Στην άφιξη του 2023 όλα δείχνουν ότι θα είναι μια χρονιά εκπλήξεων. Εκπλήξεις στην πολιτική, εκπλήξεις στην οικονομία, εκπλήξεις στην κοινωνία.
Η τελευταία, η κοινωνία μας, είναι ίσως και το πιο επείγον θέμα που πλέον αντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα. Ζούμε σε συνθήκες ακραίας ζουγκλοποίησης. Θα έπρεπε πρωτίστως να συζητάμε για τη διάσωσή της και θα έπρεπε θεσμοί και φορείς να έριχναν όλο το βάρος τους εκεί.
Η πολιτική φέτος στην Ελλάδα θα είναι στο κέντρο του ενδιαφέροντος μόνο και μόνο λόγω των εκλογών. Θα πάμε το λιγότερο δύο φορές στις κάλπες (εθνικές και αυτοδιοικητικές εκλογές). Παρόλο που οι δημοσκοπήσεις σήμερα δείχνουν ξεκάθαρο φαβορί, οι εθνικές εκλογές κρύβουν εκπλήξεις. Είναι γεγονός ότι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Νέα Δημοκρατία οδεύουν προς τη δεύτερη τετραετία τους αλλά δεν πρέπει να υποτιμάμε ότι είναι πρώτη φορά τα τελευταία -πολλά- χρόνια που οι πόλοι στην πολιτική ζωή του τόπου είναι τρεις (Νέα Δημοκρατία, ΣΥΡΙΖΑ και ΠαΣοΚ) και όχι δύο. Κάθε πρόβλεψη για το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών είναι παρακινδυνευμένη, κάθε ψήφος θα μετρήσει, κάθε ιδέα ή πράξη ή εφαρμογή στην προεκλογική εκστρατεία των κομμάτων θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο.
Η οικονομία αποτελεί, ίσως, το μικρότερο ερωτηματικό. Η Ελλάδα λόγω της πολυετούς κρίσης μνημονίων και πανδημίας έχει τη δυνατότητα να εξακολουθεί να αποτελεί την εξαίρεση στο χάρτη και να μην ζήσει την ύφεση που πλησιάζει επικίνδυνα αλλά σταθερά την Ευρώπη και τον κόσμο. Στο παγκόσμιο χωριό ο πληθωρισμός και η αύξηση των επιτοκίων θα εξακολουθούν να επιβαρύνουν σημαντικά την οικονομία και το 2023 θα απαιτήσει υπομονή, πειθαρχία, αυξημένη ευαισθητοποίηση και πρακτική λογική από όλους.
Οι επιχειρήσεις, επίσης, οι οποίες έχουν ήδη αντιμετωπίσει τεράστιες προκλήσεις και έχουν υποστεί απίστευτες αλλαγές τα τελευταία χρόνια, θα συνεχίσουν στο ίδιο δρόμο και το 2023. Οι εταιρείες θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τα επακόλουθα της παγκόσμιας πανδημίας, την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τις οικονομικές προκλήσεις και την ολοένα και ταχύτερη ανάπτυξη των τεχνολογιών. Αν στην περίπτωση της Ελλάδας προσθέσουμε τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις κατανοούμε ότι στη χώρα μας ο ένας από τους δύο πυλώνες, ο ιδιωτικός τομέας, θα βιώσει για άλλη μια φορά το 2023 συνθήκες που αλλάζουν το παιχνίδι.
Σε αυτό το περιβάλλον όλα συνηγορούν ότι στις κυριότερες προκλήσεις του 2023 συγκαταλέγονται η επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού με νέες λύσεις για την επαυξημένη εργασία, την υβριδική και την απομακρυσμένη εργασία, η αντιμετώπιση του πληθωρισμού με την ταυτόχρονη δημιουργία ασφαλούς αλυσίδας εφοδιασμού, η διασφάλιση στην κεντρική στρατηγική των εταιριών περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διακυβερνητικών (ESG) διαδικασιών, η πρακτική μεταφορά του metaverse (του γενικού όρου που χρησιμοποιείται διεθνώς για να περιγράψει το ”επόμενο επίπεδο” του διαδικτύου) στην καθημερινότητα του πολίτη, η διαχείριση του εργασιακού ταλέντου καθώς οι εργαζόμενοι επαναξιολόγησαν με την πανδημία τον αντίκτυπο της εργασίας και τι θέλουν να αποκομίσουν από τη ζωή τους και η διαχείριση του προβλήματος της ενέργειας όπου σήμερα αρχίζουμε να βλέπουμε τις επιπτώσεις του τερματισμού της εισαγωγής ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου από την Ευρώπη χωρίς να γνωρίζουμε ωστόσο ακόμα τις πλήρεις συνέπειες αυτού του γεγονότος.
Φαντάζει, τέλος, απίθανο το 2023 να μην στιγματίσει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η κοινή δήλωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ενώ μπορεί να χαρακτηριστεί ως ευχάριστη στην ακοή φοβάμαι ότι αποτελεί τρανταχτό παράδειγμα των δύσκολων συνθηκών που βιώνουμε αφού στερείται κοινού οράματος και συνεπώς στρατηγικού μακροπρόθεσμου σχεδίου. Μοιάζει, πλέον, κοντινή η ώρα που η πλειοψηφία των Ευρωπαίων θα αμφισβητήσει την Ευρώπη των Βρυξελλών και θα επιζητήσει την Ευρώπη των δημιουργικών, παραγωγικών, ελεύθερων πολιτών.