Το δίσεκτο έτος για πολλούς είναι «γρουσουζία» ενώ για τους λάτρεις των μαθηματικών «απόλαυση». Πώς, λοιπόν, ξεκίνησαν όλα και γιατί;
Ιδού μερικοί από τους αριθμούς, την ιστορία και τις παραδόσεις πίσω από το κάπως περίεργο φαινόμενο της 29ης Φεβρουαρίου που λαμβάνει χώρα κάθε τέσσερα χρόνια
Η σημασία των αριθμών
Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι το δίσεκτο έτος υπάρχει, σε μεγάλο βαθμό, για να διατηρεί τους μήνες σε συγχρονισμό με ετήσια γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων των ισημεριών και του ηλιοστασίου, σύμφωνα με το Εργαστήριο Jet Propulsion στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια.
Είναι μια «διόρθωση», επί της ουσίας, για την αντιμετώπιση του γεγονότος ότι η τροχιά της Γης δεν είναι ακριβώς 365 ημέρες το χρόνο. Το ταξίδι διαρκεί περίπου έξι ώρες περισσότερο από αυτό, σύμφωνα με τη NASA.
Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν κάποιοι, ωστόσο, δεν είναι κάθε τέταρτο έτος δίσεκτο. Η προσθήκη μιας επιπλέον ημέρας κάθε τέσσερα χρόνια θα έκανε το ημερολόγιο μεγαλύτερο κατά περισσότερο από 44 λεπτά, σύμφωνα με το National Air & Space Museum.
Μεταγενέστερα, μάλιστα, αποφασίστηκε ότι τα έτη που διαιρούνται με το 100 δεν ακολουθούν τον κανόνα των δίσεκτων ετών εκτός εάν διαιρούνται επίσης με το 400, σημειώνει το JPL. Τα τελευταία 500 χρόνια, δεν υπήρχε δίσεκτο έτος το 1700, το 1800 και το 1900, αλλά το 2000 είχε. Στα επόμενα 500 χρόνια, εάν ακολουθηθεί αυτή η πρακτική, δεν θα υπάρξει δίσεκτο έτος το 2100, το 2200, το 2300 και το 2500.
Τα επόμενα δίσεκτα έτη είναι το 2028, το 2032 και το 2036.
Τι θα συνέβαινε χωρίς δίσεκτα έτη
Τποτα καλό όσον αφορά το πότε πέφτουν μεγάλα γεγονότα, πότε οι αγρότες φυτεύουν και πώς οι εποχές ευθυγραμμίζονται με τον ήλιο και τη σελήνη.
«Χωρίς τα δίσεκτα έτη, μετά από μερικές εκατοντάδες χρόνια θα έχουμε καλοκαίρι τον Νοέμβριο», εξηγεί ο Γιούνας Καν, καθηγητής φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αλαμπάμα στο Μπέρμιγχαμ. «Τα Χριστούγεννα θα είναι το καλοκαίρι. Δεν θα έχει χιόνι. Δεν θα υπάρχει αίσθηση Χριστουγέννων».
Ποιος είχε την έμπνευση του δίσεκτου έτους
Η σύντομη απάντηση: Η ιδέα εξελίχτηκε σταδιακά.
Οι αρχαίοι πολιτισμοί χρησιμοποιούσαν το σύμπαν για να σχεδιάσουν τη ζωή τους και υπάρχουν ημερολόγια που χρονολογούνται από την Εποχή του Χαλκού. Βασίστηκαν είτε στις φάσεις της σελήνης είτε στον ήλιο.
Μετέπειτα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και τον Ιούλιο Καίσαρα υπήρχαν σημαντικές εποχικές μετατοπίσεις στα ημερολόγια που χρησιμοποιούνταν, προσθέτοντας μήνες.
Ετσι εισήχθη το Ιουλιανό του ημερολόγιο το 46 π.Χ. Ήταν καθαρά ηλιακό και μετρούσε το έτος με 365,25 ημέρες, οπότε μια φορά κάθε τέσσερα χρόνια προστέθηκε μια επιπλέον ημέρα. Πριν από αυτό, οι Ρωμαίοι μετρούσαν ένα έτος σε 355 ημέρες, τουλάχιστον για ένα διάστημα.
Αλλά και πάλι, υπό τον Ιούλιο Καίσαρα, υπήρχαν πάρα πολλά δίσεκτα χρόνια. Το ηλιακό έτος δεν είναι ακριβώς 365,25 ημέρες! Είναι 365.242 ημέρες, λέει ο Νικ Ικς, εκπαιδευτικός αστρονομίας στο Morehead Planetarium and Science Center στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνα.
Το αθηναϊκό ημερολόγιο αντίστοιχα, χρησιμοποιήθηκε τον τέταρτο, πέμπτο και έκτο αιώνα με 12 σεληνιακούς μήνες. Αυτό δεν εξυπηρετούσε τις εποχικές θρησκευτικές τελετές. Το πρόβλημα της μετατόπισης οδήγησε στην «παρέμβαση» ενός επιπλέον μήνα περιοδικά για την επανευθυγράμμιση με τους σεληνιακούς και ηλιακούς κύκλους.
Το Ιουλιανό ημερολόγιο ήταν μεγαλύτερο κατά 0,0078 ημέρες (11 λεπτά και 14 δευτερόλεπτα) από το τροπικό έτος, επομένως τα σφάλματα στη χρονομέτρηση εξακολουθούσαν να συσσωρεύονται σταδιακά, σύμφωνα με τη NASA.
Το Ιουλιανό ημερολόγιο ήταν το μοντέλο που χρησιμοποιούσε ο δυτικός κόσμος για εκατοντάδες χρόνια. Αργότερα ήρθε επί Πάπα Γρηγόριου ΙΓ΄ το Γρηγοριανό ημερολόγιο, που τέθηκε σε ισχύ στα τέλη του 16ου αιώνα. Παραμένει σε χρήση σήμερα και, σαφώς, δεν είναι τέλειο αλλίως δεν θα χρειαζόταν δίσεκτο έτος. Αλλά ήταν μια μεγάλη βελτίωση, μειώνοντας το χάσμα σε μερικά δευτερόλεπτα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Γιατί εισήχθη, λοιπόν; Εξαιτίας του Πάσχα. Το Πάσχα έπεφτε όλο και αργότερα μέσα στο χρόνο και υπήρχε ανησυχία ότι γεγονότα που σχετίζονταν με το Πάσχα, όπως η Πεντηκοστή, θα μπορούσαν να συμπέφτουν με παγανιστικές γιορτές. Ο Πάπας ήθελε το Πάσχα να παραμείνει την άνοιξη.
Κατάργησε μερικές επιπλέον ημέρες που είχαν συσσωρευτεί στο Ιουλιανό ημερολόγιο και τροποποίησε τους κανόνες με τα δίσεκτα έτη. Είναι ο Πάπας Γρηγόριος και οι σύμβουλοί του που κατέληξαν στα πραγματικά «σκληρά» μαθηματικά για το πότε πρέπει ή δεν πρέπει να υπάρχει δίσεκτο έτος.
Οι γάμοι στα δίσεκτα έτη
Παραδόξως, η δίσεκτη μέρα έρχεται με δεισιδαιμονίες αναφορικά με τους γάμους. Μια ιστορία τοποθετεί την ιδέα των γυναικών να κάνουν πρόταση γάμου στην Ιρλανδία του πέμπτου αιώνα, με την Αγία Μπρίτζετ να απευθύνεται στον Αγιο Πατρίκιο ζητώντας του να προσφέρει στις γυναίκες την ευκαιρία να ζητήσουν από τους άντρες να τις παντρευτούν, σύμφωνα με την ιστορικό Κάθριν Πάρκιν σε άρθρο του 2012 στο Journal of Family History.
Κανείς δεν ξέρει πραγματικά πότε ξεκίνησαν όλα αυτά. Η διαφήμιση διαιώνισε το παιχνίδι με τον γάμο του δίσεκτου έτους. Μια διαφήμιση του 1916 από την American Industrial Bank and Trust Co. ανέφερε: «Αυτή την ημέρα του δίσεκτου έτους, προτείνουμε σε κάθε κορίτσι να πει στον πατέρα της να ανοίξει έναν λογαριασμό ταμιευτηρίου στο όνομά της στη δική μας τράπεζα».
Οι γεννημένοι στις 29 Φεβρουαρίου
Το να γεννηθεί κανείς σε ένα δίσεκτο έτος και συγκεκριμένα στις 29 Φεβρουαρίου είναι σίγουρα ένα θέμα συζήτησης. Αλλά μπορεί να είναι και ένα είδος ταλαιπωρίας από άποψη γραφειοκρατίας. Ορισμένες κυβερνήσεις και αρχές, που απαιτούν τη συμπλήρωση εντύπων και τη δήλωση γενεθλίων, παρενέβησαν για να δηλώσουν ποια ημερομηνία χρησιμοποιείται σε επίσημα έγγραφα, όπως οι άδειες οδήγησης.
Η τεχνολογία έχει διευκολύνει πολύ τους γεννημένους την 29η Φεβρουαρίου, αν και μπορεί να υπάρχουν ακόμη προβλήματατα στα συστήματα υγείας, τα ασφαλιστήρια συμβόλαια και άλλες επιχειρήσεις ή οργανισμούς που δεν έχουν ενσωματωμένη αυτήν την ημερομηνία.
Υπάρχουν περίπου 5 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που έχουν γεννηθεί τέτοια μέρα από ένα σύνολο περίπου 8 δισεκατομμύριων ανθρώπων στον πλανήτη.