Εκατό χρόνια συμπληρώθηκαν από τη Μικρασιατική Καταστροφή και ο απανταχού Ελληνισμός αλλά κυρίως οι περιοχές, όπου μετά την καταστροφή εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την Μικρά Ασία και κάποιες πήραν το όνομα τους από τις χαμένες πατρίδες, διοργάνωσαν εκδηλώσεις τιμής και μνήμης για την τραγική επέτειο και να τονίσουν ότι «Δεν ξεχνάμε».
Στην ενότητα του Δήμου Κηφισιάς περιλαμβάνεται και η διαμερισματική περιοχή (τέως Δήμος) της Νέας Ερυθραίας, όπου μετά την καταστροφή η Πολιτεία είχε εγκαταστήσει πρόσφυγες από την Χερσόνησο της Ερυθραίας, που είναι απέναντι από τη Χίο.
Το Κέντρο Έρευνας και Μελέτης της Μικρασιατικής Ερυθραίας «Κ.Ε.Μ.Μ.Ε.» είναι ένα νομικό πρόσωπο του Δήμου Κηφισιάς με έδρα στη Νέα Ερυθραία και σκοπό τον προαναφερόμενο. Υπό την προεδρία της κ. Έφης Κούτση διοργανώνει με μεγάλη επιτυχία συνέδρια και εκδηλώσεις μέσα στα πλαίσια του σκοπού του.
Πρόσφατα διοργάνωσε το πολύ πετυχημένο 6ο Επιστημονικό Συμπόσιο Κ.Ε.Μ.Μ.Ε με επίτιμη Πρόεδρο του Συμποσίου την Ακαδημαϊκό κ. Ελένη Γλυκατζή –Αρβελέρ και με θέμα «1922-2022- 100 χρόνια- Αιτίες και Συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής».
Το διήμερο συνέδριο είχε τρεις βασικές ενότητες:
Α) Πριν την Καταστροφή (Εθνικός Διχασμός & Διεθνές Περιβάλλον)
Β) Κατά την Καταστροφή
Γ) Μετά την Καταστροφή.
Οι εργασίας του Συμποσίου ξεκίνησαν με συντονιστή τον δημοσιογράφο Α. Μαγγηριάδη και ο καθηγητής Σ. Πλουμίδης αναφέρθηκε στην πνευματική αλληλεπίδραση του Ελληνισμού της Μητροπολιτικής Ελλάδας και της Μικράς Ασίας από το 1915 και μετά ,αλλά και τον διχασμό ως την Μικρασιατική πολιτική.
Ο πρέσβης ε. τ. Αλέξης Αλεξανδρής παρουσίασε τα πολύτιμα δημογραφικά δεδομένα της Πατριαρχικής απογραφής 1910-1912 που καταδεικνύουν την έντονη ελληνική παρουσία στη Μικρά Ασία, αλλά και το μέγεθος της Καταστροφής σε αντιπαραβολή με την καταγραφή το 1928 του προσφυγικού πληθυσμού της Ελλάδας.
Την ενότητα έκλεισε με την διαδικτυακή ομιλία του ο ακαδημαϊκός και διπλωμάτης Sir Michael Liewellyn-Smith, που ανέλυσε τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων και ιδίως της Αγγλίας στην «Εγγύς Ανατολή» και τον ρόλο τους στον πόλεμο της Μικράς Ασίας.
Με τη δεύτερη ενότητα εξετάστηκε αφενός η περίοδος «Μάιος 1919-Νοέμβριος 1920» με συντονιστή τον δημοσιογράφο Παύλο Τσίμα, αφετέρου η περίοδος «Δεκέμβριος 1920-Αύγουστος 1922» με συντονίστρια τη δημοσιογράφο Μαρία Σαράφογλου.
Ο ιστορικός Βλάσης Αγτζίδης εξετάζοντας τη Μικρασιατική Εκστρατεία ως «συνάρτηση» εξήγησε τους συσχετισμούς εξουσίας, τα γεωπολιτικά παιχνίδια των εξωτερικών παραγόντων και το σύνολο των «μεταβλητών» που οδήγησαν στην καταστροφή του 1922.
Ο καθηγητής Μανόλης Κούμας μίλησε για την αλλαγή της στάσης των συμμάχων της «Αντάντ» προς την Ελλάδα μεταξύ 1919 και 1922, αλλά και τον ρόλο που διαδραμάτισαν στις εκλογές του 1920. Μια πιο «ανθρώπινη» ματιά στα γεγονότα προσέδωσε η εισήγηση του δημοσιογράφου Τάσου Τέλλογλου για την καθημερινότητα, το ηθικό και τους προβληματισμούς των Ελλήνων στρατιωτών στο Μικρασιατικό μέτωπο, όπως καταγράφηκαν από τις στρατιωτικές εφημερίδες της εποχής.
Τις κρίσιμες πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις που πυροδότησε στο εσωτερικό Ελλάδας και Τουρκίας η αποβίβαση του ελληνικού στρατεύματος στη Σμύρνη το 1919 ανέλυσε διεξοδικά ο καθηγητής και Υφυπουργός Παιδείας Άγγελος Συρίγος.
Ο δημοσιογράφος Πιέρρος Τζανετάκος επεσήμανε τη δυσκολία υλοποίησης της «Μεγάλης Ιδέας», την πρόσληψη της Μικρασιάτικης Εκστρατείας από το Ελλαδικό κοινωνικοπολιτικό σύστημα, τον εγχώριο Τύπο, αλλά και την ρητορική της αντιπολίτευσης πριν και μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου 1920.
Ο καθηγητής Θάνος Βερέμης απάντησε μεταξύ άλλων στο πως οι πολλαπλές εκφάνσεις των «εθνικισμών» Ελλάδας και Τουρκίας , οι βλέψεις των Μεγάλων Δυνάμεων και οι στρατηγικές κινήσεις εκατέρωθεν επηρέασαν την αλληλουχία των γεγονότων που οδήγησε στην κατάρρευση του Μικρασιατικού Μετώπου.
Στη σημασία της πολιτικής και στρατιωτικής βούλησης και στο «non decision» στάθηκε ο στρατιωτικός αναλυτής Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου αναδεικνύοντας τον ορθολογισμό της κεμαλικής διοίκησης έναντι των στρατηγικών λαθών της ελληνικής.
Κατά την τελευταία ενότητα με συντονιστή τον δημοσιογράφο Παύλο Τσίμα αναλύθηκαν τα «Μετά την Καταστροφή» γεγονότα.
Ο καθηγητής Αντώνης Κλάψης έφερε στο προσκήνιο την ερμηνεία της «εύθραυστης» Συνθήκης τω Σεβρών ως «μέσου» και όχι ως «τελικής λύσης» του Μικρασιατικού Μετώπου σε συνδυασμό με την στρατηγική αδυναμία πραγμάτωσης της Ελλάδας των «δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών».
Για την εξαιρετικά αμφιλεγόμενη δίκη των «8», που οδήγησε στην εκτέλεση των «6» και που διχάζει ιστορικούς και μελετητές μέχρι σήμερα, καθώς και για ένα «δίκαιο» επιμερισμό πολιτικών και ιστορικών ευθυνών μίλησε ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος. Ο διευθυντής του Κέντρου Έρευνας Ιστορίας της Ακαδημίας Αθηνών Σωτήρης Ριζάς παρουσίασε τα πιθανά σενάρια επιβολής της Συνθήκης των Σεβρών, το ιστορικό δίλημμα «επέκταση ή αποχώρηση με ευνοϊκούς όρους» και τη διαφορετική αντιμετώπιση του Μικρασιατικού ζητήματος από τους Ελευθέριο Βενιζέλο και Ιωάννη Μεταξά.
Ο καθηγητής Ιωάννης Γρηγοριάδης επεξήγησε τον θεμελιώδη ρόλο του θρησκεύματος ως πρωτίστου κριτηρίου στην Ανταλλαγή των Πληθυσμών το 1923.
Η συγγραφέας Λένα Διβάνη περιέγραψε διαδικτυακά το τεταμένο κλίμα της εποχής, το φόβο της Καταστροφής που βρίσκονταν προ των πυλών, αλλά και την υποδοχή των Μικρασιατών προσφύγων στη «Μητέρα Ελλάδα» μέσα από τις αναμνήσεις και μνήμες της-11χρονης τότε-Διδώς Σωτηρίου.
Τέλος ο καθηγητής Gengiz Aktar εξήρε την ανάγκη διεξαγωγής αντιστοίχων συνεδρίων στη Τουρκία και τόνισε τις τουρκικές εθνοκαθάρσεις της περιόδου 1894-1924, την ιστορική μνήμη και δικαιοσύνη, που «αργά ή γρήγορα αποδίδεται».
Η συμμετοχή των συνέδρων, που πολλοί είχαν μνήμες από τα γεγονότα, ήταν πολύ εναργής με πληθώρα ερωτήσεων. Πολύ ενδιαφέρον ήταν το ντοκιμαντέρ «Σμύρνη, η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης» της Μαρίας Ηλιού, που προβλήθηκε.
Πηγή το Δελτίο Τύπου του Κ. Ε. Μ. Μ. Ε.
Λέανδρος Τ. Ρακιντζής
Αρεοπαγίτης ε .τ.