Μπροστά σε μια νέα Tiergartenstraße 4;

Είναι γνωστές οι θεωρίες, τις οποίες ασπαζόταν ο Χίτλερ, σύμφωνα με τις οποίες «ο ανάπηρος» προσφέρει λιγότερα στην οικονομία από όσα του προσφέρουν οι κοινωνικές παροχές για την «αναπηρία» του και άρα χρειάζεται η στείρωσή του ή η θανάτωσή του. Μια σχεδόν αυτονόητη, για εκείνον και τους υποστηρικτές του, διάκριση των ανθρώπων σε «κανονικούς και σε ανάπηρους», η οποία φαίνεται να έχει και σύγχρονους θιασώτες. Η θεωρία αυτή στοίχισε τη ζωή σε 275.000 περίπου ανθρώπους από το 1939 έως το 1945.
|
Open Image Modal
Adam Berry via Getty Images

Η Ιστορία, ως η μελέτη του παρελθόντος, δεν καταδικάζει, γιατί δεν είναι αυτός ο ρόλος της. Υπό αυτή την οπτική, ο Χίτλερ ήταν απλά πολιτικός και οι πολιτικές του επιλογές, απλώς πολιτικές στρατηγικές που εξυπηρετούσαν τα συμφέροντά του. Ωστόσο, η Ιστορία, ως το σύνολο γεγονότων του παρελθόντος κυρίως, έχει και άλλες χρήσεις, καθώς εξυπηρετεί διαφορετικούς στόχους. Μία από τις πιο γνωστές είναι η «ιδεολογική χρήση της Ιστορίας», όρος του Φίλιππου Ηλιού. Σύμφωνα με αυτή, το ιστορικό παρελθόν χρησιμοποιείται ως μέσο νομιμοποίησης πολιτικών επιλογών του παρόντος, μέσω της ιδεολογικής τους φόρτισης. Χαρακτηριστική περίπτωση, που βρίσκει εφαρμογή η προαναφερθείσα έννοια, είναι η «σπορά των ηττημένων του '45»: η γνωστή φράση του ηγέτη της Χρυσής Αυγής, Νίκου Μιχαλολιάκου, ο οποίος προσπάθησε να γνωστοποιήσει τη σχέση του κόμματος του με το Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα του Χίτλερ. Αν και οι κατά καιρούς εγκληματικές πράξεις δεν μας είχαν αφήσει πολλά περιθώρια αμφιβολίας σχετικά με την ιστορική τους σχέση, η τελευταία τους επίθεση στον Παραολυμπιονίκη Παντελή Καλόγερο επιβεβαίωσε για άλλη μία φορά τη ναζιστική ιστορική συνέχεια και στο θέμα των «Ατόμων Με Αναπηρίες».

Η θεωρία αυτή στοίχισε τη ζωή σε 275.000 περίπου ανθρώπους από το 1939 έως το 1945. Το Πρόγραμμα Τ4, το οποίο έλαβε το όνομά του από το κτήριο της οδού Tiergartenstraße, όπου στεγαζόταν η υπηρεσία, πλαισίωσε έξι χώρους συγκέντρωσης και βασανιστηρίων στη Γερμανία και την Αυστρία, ονομαζόμενα «Κέντρα Ευθανασίας».

Είναι γνωστές οι θεωρίες, τις οποίες ασπαζόταν ο Χίτλερ, σύμφωνα με τις οποίες «ο ανάπηρος» προσφέρει λιγότερα στην οικονομία από όσα του προσφέρουν οι κοινωνικές παροχές για την «αναπηρία» του και άρα χρειάζεται η στείρωσή του ή η θανάτωσή του. Μια σχεδόν αυτονόητη, για εκείνον και τους υποστηρικτές του, διάκριση των ανθρώπων σε «κανονικούς και σε ανάπηρους», η οποία φαίνεται να έχει και σύγχρονους θιασώτες. Η θεωρία αυτή στοίχισε τη ζωή σε 275.000 περίπου ανθρώπους από το 1939 έως το 1945. Το Πρόγραμμα Τ4, το οποίο έλαβε το όνομά του από το κτήριο της οδού Tiergartenstraße, όπου στεγαζόταν η υπηρεσία, πλαισίωσε έξι χώρους συγκέντρωσης και βασανιστηρίων στη Γερμανία και την Αυστρία, ονομαζόμενα «Κέντρα Ευθανασίας». Τα έξι αυτά Κέντρα έφεραν ειδικές εγκαταστάσεις παραγωγής και παροχής δηλητηριωδών αερίων εξόντωσης, αν και εξωτερικά έμοιαζαν με ιαματικά λουτρά. Μέσα σε 6 περίπου χρόνια, οι μαζικές εξοντώσεις διευρύνθηκαν και σε άλλες κοινωνικές ομάδες.

Τα γεγονότα αυτά ίσως ανήκουν στο παρελθόν και διαμορφώθηκαν από ιστορικές συγκυρίες, τελείως διαφορετικές με τις σημερινές, ακόμα και αν υπάρχει ένα νεοναζιστικό μόρφωμα, το οποίο τις ασπάζεται. Ωστόσο, η υποτιμητική αντιμετώπιση των «Ατόμων Με Ειδικές Ανάγκες» δε βρίσκει απάντηση μόνο σε μαζικές εξοντώσεις και θεωρίες «ευγονικής», αλλά συναντάται σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής πραγματικότητας, με τη μορφή της αδιαφορίας συνήθως, ακόμα και από το ίδιο το κράτος.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι συχνές παράνομες σταθμεύσεις πάνω σε ειδικές ράμπες των πεζοδρομίων, αν υπάρχουν, οι οποίες αποσκοπούν στη διευκόλυνση των ατόμων με κινητικές δυσκολίες· ή το «παιχνίδι» πάνω στα συστήματα «sea track» - ειδικά διαμορφωμένες ράγες, στις οποίες κινείται ένα κάθισμα, που καταλήγει σε ράμπες μέσα στη θάλασσα. Τέτοιου είδους πράξεις υποδηλώνουν μάλλον είτε τον απεριόριστο εγωισμό των περισσότερων μελών της ελληνικής κοινωνίας, είτε την έλλειψη ανεκτικότητας και της θεώρησης όλων ως ίδιων με εμάς. Τα τελευταία χρόνια οι υποδομές βελτιώθηκαν, αλλά η νοοτροπία της αδιαφορίας παραμένει αναλλοίωτη.

Η εγωκεντρική αντίληψη ενισχύει την αίσθηση ανωτερότητας. Μοιάζει φυσική η διάκριση σε «κανονικούς και μη» ανθρώπους. Η διαφορά εκλαμβάνεται ως ελάττωμα και δείγμα ανισότητας. Το Άλλο (Autre), όποιο και αν είναι, είναι πάντα κατώτερο, ακόμα και αν απλά είναι Διαφορετικό (Différent). Στον 21ο αιώνα, η πρόοδος των ανθρώπινων δικαιωμάτων δεν είναι δυνατόν να μην περιλαμβάνει την ενσωμάτωση των ατόμων με «φυσικές ιδιαιτερότητες». Μία κοινωνία, η οποία δε μπορεί να είναι αλληλέγγυα σε όλα τα στοιχεία της, δε μπορεί να προοδεύσει, εκτός και αν εκλαμβάνει την έννοια της προόδου με καθαρά οικονομικά κριτήρια. Η αλληλεγγύη και η κοινωνική συνεργασία είναι τα μόνα στοιχεία, που μπορούν να διαμορφώσουν ένα πιο αισιόδοξο μέλλον. Αν υπάρχει ο Καιάδας των χρυσαυγιτών και η «κανονικότητα» του Σώρρα, υπάρχει και η αποτελεσματική ενσωμάτωση των «Ατόμων Με Ειδικές Ικανότητες» από την Σουηδία. Αντιμετωπίζονται ως άνθρωποι διαφορετικοί, αλλά ταυτόχρονα ίσοι σε όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής.