα ξέρουμε.
Ούτε οι γιατροί έχουν πει κάτι;
Κανένας γιατρός ούτε στην Ελλάδα ούτε στην Αμερική δεν δεσμευόταν να κάνει προβλέψεις στις οποίες θα μπορούσε να πέσει έξω. Και δυστυχώς η επιστήμη δεν έχει φτάσει στο σημείο εκείνο ώστε να μπορεί να προβλέπει, έστω και μέσω εξετάσεων, την πορεία ενός ασθενούς με εγκεφαλικές κακώσεις. Μπορεί να παλεύεις και για μια ζωή.
Το Animus, το Κέντρο Αποκατάστασης και Αποθεραπείας στη Λάρισα, που φιλοξενείται η Μυρτώ από τότε που επέστρεψε από την Βοστώνη, επιλέχθηκε αφενός γιατί η κ. Κοτρώτσου γνώριζε τη δουλειά που έκανε και το προτιμούσε από άλλα κέντρα, και αφετέρου επειδή ο πρόεδρος του κέντρου, ο κύριος Αχιλλέας Νταβέλης, είχε ευαισθητοποιηθεί με την υπόθεση της Μυρτούς και πρόσφερε στην οικογένεια τη φιλοξενία και τις υπηρεσίες αφιλοκερδώς.
«Στην αρχή με κώλυε λίγο η απόσταση», μας λέει η κυρία Κοτρώτσου. «Γιατί στην Αθήνα έχω και το άλλο μου παιδί και στην ουσία έχουμε αποξενωθεί. Που δεν παύει να είναι ένας άνθρωπος που έχει και εκείνος τα προβλήματά του, ιδίως μετά από αυτό που συνέβη, που η οικογένειά του έχει διαλυθεί», μας λέει και συνεχίζει: «Η ζωή της ήταν πολύ διαφορετική, αλλιώς είχε μάθει. Εμείς ήμασταν συνέχεια μαζί. Πάντα οι τρεις μας στο σπίτι. Τώρα βρέθηκε σε μια κατάσταση που είναι μόνη της».
Η Ελεάννα είναι σήμερα 20 χρονών, σπουδάζει στη νοσηλευτική και ζει στην Αθήνα για να μπορεί να παρακολουθεί τη σχολή της. Όταν συνέβη το τραγικό περιστατικό μόλις είχε δώσει πανελλήνιες και ήταν εκείνη που βρήκε την αδερφή της μετά την επίθεση.
Πως έχει βιώσει η Ελεάννα την όλη κατάσταση;
Άσχημα, δεν έχει συνέλθει ακόμη.
Τι λέει;
"Πολλές φορές θαύμαζα το μυαλό της. Την έβλεπα κάθε μέρα, δεν κοιτούσα το παρουσιαστικό. Το μυαλό της ήταν αυτό που με εντυπωσίαζε. Και αυτό στην ουσία δεν το έχω τώρα. Πόσο κοφτερό ήταν το μυαλό της, οι απαντήσεις που έδινε… αυτό είναι κάτι που δεν το έχω"
Δεν μιλάει για αυτό το θέμα. Έχει μια άρνηση, δεν θέλει να μιλάει γι΄αυτό και ούτε το περιβάλλον της θέλει να της μιλάνε γι΄αυτό. Αυτός που έχει τα μεγαλύτερα τραύματα σε μια τέτοια κατάσταση, ψυχολογικά, είναι αυτοί που την βρίσκουν. Γιατί αυτοί δεν θα ξεχάσουν ποτέ. Πόσο μάλλον όταν έχει γίνει αυτό που έγινε στη Μυρτώ. Δεν ήταν ένα τροχαίο. Δεν έπεσε εκεί που περπατούσε και χτύπησε. Ήταν μια πολύ σκληρή εικόνα, για οποιονδήποτε θα την έβλεπε, ακόμη και για έναν άγνωστο.
Την πρώτη στιγμή που την βρήκατε, ξέρατε τι είχε γίνει;
Το κατάλαβα. Τον είχα δει περίπου ένα τέταρτο νωρίτερα και μετά όταν είδα την Μυρτώ στην κατάσταση που την είδα κατάλαβα τι έχει υποστεί και ο πρώτος άνθρωπος που πήγε το μυαλό μου ήταν σε αυτόν. Δεν είχα δει άλλον άνθρωπο ούτε να πλησιάζει ούτε να μας κοιτάζει.
Αυτό που θυμάστε έντονα από εκείνη την ημέρα;
Το πώς την βρήκα. Ότι από εκείνη την ημέρα δεν είναι η ίδια -μπορεί σαν παρουσιαστικό να είναι η ίδια, με μικρές διαφορές- αλλά δεν είναι το παιδί που έφυγε από δίπλα μου. Εκείνο μιλούσε, γελούσε, ήταν πανέξυπνη, εκδηλωτική… Δεν είναι το ίδιο…
Πιστεύετε ότι θα την ξαναδείτε έτσι;
Το ελπίζω… Αλλά δεν ξέρω. Προσπαθώ -και αυτό ακόμη- να μην το πολυσκέφτομαι γιατί καμιά φορά όταν βάζει τόσο ψηλά τον πήχη απογοητεύεσαι. Και όταν απογοητευθείς μειώνεις κάπως τις προσπάθειές σου. Κουράζεσαι, απογοητεύεσαι και σταματάς. Γι΄ αυτό προσπαθώ ΚΑΙ αυτό να μην το πολυσκέφτομαι.
Όσο μιλάμε στο δωμάτιο που φιλοξενούνται στο Animus, επιστρέψει η Μυρτώ από τις θεραπείες. Αρχικά δείχνει κάπως τρομαγμένη με την παρουσία ενός άγνωστου ανθρώπου μέσα στο δωμάτιό της. Στη συνέχεια φαίνεται να με συνηθίζει. Την πηγαίνουν στο μέσα δωμάτιο και συνεχίζουμε τη συνέντευξη. Όμως η Μυρτώ ουρλιάζει. Το είχε πει κάποια στιγμή η μητέρα της ότι η Μυρτώ ουρλιάζει συχνά. Είναι από τους πόνους συνήθως ή όταν την ενοχλεί κάτι. Δεν έχει άλλο τρόπο να το εκφράσει. Τη φέρνουν ξανά σε εμάς και μόλις πάει δίπλα της η μαμά της, αμέσως ηρεμεί. Κάποια στιγμή της χαμογελά. Κάποια άλλη τη ρωτάει η μητέρα της κάτι και της ζητάει να γυρίσει να την κοιτάξει αν συμφωνεί με αυτό που της είπε. Και η Μυρτώ γυρίζει το κεφάλι και την κοιτάει. Μετά έρχεται η ώρα του φαγητού. Με μια μεγάλη σύριγγα της χορηγούν πολτοποιημένη τροφή, με ένα σωληνάκι που έχει τοποθετηθεί στην κοιλιά της. Το ίδιο και με το νερό…
«Είναι μια κούκλα», λέω μόλις έφυγε.
Εγώ πολλές φορές θαύμαζα το μυαλό της. Την έβλεπα κάθε μέρα, δεν κοιτούσα το παρουσιαστικό. Το μυαλό της ήταν αυτό που με εντυπωσίαζε. Και αυτό στην ουσία δεν το έχω τώρα. Πόσο κοφτερό ήταν το μυαλό της, οι απαντήσεις που έδινε… αυτό είναι κάτι που δεν το έχω. Εύχομαι να μην έρχονται μάνες σε αυτή την κατάσταση. Είναι πάρα πολύ σκληρό. Εδώ θα δείτε και άλλες μάνες. Είναι πολλές, με νέα παιδιά από τροχαία, αλλά είναι πολύ πιο σκληρό να ξέρεις ότι κάποιος το έκανε επίτηδες. Έκανε ό,τι έκανε και δεν το άφησε να ζήσει, παρά το κοπάνησε να του λιώσει και το κεφάλι. Υπάρχουν φορές που το μυαλό μου αρνείται να το δεχτεί…
Θεωρείτε δίκαιη την ποινή;
Όχι βέβαια. Αλλά σε αυτό δεν φταίνε οι δικαστές, εδώ φταίνε οι νόμοι της Ελλάδος. Το έχουμε δει σε τόσα θέματα, η Μυρτώ είναι ένα από αυτά. Εδώ δίνουν άδεια στους τρομοκράτες, στους βαρυποινίτες, σε όλους δίνουν άδεια. Στην Αμερική όταν τους τα έλεγα, με κοίταζαν σαν να έχω έρθει από άλλο πλανήτη. Στην Αριζόνα η κακοποίηση παιδιού κάτω από 11 ετών επισείει θανατική καταδίκη. Οι νόμοι τους είναι πολύ πιο αυστηροί σε αυτά», μας λέει και συνεχίζει: «Χτύπημα είναι και ένα χαστούκι, και μια μπουνιά, χτύπημα είναι να αφήσεις και τον άλλον φυτό. Τι διαφέρει από το να τον σκοτώσεις; Για μένα και για κάθε γονιό, το να αναπνέει το παιδί του, ακόμη και σε ένα κρεβάτι, μπορεί να σημαίνει κάτι. Αλλά για το ίδιο το άτομο, που έχει υποστεί αυτό το πράγμα και είναι φυτό, στην ουσία τους σταματάει τη ζωή. Δεν την ανατρέπει, τη σταματάει! Αυτό το άτομο δεν μπορεί να βγει, να διασκεδάσει, να φτιάξει τη ζωή του, να σπουδάσει. Τίποτα από όλα αυτά. Σίγουρα πολλά πράγματα στην Ελλάδα πρέπει να αλλάξουν και σίγουρα οι νόμο, σε τέτοια θέματα. Ναι, πρέπει να γίνουν πιο αυστηροί. Σε τέτοια εγκλήματα, εκ προ μελέτης και σε ανήλικα παιδιά. Τι περιμένουμε; Ότι αυτό το άτομο θα αλλάξει; Οι περισσότεροι βιαστές όταν βγαίνουν το ξανακάνουν».
"Χτύπημα είναι και ένα χαστούκι, και μια μπουνιά, χτύπημα είναι να αφήσεις και τον άλλον φυτό. Τι διαφέρει από το να τον σκοτώσεις; Για μένα και για κάθε γονιό, το να αναπνέει το παιδί του, ακόμη και σε ένα κρεβάτι, μπορεί να σημαίνει κάτι. Αλλά για το ίδιο το άτομο, που έχει υποστεί αυτό το πράγμα και είναι φυτό, στην ουσία τους σταματάει τη ζωή. Δεν την ανατρέπει, την σταματάει"
Και συνεχίζει: «Άλλο να πεινάς και να κλέψεις, μια σοκολάτα ή οτιδήποτε και άλλο να πας να ικανοποιήσεις άλλες σου ορέξεις. Δεν έχει σχέση με την πείνα. Δεν έχει σχέση με το γεγονός ότι προέρχεσαι από μια φτωχή χώρα».
Ο ίδιος τι ισχυρίστηκε;
Ότι του άρεσε.
Στο δικαστήριο το είπε αυτό;
Στο δικαστήριο δεν μιλούσε. Είπε “τα έχω πει”. Ό,τι μας αρέσει δηλαδή, το φτάνουμε σε αυτό το σημείο; Αν είναι άνθρωπος το σκοτώνουμε, αν είναι πράγμα το παίρνουμε; Αυτός είναι ο νόμος της ζούγκλας.
Στο ίντερνετ υπάρχει και σελίδα –και εμένα τυχαία μου την έστειλαν- με όλη την ανάκριση και την ομολογία του με πολύ παραστατικό τρόπο. Τι έκανε και πως το έκανε… με λεπτομέρειες δευτερολέπτου. Δεν ήταν εύκολο να το διαβάσω. Να σου λέει ο άλλος και πως έκανε έτσι το παιδί σου… Σου φαίνεται ακόμη πιο απάνθρωπο.
Μας λέει επίσης ότι πιστεύει πως ο δράστης είχε ξανακάνει επιθέσεις: «Είχα ξαναπάει στην Πάρο μετά γιατί ήθελα να δω ξανά αυτό το μέρος. Πως τα συνέλαβε, πως τα σκέφτηκε. Μετρήσανε και οι αστυνομικοί και είδανε ότι σε εκείνο το μέρος δεν ακούγεται ο ήχος. Γιατί και εγώ είχα απορία γιατί δεν την άκουσα να φωνάζει. Κάτι που φαντάζομαι ότι το γνώρισε. Όταν πηγαίνεις στο ίδιο μέρος συνέχεια –και αυτό αποδεικνύεται από τις διάφορες φωτογραφίες που έχεις βγάλει με διαφορετικά ρούχα- θεωρώ ότι γνωρίζεις πολύ καλά το μέρος και θεωρώ –μέσα μου- ότι το έχει ξανακάνει. Και έχω και λόγους που το πιστεύω από κάποια μαρτυρία κάποιας κυρίας. Τον είχε δει να τριγυρίζει και να κοιτάει μέσα από χόρτα, μέσα από καλάμια, γυναίκες. Πιστεύω λοιπόν ότι έχει κάνει επιθέσεις».
Η κυρία Κοτρώτσου θυμάται τη δίκη και τι ήταν αυτό που την ενόχλησε πολύ.
Στο δικαστήριο εκπροσωπήθηκε από τη χειρότερη γυναίκα δικηγόρο κατ’ εμέ, που μπορούσε να έχει αυτό το κράτος. Και ο λόγος ήταν ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα και μάνα. Δεν με θύμωσε τίποτε άλλο στη δίκη όσο δύο της φράσεις. Είπε θα πρέπει να σκεφτούμε αυτούς τους ανθρώπους που ζουν σε άθλιες συνθήκες και έρχονται από τις χώρες τους για ένα καλύτερο μέλλον –μέχρι εκεί άντε και να το δεχτώ- που προέρχονται από μια διαφορετική κουλτούρα και μια διαφορετική θρησκεία, και θα πρέπει να τους κρίνουμε επιεικώς, ακριβώς γιατί έχουν άλλη κουλτούρα και άλλα πιστεύω. Δηλαδή έρχεται ο ξένος, στη δική μου χώρα, δεν σέβεται το δικό μου πιστεύω, τη δική μου κουλτούρα στην χώρα που τον φιλοξενεί, αλλά να τον δω εγώ επιεικώς, που ήρθε και μου κατέστρεψε το παιδί; Αυτή λέγεται και γυναίκα και είναι και μάνα. Και εγώ αναρωτιέμαι, αν ήταν το παιδί της στη θέση της Μυρτώς, τι θα έλεγε..; Δεν το εύχομαι σε καμία μάνα. Είναι η μόνη άσχημη εικόνα που μου έμεινε από τη δίκη.
Από αυτόν;
Προσπαθούσα επί πολλές ώρες να δω μια ματιά του, αλλά δεν σήκωσε το βλέμμα. Ήταν πολύ καλά δασκαλεμένος. Είχε σκυμμένο το κεφάλι και ζητούσε συγνώμη. Ένα συγνώμη που δεν έχεις το θάρρος να σηκώσεις τα μάτια σου να κοιτάξεις αυτόν που του έχεις κάνει κακό και να το πιστεύεις, απλά το λες σαν ποίημα, μόνο συγνώμη δεν λέγεται. Είναι ένα συγνώμη που ακούγεται σαν βρισιά. Πάει αυτό. Δεν θέλω να το σκέφτομαι γιατί κάνω άσχημες σκέψεις.