Να ’το λοιπόν το μετα-πανδημικό 2023, με τις ελπίδες για ένα καλύτερο αύριο και τις πιθανές διαψεύσεις τους. Όλα είναι εδώ κι εμείς δεν είμαστε παρατηρητές, άμοιροι ευθυνών. Είμαστε οι πρωταγωνιστές. Καθεμιά-καθένας από εμάς και όλοι μαζί.
Το 2023 μας έρχεται κουβαλώντας βαριά την κληρονομιά του 2022. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, που ήρθε να μεγεθύνει την ενεργειακή κρίση, αποτέλεσε δικαιολογία για να κάνουμε σημαντικά βήματα πίσω ολοταχώς στην αντιμετώπιση της μίας από τις δύο σοβαρές κρίσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα: αυτής του κλίματος. Η χρονιά που αφήσαμε πίσω μας σημαδεύτηκε από την επιστροφή στον λιγνίτη (αναθεώρηση χρονοδιαγραμμάτων για κλείσιμο λιγνιτικών σταθμών και παράταση ζωής τους), την ευρεία διείσδυση του ορυκτού αερίου αλλά και το κλείσιμο του ματιού στην πυρηνική ενέργεια που φάνηκε, προς στιγμή, να δέχεται το φιλί της ζωής.
Θα περίμενε κανείς, μεσούσης της κλιματικής κρίσης και με αισθητές καθημερινά τις συνέπειες της εξάρτησης της παγκόσμιας οικονομίας από το ρωσικό αέριο, να τολμήσουμε το προφανές: απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα (στα οποία ανήκει ΚΑΙ το αέριο), προώθηση της καθαρής ενέργειας και την ενεργειακής δημοκρατίας, επενδύσεις σε εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους τομείς και αποθήκευση ενέργειας. Δυστυχώς, αυτό δεν έγινε.
Αντίστοιχα, η διαπίστωση ότι σημαντικό μέρος της παγκόσμιας διατροφικής ασφάλειας εξαρτάται από σιτηρά και έλαια που παράγονται σε Ρωσία και Ουκρανία και εξάγονται σε όλον τον πλανήτη, θα έπρεπε να αποτελέσει αφορμή να ξαναδούμε τη διατροφική ασφάλεια και την τροφή μας με διαφορετικό τρόπο. Να το πάρουμε αλλιώς! Δυστυχώς, και εδώ, αποφύγαμε κάθε αλλαγή. Περιοριστήκαμε στο να αναζητήσουμε εναλλακτικές πηγές των ίδιων προϊόντων (φοινικέλαιο από τη Μαλαισία αντί για ηλιέλαιο από την Ουκρανία), αυξήσαμε το κόστος για τον καταναλωτή, αυξήσαμε τα κέρδη των ίδιων λίγων πολυεθνικών που ελέγχουν παγκοσμίως τη γεωργία και τη διατροφή. Α ναι, στο τέλος μοιράσαμε επιδόματα και καλάθια “νοικοκυράς”.
Στον τομέα της βιοποικιλότητας, δεν ξέρω πόσο χειρότερα θα μπορούσαμε να τα κάνουμε! Να γίνω πιο συγκεκριμένος; Διατηρήσαμε στη “βιτρίνα” το αφήγημα περί ανάγκης προστασίας της βιοποικιλότητας. Χωρίς την παραμικρή αιδώ και με κάθε ευκαιρία, αποδιοργανώσαμε το ήδη προβληματικό καθεστώς προστασίας των προστατευόμενων περιοχών (κατά τα άλλα εθνική και διεθνής κληρονομιά, ασπίδα προστασίας στην κλιματική κρίση και κιβωτός βιοποικιλότητας). Νομοθετήσαμε τροπολογίες για μια ακόμα τελευταία διευθέτηση, παράταση, νομιμοποίηση αυθαιρέτων εντός δασικών εκτάσεων. Οι εξαγγελίες του ΠΘ για προστασία του 30% των θαλασσών της χώρας (με σημαντικό μέρος τους να αποτελείται από ζώνες απόλυτης προστασίας) συνοδεύτηκαν από επεξηγήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών ότι… κάτι τέτοιο ήδη συμβαίνει και δεν απαιτείται επιπλέον δράση!
Ναι, το φυσικό περιβάλλον, πέραν του όμορφου αφηγήματος περί της ανάγκης προστασίας του, εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται σαν εμπόδιο/ τροχοπέδη στην “ανάπτυξη”, οι παραλίες εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται σαν “φιλέτο” για την τουριστική ανάπτυξη και για επενδύσεις real estate. Οι Προστατευόμενες Περιοχές αντιμετωπίζονται σαν αναγκαίο κακό, με αμηχανία και επιτηδευμένη αναποτελεσματικότητα.
Και η κοινωνία; Πού και πώς συμμετέχει η κοινωνία σε όλα αυτά; Μα είναι απλό: ΔΕΝ συμμετέχει! Με επιδόματα την κρατάμε δεμένη στο άρμα μιας “ανάπτυξης” που δεν είναι ούτε βιώσιμη, ούτε ισότιμη, ούτε δίκαιη, είναι παλιακή και επικίνδυνη αλλά… δεν θέλουμε να την αλλάξουμε!
Να, αυτά πρέπει να αλλάξουμε το 2023. Για ξεκίνημα!
Όχι, μέσα στο 2023 δεν περιμένω να “γίνουν” κάποιες αλλαγές, αλλά να κάνουμε συγκεκριμένες αλλαγές, ιδανικά προς την κατεύθυνση της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ισότητας, της προστασίας του περιβάλλοντος. Αλλαγές σε προσωπικές και καθημερινές μας επιλογές, επιλογές σε επίπεδο Δήμων, αλλαγές σε επίπεδο κεντρικών κυβερνητικών επιλογών. Στην πράξη. Γιατί από λόγια… χορτάσαμε. Θέλετε να γίνω πιο συγκεκριμένος;
- Σταματάμε τις επιδοτήσεις - επιβράβευση της κατανάλωσης και δίνουμε κίνητρα στην εξοικονόμηση, στη μείωση της ζήτησης, στη μείωση της κατανάλωσης! Ναι, επιβραβεύουμε τη μείωση της κατανάλωσης. Τόσο απλά (καθόλου απλό, αλλά απολύτως απαραίτητο)!!!
- Αντί της “μονοκαλλιέργειας” μεγάλων έργων ΑΠΕ, δίνουμε προτεραιότητα σε συνεργατικά σχήματα πολιτών (ενεργειακές κοινότητες) που με μικρά έργα ΑΠΕ καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες. Καθαρή ενέργεια, μείωση της ζήτησης, συνεργασία, υπεύθυνοι πολίτες (αντί για πελάτες). Όλα σε ένα!
- Διαμορφώνουμε και εφαρμόζουμε διατροφική και αγροτική πολιτική που σέβεται την υγεία των καταναλωτών και του περιβάλλοντος, την οικονομία και το κλίμα. Πιο απλό, πιο λογικό, πιο οικονομικό από την εισαγωγή ζωοτροφών από τον καμένο Αμαζόνιο ή φοινικέλαιου από τα αποψιλωμένα δάση της ΝΑ Ασίας! Συμφωνείτε;
- Αντί για νέα νομοθετήματα χωρίς αντίκρισμα (ναι, είναι σαφής η αναφορά στην πολυδιαφημισμένη σημερινή εικονική πραγματικότητα περί απαγόρευσης πλαστικών μιας χρήσης) προχωράμε στη μείωση των συσκευασιών μιας χρήσης. Τόσο απλά! Ούτε ανακύκλωση, ούτε αντιπαραθέσεις αναποτελεσματικών συστημάτων, ούτε καύση (συχνά ονομάζεται ενεργειακή αξιοποίηση). Μιας χρήσης = κακό, πολλαπλών χρήσεων = καλό!
- Προώθηση (ηλεκτρικών) μέσων συλλογικής μεταφοράς αντί της ευρείας ηλεκτρικής αυτοκίνησης. Πόλεις για τους ανθρώπους, για το ποδήλατο και όχι για τα οχήματα! Πριν μου πείτε ότι αυτά τα πράγματα δεν γίνονται, δείτε το Παρίσι!
Κι αν όλα αυτά ακούγονται πολύ λεπτομερή, κουραστικά, πολύ τεχνικά, καθόλου γιορτινά ή απλώς πολύ φιλόδοξα τότε… απλώς εύχομαι το 2023 να πιάσουμε πάτο! Βλέπετε, το 2023 είναι χρονιά εκλογών και οι “Αϊ Βασίληδες” των κομμάτων ήδη έχουν αρχίσει να μοιράζουν επιδόματα. Αν λοιπόν μας είναι αδύνατο να ανατρέψουμε την παράδοση του “δώστα όλα”, ας εξασφαλίσουμε τουλάχιστον ότι το 2023 θα είναι το τέρμα, ο πάτος. Οτιδήποτε άλλο, οτιδήποτε επόμενο, θα είναι καλύτερο! Ναι, όσο κι αν ακούγεται παράξενο, εύχομαι το 2023 να είναι ό,τι χειρότερο από πλευράς προστασίας περιβάλλοντος, λήψης μέτρων για την κλιματική κρίση, ώστε από την επόμενη να ξεκινήσουμε να χτίζουμε το καλύτερο αύριο για την κοινωνία, το περιβάλλον, την υγεία και την οικονομία. Δεν είναι ευχή, αλλά η μόνη λογική επιλογή!
Καλή χρονιά με ευχή και ελπίδα να αφήσουμε τα δύσκολα πίσω μας.