Η συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την περασμένη Τρίτη (26.03.2019) σημαδεύθηκε αναμφίβολα από την –αμφιλεγόμενη όπως αποδείχθηκε- ψηφοφορία σε σχέση με τα πνευματικά δικαιώματα σε ψηφιακό περιβάλλον. Στην ίδια συνεδρίαση όμως, το Κοινοβούλιο ψήφισε και υιοθέτησε τέσσερις πολύ σημαντικές νομοθετικές προτάσεις, οι οποίες σχετίζονται με την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, οι οποίες αναμένονται να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στον ενεργειακό τομέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης («ΕΕ»).
Συγκεκριμένα, εγκρίθηκε η αναδιατύπωση (recast) του Κανονισμού Αρ. 714/2009 για την εσωτερική αγορά ηλεκτρισμού, της Οδηγίας Αρ. 2009/72/ΕΚ σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρισμού, του Κανονισμού Αρ. 713/2009 με τον οποίο ιδρύθηκε ο Οργανισμός για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας, ενώ επίσης ψηφίστηκε και ένας νέος Κανονισμός, ο οποίος θα αντικαταστήσει την Οδηγία Αρ. 2005/89/ΕΚ για την ετοιμότητα σε σχέση με τους κινδύνους στον τομέα του ηλεκτρισμού.
Και τα τέσσερα νομοθετήματα εντάσσονται στους σχεδιασμούς για την Ενεργειακή Ένωση (Energy Union) και τους ενεργειακούς στόχους που έχει θέσει η ΕΕ για το 2030 και ολοκληρώνουν τα μέτρα του πακέτου «Καθαρή Ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους» (Clean Energy for All Europeans package).
Στόχος της ΕΕ μέσω της Ενεργειακής Ένωσης και του πακέτου για Καθαρή Ενέργεια είναι η εξάλειψη των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα κατά το δεύτερο μισό του 21ου αιώνα, διατηρώντας ωστόσο την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ σε παγκόσμιο επίπεδο και ενισχύοντας παράλληλα την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Μέσω των μεταρρυθμίσεων που προωθούνται αναμένεται να ενισχυθεί ο ρόλος και η θέση των καταναλωτών, οι οποίοι θα έχουν πρόσβαση σε «έξυπνους» μετρητές και θα επωφελούνται από δυναμική τιμολόγηση. Επιπρόσθετα, οι καταναλωτές θα έχουν και τη δυνατότητα να αλλάζουν πάροχο ηλεκτρισμού χωρίς χρηματική επιβάρυνση. Τα πιο πάνω μέτρα αναμένεται ότι θα συνδράμουν τόσο στην εξοικονόμηση ενέργειας όσο και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και κατ’ επέκταση στην ελάφρυνση των καταναλωτών.
Παράλληλα, μέσω των νέων κανόνων της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού, τουλάχιστον το 70% της συναλλασσόμενης ενέργειας θα μπορεί να διασχίζει τα ευρωπαϊκά σύνορα χωρίς περιορισμούς. Με τον τρόπο αυτό θα διευκολυνθούν οι συναλλαγές ανανεώσιμης ενέργειας εντός της ΕΕ, ώστε να ενισχυθούν οι προσπάθειες για την επίτευξη του δεσμευτικού στόχου που έχει τεθεί, ήτοι, μέχρι το 2030, τουλάχιστον το 32% της ενέργειας που καταναλώνεται να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές.
Ακόμα ένας σημαντικός στόχος της ΕΕ μέσω του νέου σχεδιασμού της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού είναι η αύξηση του μεριδίου αγοράς του ηλεκτρισμού ο οποίος παράγεται και από τους prosumers*, δηλαδή τους καταναλωτές που παράγουν οι ίδιοι ενέργεια. Οι τελευταίοι αναμένεται να διαδραματίσουν πολύ σημαντικό ρόλο στη μετάβαση προς την καθαρή ενέργεια, αφού μετά την εγκαθίδρυση αποκεντρωμένων και ψηφιοποιημένων «έξυπνων» ενεργειακών συστημάτων και δικτύων, θα είναι δυνατές οι απευθείας συναλλαγές ενέργειας μεταξύ prosumers, οι οποίοι θα μπορούν να πωλούν όση ενέργεια παράγουν επιπρόσθετα των δικών τους αναγκών.
Επίσης, μέσω των νέων μέτρων που εγκρίθηκαν για την ετοιμότητα σε σχέση με τους κινδύνους στον τομέα του ηλεκτρισμού και για την πρόληψη και αντιμετώπιση των blackout, θα θεσμοθετηθεί η υποχρέωση των κρατών μελών να ετοιμάζουν εθνικά σχέδια για την αξιολόγηση κινδύνων έλλειψης ενέργειας και να συνεργάζονται με άλλα κράτη μέλη σε περιφερειακό επίπεδο, ώστε να αντιμετωπίζονται οι εν λόγω κίνδυνοι.
Τέλος, ο νέος Κανονισμός για τον Οργανισμό για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας θα δώσει περισσότερες εξουσίες και αρμοδιότητες στον Οργανισμό, ιδίως στον τομέα επιτήρησης της αγοράς χονδρικής και των διασυνοριακών υποδομών, με σκοπό την καλύτερη ρύθμιση και περαιτέρω φιλελευθεροποίηση της αγοράς ηλεκτρισμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η δημοσίευση των νομοθετημάτων στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ θα γίνει μετά την επίσημη έγκρισή τους από τους αρμόδιους υπουργούς των κρατών μελών της ΕΕ. Ο Κανονισμός για την αγορά ηλεκτρισμού θα έχει εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2020 και η Οδηγία για τους κοινούς κανόνες της αγοράς ηλεκτρισμού θα πρέπει να ενσωματωθεί στις εσωτερικές έννομες τάξεις σε περίοδο 18 μηνών από τη δημοσίευσή της. Οι άλλοι δύο Κανονισμοί θα έχουν άμεση εφαρμογή κατά τη δημοσίευσή τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι και τα τέσσερα νομοθετήματα εγκρίθηκαν με μεγάλη πλειοψηφία (χαμηλότερη πλειοψηφία ήταν οι 544 ψήφοι υπέρ του νέου Κανονισμού για την εσωτερική αγορά ηλεκτρισμού), γεγονός το οποίο καταδεικνύει την ταύτιση απόψεων και την υποστήριξη του Κοινοβουλίου (και κατ’ επέκταση των ευρωπαϊκών κοινωνιών) στις προσπάθειες της ΕΕ για μεταρρύθμιση στον τομέα της ενέργειας.
*η λέξη prosumer αποτελεί σύνθεση των λέξεων producer (παραγωγός) και consumer (καταναλωτής)