Με τη συμμετοχή περισσότερων από 2.000 επαγγελματιών που φροντίζουν παιδιά από όλη την Ελλάδα ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα ενάντια στη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών, με φορέα υλοποίησης το Σωματείο Ελίζα και την πολύτιμη υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση. Το πρόγραμμα ξεκίνησε το Μάρτιο του 2020 και ολοκληρώθηκε το Σεπτέμβριο του 2022.
H σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, (ΠΟΥ) ως σεξουαλική κακοποίηση ορίζεται η συμμετοχή του παιδιού σε σεξουαλική δραστηριότητα για την οποία υπάρχει έλλειψη της συνειδητής κατανόησης της έννοιας της πράξης και έλλειψη συναίνεσής του. Η επικαιρότητα και τα περιστατικά που έρχονται στη δημοσιότητα, αποτελούν μονάχα την κορυφή του παγόβουνου, καθώς σύμφωνα με ευρήματα επιστημονικών ερευνών:
- 1 στα 5 παιδιά (0-18 ετών) θα βιώσει στη ζωή του τουλάχιστον 1 περιστατικό σεξουαλικής βίας
- Ένα μεγάλο ποσοστό περιστατικών δεν αναφέρεται ποτέ στις υπηρεσίες προστασίας.
- Στο 90% των περιπτώσεων ο θύτης είναι κάποιος που το παιδί γνωρίζει και εμπιστεύεται από τον οικογενειακό ή φιλικό κύκλο
Tο πρόγραμμα
Αναγνωρίζοντας πως η σεξουαλική κακοποίηση έχει σοβαρότερες επιπτώσεις για την υγεία του ίδιου του παιδιού, αλλά και συνολικά του πληθυσμού, στόχος του προγράμματος ήταν η πρόληψη της σεξουαλικής βίας μέσα από ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και ορθή διαχείριση περιστατικών ευάλωτων παιδιών και οικογενειών. Συγκεκριμένα:
Α. Τrain the Trainer: εκπαίδευση ομάδας εκπαιδευτών / εισηγητών μέσα από 5 webinars
Με εκπαιδευτές καθηγητές από τις Ιατρικές Σχολές των Πανεπιστημίων Yale και Dartmouth College, έλαβαν χώρα αρχικά 5 διαδικτυακές εκπαιδεύσεις. Οι συμμετέχοντες των 5 αρχικών αυτών webinars (παιδίατροι, γυναικολόγοι και ιατροδικαστές) έλαβαν την απαραίτητη γνώση, ώστε να μπορούν να εφαρμόζουν στην πράξη πρακτικές που θα διευκολύνουν και θα κάνουν περισσότερο αποτελεσματικό τον μηχανισμό προστασίας παιδιών που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση.
Β. Πρόγραμμα εκπαίδευσης 2.081 επαγγελματιών υγείας που φροντίζουν παιδιά σε όλη την Ελλάδα
Οι επιμορφώσεις εκπονήθηκαν με επιστημονικούς υπεύθυνους: Τη Μονάδα Φροντίδας για την Ασφάλεια των Παιδιών της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», το Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας ΕΚΠΑ και το τμήμα Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας της Α’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ, στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα». Στη διαμόρφωση του προγράμματος συνέβαλαν τα πανεπιστήμια των ΗΠΑ, Dartmouth College και Yale University.
Συνολικά έλαβαν χώρα 3 επιμορφωτικά σεμινάρια, μέσα από τα οποία εκπαιδεύθηκαν 2.100 ιατροί, νοσηλευτές, φοιτητές και ειδικευόμενοι. Οι βασικές θεματικές που παρουσιάστηκαν στα σεμινάρια είχαν ως εξής:
- Βέλτιστες πρακτικές στη συνέντευξη: «Πώς να μιλήσω με το παιδί και την οικογένεια»
- Σημεία κλειδί στην κλινική εξέταση του παιδιού με υποψία σεξουαλικής κακοποίησης
- Ο ιατρός αντιμέτωπος με ευρήματα σεξουαλικής κακοποίησης: αξιολόγηση και διερεύνηση
- H ιατροδικαστική εκτίμηση μετά την αναφορά
- Νομικά ζητήματα προστασίας του παιδιού με υποψία σεξουαλικής κακοποίησης : Ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας.
Γ. Εκπαίδευση στον κλινικό αλγόριθμο
Οι παραπάνω δράσεις συμπεριλάμβαναν έναν κλινικό αλγόριθμο για την, όσο το δυνατόν, πιο προτυποποιημένη διαδικασία διαχείρισης υπόπτων περιστατικών. Έχοντας την εμπειρία από τις πρώτες δράσεις, η 3 εκπαιδευτική δράση εστίασε στην ενδυνάμωση των επαγγελματιών υγείας, παρουσιάζοντας την αξία της πρόληψης και ορθής διαχείρισης περιστατικών με θανατηφόρα έκβαση.
Με αφορμή την ολοκλήρωση του προγράμματος, η Ιδρύτρια και Πρόεδρος του Ελίζα, Μαρίνα Καρέλλα δήλωσε «Μέσα από την προσπάθεια 2 ετών και παρά τις αντίξοες συνθήκες, είμαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι που ολοκληρώσαμε μία σημαντική πρωτοβουλία πανελλαδικής εμβέλειας. Μία πρωτοβουλία που ευελπιστούμε να βοηθήσει ουσιαστικά επαγγελματίες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή προστασίας παιδιών που κινδυνεύουν από σεξουαλική βία, καθώς και ευάλωτες οικογένειες. Ευχαριστούμε θερμά το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση που από την πρώτη στιγμή πίστεψε και αγκάλιασε το όραμά μας με τον πλέον ουσιαστικό τρόπο.»
Η Ρέσμι Οραλ, MD, Professor of Pediatrics, Director, Child Advocacy & Protection Program, Children’s Hospital at Dartmouth ανέφερε «H σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών αποτελεί ένα φαινόμενο των κοινωνιών που ενέχει πολλές δυσκολίες ως προς την αναγνώριση, αξιολόγηση, αναφορά στις αρχές, διερεύνηση και αποκατάσταση των οικογενειών. Επαγγελματίες υγείας, υπηρεσίες προστασίας παιδιών, αστυνομικοί, εισαγγελείς, εκπαιδευτικοί, όλοι συμβάλλουν στην προσπάθεια ώστε κάθε παιδί που κινδυνεύει να λάβει τη διεπιστημονική φροντίδα που χρειάζεται».
Η Αλεξάνδρα Σολδάτου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδιατρικής, Β’ Παιδιατρική Κλινική ΕΚΠΑ και επικεφαλής του επιστημονικού έργου σημείωσε «H συνεργασία του Ελίζα και μιας αφοσιωμένης διεπιστημονικής ομάδας του Ε.Κ.Π.Α. με εξειδικευμένους παιδιάτρους από εξέχοντα πανεπιστήμια των Η.Π.Α. οδήγησε στη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού και κλινικών εργαλείων για τη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών, προσαρμοσμένων στις ανάγκες της χώρας μας. Το εκπαιδευτικό υλικό και τα κλινικά εργαλεία παρουσιάστηκαν σε διαδικτυακές συναντήσεις και δόθηκαν σε μορφή ”οδηγού τσέπης” σε συμμετέχοντες από όλη την Ελλάδα. Η ενδυνάμωση όλων των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα αυξάνει την πιθανότητα ανίχνευσης και αναφοράς του προβλήματος, βελτιώνει τη διαδικασία αξιολόγησης και ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ των επαγγελματιών που φροντίζουν παιδιά.»
Η Α.Κ. παιδίατρος που συμμετείχε στις εκπαιδευτικές δράσεις σημείωσε «Το webinar ήταν πολύ κατατοπιστικό. Βοήθησε σημαντικά στο να είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε και διαχειριστούμε από την αρχή ένα περιστατικό με υποψία σεξουαλικής κακοποίησης. Περιείχε αρκετές λεπτομέρειες όσον αφορά τον τρόπο της κλινικής εξέτασης και τα ευρήματα που θα πρέπει να μας ανησυχήσουν. Προσωπικά με βοήθησαν πολύ οι λεπτομέρειες που αφορούν στην συνέντευξη με το παιδί! Η συζήτηση μετά από κάθε παρουσίαση ήταν εποικοδομητική και μας έλυσε αρκετές απορίες».