Δεν είμαι πολιτικός συντάκτης και δεν ανήκω σε κανένα κόμμα, μοιραία δεν έχω παρακολουθήσει πολλά πολιτικά- κομματικά συνέδρια και λοιπές εκδηλώσεις, παρά μόνο μια δυο καλοκαιρινές συναυλίες της ΚΝΕ, παιδί όντας. Πριν παρευρεθώ στο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας αναρωτιόμουν αν μπορεί να νιώσω πάλι εκείνη την πλήξη και την αμηχανία που με κατακλύζει σήμερα όταν θυμάμαι την παρουσία μου σε εκείνες τις κομματικές συναυλίες. Παρά την φιλότιμη προσπάθεια πολλών ανθρώπων στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας- που φαίνεται ότι όντως είναι περισσότερο σύγχρονο από ποτέ στην σημαντική ιστορική του διαδρομή- νομίζω πως το αποτέλεσμα παραμένει ήσσονος σημασίας. Βαρετό θέαμα με αναμενόμενα συμπεράσματα, λόγοι από έδρας, χιλιοειπωμένοι κιόλας- πολλές φορές μπόρεσα να μαντέψω το περιεχόμενο μόνο ακούγοντας το όνομα του ομιλητή.
Μιλάω με στέλεχος του κόμματος (δεν επιθυμεί να κατανομαστεί) που δούλεψε για την διοργάνωση του 11ου Συνεδρίου της Νέας Δημοκρατίας . «Ξεκινήσαμε τον Σεπτέμβρη και αποφασίσαμε να πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβρη, προηγήθηκαν όμως επτά προσυνέδρια και δύο ημερίδες όπου οργανώσαμε θεματικές ενότητες, κάναμε πάνελ, προσκαλέσαμε ανθρώπους από τον επιχειρηματικό κόσμο, πανεπιστημιακούς. Δεν το περίμενε ο κόσμος, πολλοί περίμεναν να ακούσουνε τον Κυριάκο Μητσοτάκη και βρισκόντουσαν να παρακολουθούν συζητήσεις για εξειδικευμένα θέματα. Όλα τα προσυνέδρια έγιναν με πάνελ, στυλ «Νταβός», πρώτη φορά στη Νέα Δημοκρατία. Και αυτό το συνέδριο γίνεται παράλληλα με το κοινωνικό συνέδριο των πολιτικών γραμματειών μας. Το κεντρικό μότο είναι «Αξίζουμε καλύτερα», όπως πρωτοειπώθηκε στη ΔΕΘ, και συνοδεύεται πλέον από το «Έτοιμοι να αλλάξουμε την Ελλάδα». Έχουν δουλέψει πολλοί άνθρωποι εδώ και τρεις μήνες: η οργανωτική επιτροπή νυχθημερόν, η ομάδα Χατζηδάκη, πολλοί υπάλληλοι του κόμματος αλλά και εθελοντές».
Το συνέδριο είναι ανοικτό σε όλους, δε χρειάζεται να είσαι μέλος του κόμματος. Υπάρχουν οι σύνεδροι, που είναι μέλη του κόμματος, και οι παρατηρητές, που μπορούν να είναι φίλοι. Οι σύνεδροι, εάν δεν έχουν ήδη, υποχρεούνταν να αγοράσουν κάρτα μέλους της Νέας Δημοκρατίας, οι παρατηρητές «παρακαλούνταν» να κάνουν το ίδιο, συνεισφέροντας 12 ευρώ στα ταμεία του κόμματος.
Στην κεντρική είσοδο, πριν την μεγάλη σάλα του συνεδρίου οι παρατηρητές και σύνεδροι έπαιρναν την διαπίστευσή τους από γραφεία που εξυπηρετούσαν τον κόσμο βάσει αλφαβητικής σειράς το καθένα, κι επίσης υπήρχαν μερικά σταντ εφημερίδων φίλα προσκείμενων στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης . Σε παρακείμενο χώρο διεξαγόταν μέχρι τις 12.00 η «ψηφοφορία» με το ψηφοδέλτιο- ερωτηματολόγιο, όπου ο κάθε συμμετέχων καλούνταν να απαντήσει «ναι» ή «όχι» επί 14 ζητημάτων, ενώ άλλο ένα ερώτημα (Ποιο θα θέλατε να είναι το πρώτο νομοσχέδιο της επόμενης Κυβέρνησης;) έπρεπε να απαντηθεί ως multiple choice. Θετική, δημοκρατική και φιλελεύθερη επιλογή να ρωτάται η βάση του κόμματος για κεντρικά κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, διαβάζοντας πάντως το ερωτηματολόγιο νομίζω πως οι απαντήσεις θα συγκλίνουν σε ποσοστό «δικτατορικό». Ποιος νεοδημοκράτης μπορεί να απάντησε «όχι» στην ερώτηση 2: Θεωρείτε ως κεντρική προτεραιότητα της επόμενης Κυβέρνησης την άμεση πάταξη της ανομίας στα Εξάρχεια και στις άλλες περιοχές παραβατικότητας; Παρομοίως και στις επόμενες ερωτήσεις οι απαντήσεις είναι προφανείς για το συντριπτικό ποσοστό των ψηφοφόρων του κόμματος, πόσω μάλλον για ανθρώπους που ανήκουν λίγο πολύ στον πυρήνα του.
Σε μια από τις εφορευτικές επιτροπές (οι κάλπες ήταν πολλές και αντιστοιχούσαν στον κάθε ψηφοφόρο βάσει αλφαβητικής σειράς) συμμετείχε ο βουλευτής (Δράμας) Δημήτρης Κυριαζίδης. «Η παρουσία μας εδώ δίνει κύρος στην διαδικασία», μου λέει.
Ο Γ. Π. είναι δικηγόρος- ήρθε από το Αίγιο, «αυθημερόν» γιατί δεν θέλει να πληρώσει ξενοδοχείο. Απάντησε τα ερωτήματα του ψηφοδελτίου, βρήκε πολύ ενδιαφέρουσα τη διαδικασία, δέχτηκε και να τον φωτογραφήσω, μάλιστα με παρακάλεσε να τον βγάλω και μια φωτογραφία μαζί με τον πρόεδρο του κόμματος, που εκείνη την ώρα περίμεναν να ψηφίσει- μου πρότεινε και την κατάλληλη λεζάντα. «Ο δικηγόρος Γ.Π. με τον πρόεδρο της Ν.Δ., Κυριάκο Μητσοτάκη».
Είναι απίστευτος ο χαμός που έγινε όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης εμφανίστηκε για να ψηφίσει. Όλοι ήθελαν να βγάλουν μια «σέλφι» με τον πρόεδρο- για να είμαι αντικειμενικός, οι σέλφι, οι αγκαλιές, τα φιλιά και οι εγκάρδιες χαιρετούρες έδιναν κι έπαιρναν καθ’ όλη τη διάρκεια του event, αλλά ειδικά η εμφάνιση του προέδρου του κόμματος παρείχε στους φίλους και οπαδούς ένα κίνητρο που η προσωπική του ασφάλεια ίδρωνε για να διαχειριστεί.
Μπαίνοντας στον κατεξοχήν χώρο του Συνεδρίου, πρωί Κυριακής, γύρω στις 11, ο κόσμος δεν ήταν πολύς. Επί σκηνής, στο συντονισμό των ομιλητών, βρισκόταν ο Κωστής Χατζηδάκης, πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής, και στο πόντιουμ εκείνη την ώρα μιλούσε ένας νέος άνθρωπος, ο 23χρονος Σωτήρης Κοπατσάρης, αν θυμάμαι καλά ο νεαρότερος από όλους όσους πήραν το λόγο σε όλη την διαδικασία. Μίλησα μαζί του μετά την σύντομη ομιλία του- εκπαιδευμένος σε καλά πανεπιστήμια του εξωτερικού, ήδη με μια μικρή εργασιακή εμπειρία σε μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες, ο Σωτήρης δεν ανήκε μέχρι πρότινος στη Νέα Δημοκρατία, δεν υπήρξε ποτέ μέλος της ΔΑΠ και δεν «υπηρέτησε» την παράταξη από το πόστο του αφισοκολλητή ή του διοργανωτή φοιτητικών μπουζουκιών και πάρτι. Επέστρεψε στην Ελλάδα γιατί θεωρεί πως η χώρα έχει μεγάλες αναπτυξιακές προοπτικές, εργάζεται στην οικογενειακή του επιχείρηση άρχισε να συμμετέχει κομματικά στη Νέα Δημοκρατία γιατί εμπιστεύεται τον Κυριάκο Μητσοτάκη, αυτός τον «τράβηξε» εκεί. Πολιτικά αυτοχαρακτηρίζεται φιλελεύθερος, κεντρώος. «Κάθε κόμμα εξουσίας έχει βέβαια πολλά χαρακτηριστικά, όχι απαραίτητα ταυτόσημα, οπότε πρέπει να συμβιβαστείς και με απόψεις που μπορεί να μη σε βρίσκουν σύμφωνο. Τα κόμματα είναι ζωντανοί οργανισμοί, αλλάζουν. Η Νέα Δημοκρατία έχει ξεκινήσει να αξιοποιεί νέους ανθρώπους αλλά υπάρχουν ακόμη τεράστιες δυνατότητες σε αυτό το πεδίο. Και πρέπει να συνεχίσει και να επεκτείνει τα ανοίγματά της στην ευρύτερη κοινωνία. Η Νέα Δημοκρατία έχει φυσικά διάφορες πτέρυγες, αλλά με τον Κυριάκο Μητσοτάκη έχει μετασχηματιστεί σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κόμμα με φιλελεύθερες ιδέες, που τοποθετείται στον κεντρώο χώρο».
Κατευθύνθηκα προς την είσοδο της κεντρικής σάλας- φωνές και ποδοβολητό. Μια μεγάλη ομάδα, οργανωμένη σαν παιδιά σε παρέλαση (για να μην πω σαν διμοιρία), νεολαίοι, μέλη της ΔΑΠ (ΝΔΦΚ) εισέρχονταν στον χώρο. Υπήρχαν κοστουμαρισμένοι επικεφαλής, κάποιοι άλλοι κρατούσαν κομματικές σημαίες και όταν ακούστηκε με στεντόρεια φωνή «οι σημαίες ψηλά», όλες τους εγέρθηκαν. Οι προκάτοχοί τους, δυναμικοί «Κένταυροι» θα αισθάνονταν περήφανοι. Με την είσοδό τους στο χώρο και μετά τα πρώτα «ΟΝΝΕΔ, πρωτοπορία, ζήτω η Νέα Δημοκρατία», ο Κωστής Χατζηδάκης πήρε τον λόγο και αφού θυμήθηκε το δικό του παρελθόν στην ΟΝΝΕΔ, ζήτησε ευγενικά να μην ακουστούν άλλα συνθήματα. «Είναι συνέδριο διαλόγου και όχι κομματική συγκέντρωση. Η ΟΝΝΕΔ κάνει κι αυτή μια νέα αρχή», είπε ο αντιπρόεδρος του κόμματος.
Κάποια στιγμή, λίγο πριν τις ομιλίες Σαμαρά και Μητσοτάκη, στο πόντιουμ του συνεδρίου ανέβηκε ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης. Έκανε μια ενδιαφέρουσα τοποθέτηση, σίγουρα λιγότερο πληκτική από τον μέσο όρο του συνεδρίου. Και για να μιλήσω χωρίς πολιτική ορθότητα, εκτίμησα ως ένα βαθμό το θάρρος, τα guts, ενός ανθρώπου της τέχνης, να εμφανιστεί και να πάρει το λόγο στο συνέδριο ενός (κέντρο)δεξιού κόμματος. «Ξέρω ότι απευθύνεστε σε ένα κοινό συντηρητικό, συχνά οπισθοδρομικό, είναι δική σας ευθύνη να τους καθοδηγήσετε. Βρείτε τον τρόπο να κεδίσετε ξανά τη σιωπηρή πλειοψηφία, εμάς», είπε ο Μαρκουλάκης, που έκλεισε διατρανώνοντας την πίστη του, την εκτίμησή του, στο πρόσωπο του σημερινού προέδρου της Νέας Δημοκρατίας.
Το κλείσιμο του 11ου Συνεδρίου της Νέας Δημοκρατίας περιελάμβανε την ομιλία του πρώην προέδρου του κόμματος και πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, ένα (καλοφτιαγμένο) βίντεο αναδρομής της ιστορίας της παράταξης, από την δημιουργία της Νέας Δημοκρατίας το 1974 μέχρι σήμερα- και γκραν φινάλε με την ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ο Αντώνης Σαμαράς εμφανίστηκε ενωτικός, στο mood που αναγκαστικά και μη, σίγουρα υπό το δέλεαρ της εξουσίας, φαίνεται να διακατέχει ολόκληρο το κομματικό σώμα της Νέας Δημοκρατίας. «Συσπειρωμένοι γύρω από τον πρόεδρο μας, τον Κυριάκο Μητσοτάκη», ήταν μια από τις τελευταίες ατάκες της ομιλίας του. Ήταν όμως, επίσης, ο λόγος του εμφατικός της παρουσίας του ίδιου και της «φράξιάς» του, της ιδεολογικής του ομάδας, μέσα στο κόμμα. Πατρίδα, θρησκεία, ορθοδοξία, παράδοση- αυτές ήταν οι λέξεις κλειδιά, ενώ τίτλος της ομιλίας του θα μπορούσε να είναι: «Η Νέα Δημοκρατία είναι ένα συντηρητικό κόμμα». Ένα κόμμα στον χώρο του συντηρητικού φιλελευθερισμού, έστω. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν αναφέρθηκε ούτε σε ένα σημείο της ομιλίας του (και είχε αρκετές αφορμές) σε πρόσφυγες, παρά μόνο σε «λαθρομετανάστες», και αργότερα, περισσότερο εμφατικά σε «λαθρομετανάστες που κάποιοι τους εμφανίζουν σαν πρόσφυγες». Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τον παρακολουθούσε ψυχρά- προσπαθούσε να είναι ανέκφραστος αλλά δεν κατόρθωσε να μην φαίνεται βλοσυρός.
Στο βίντεο με την ιστορία της παράταξης- που αν ο σκοπός και το timing της προβολής του ήταν να ζεστάνει συναισθηματικά το κοινό πριν την ομιλία του προέδρου, το κατάφερε όντως- εμφανίστηκαν όλοι οι πρόεδροι της Νέας Δημοκρατίας από το ’74 μέχρι σήμερα. Κωνσταντίνος Καραμανλής, Γεώργιος Ράλλης, Γεώργιος Αβέρωφ, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Μιλτιάδης Έβερτ, Κώστας Καραμανλής, Αντώνης Σαμαράς, Κυριάκος Μητσοτάκης. Πλάνα από συγκεντρώσεις της δεκαετίας του ’80 με εκατοντάδες χιλιάδες να παραληρούν στην οθόνη και αρκετούς από το κοινό να έχουν δακρύσει. Αλλά και πραγματικά σημαντικές στιγμές της νεότερης ελληνικής ιστορίας, όπως ο λόγος «η Ελλάς ανήκει εις τη Δύσιν» του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ή η ομιλία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη στη Βουλή μετά τη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη. Παρότι είναι πανθομολογούμενη η συμπάθεια που τρέφει το νεοδημοκρατικό ακροατήριο στον Κώστα Καραμανλή, δεν παύει να με εκπλήσσει η θέρμη, η ένταση του χειροκροτήματος που εισπράττει ο πρώην πρωθυπουργός όταν οι νεοδημοκράτες τον αντικρίζουν: όταν εμφανίστηκε στην αίθουσα, πρώτα διά ζώσης και έπειτα στην οθόνη, ο χώρος σείστηκε.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν κι αυτός ενωτικός στην ομιλία του. «Εάν δεν είχε ανατραπεί η κυβέρνηση Σαμαρά, η χώρα θα είχε βγει προ πολλού απο τα μνημόνια, αυτή είναι αναμφισβήτητη ιστορική αλήθεια», είπε και στο πρόσωπο του Αντώνη Σαμαρά την ίδια στιγμή αποτυπώνονταν μια συγκινημένη έκφραση συμπάθειας. Όμως η ομιλία του Μητσοτάκη ήταν ριζικά διαφορετική- ο Μητσοτάκης δεν ανέφερε ούτε μία φορά την λέξη «συντήρηση», που είχε λίγα λεπτά πριν αποτελέσει την προμετωπίδα της ρητορικής του προηγούμενου προέδρου του ίδιου κόμματος. Ο νυν πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας χαρακτήρισε το κόμμα του ως «φιλελεύθερο», «δημοκρατικό» και «λαϊκό», τη λέξη «συντηρητικό» δεν την μεταχειρίστηκε ούτε μία φορά αν θυμάμαι καλά. Στελέχη όπως ο Άδωνις Γεωργιάδης και ο Μάκης Βορίδης, όπως και πολλοί από το πολυάνθρωπο κοινό, χειροκρότησαν με θέρμη και τους δύο.
Η Νέα Δημοκρατία βρίσκεται όμως σε ένα πολιτικό μεταίχμιο, σε ένα κρίσιμο σημείο, μετασχηματισμού- ή όχι.