Ο Σεπτέμβριος του 2024 σηματοδοτεί την πρώτη επέτειο μιας αποφασιστικής στροφής στη σύγκρουση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Μετά την «αντιτρομοκρατική επιχείρηση» του Αζερμπαϊτζάν, οι de facto αρχές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ διαλύθηκαν, προκαλώντας μαζική έξοδο του τοπικού πληθυσμού και σημαντική ανθρωπιστική κρίση.
Σοβιετικό παρελθόν - διαχρονική τραγωδία
Η σύγκρουση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ είναι μια μακροχρόνια και περίπλοκη εδαφική διαμάχη μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, με επίκεντρο το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Οι ρίζες της σύγκρουσης χρονολογούνται από τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν η Σοβιετική Ένωση ενσωμάτωσε την περιοχή στο Σοβιετικό Αζερμπαϊτζάν.
Παρά την αρμενική του πλειοψηφία, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ παρέμεινε αυτόνομη περιοχή εντός του Αζερμπαϊτζάν κατά τη σοβιετική εποχή.
Καθώς η Σοβιετική Ένωση άρχισε να καταρρέει στα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι μακροχρόνιες εθνοτικές εντάσεις στην περιοχή κλιμακώθηκαν σε ανοιχτή σύγκρουση, τροφοδοτούμενη από τις αυξανόμενες αποσχιστικές και εθνικιστικές φιλοδοξίες σε ολόκληρη την ΕΣΣΔ.
Undereported: Οι εκτοπισμένοι του Ναγκόρνο - Καραμπάχ
Διαβάστε για τα 4 πρόσωπα - πρωταγωνιστές και παρακολουθήστε το ντοκουμένο με τις μαρτυρίες που συγκέντρωσε η δημοσιογραφική ομάδα του iMEdD
Το 1988, ο αρμενικός πληθυσμός του Ναγκόρνο-Καραμπάχ δήλωσε την πρόθεσή του να αποσχιστεί από το Αζερμπαϊτζάν και να ενωθεί με την Αρμενία, μια κίνηση που το Αζερμπαϊτζάν επιχείρησε να καταστείλει. Αυτό τελικά εξελίχθηκε σε πόλεμο πλήρους κλίμακας μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν από το 1991 έως το 1994, με αποτέλεσμα σημαντικές απώλειες και από τις δύο πλευρές και τον εκτοπισμό εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.
Μέχρι το τέλος του πολέμου το 1994, οι αρμενικές δυνάμεις είχαν αποκτήσει τον έλεγχο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και σε αρκετές γύρω περιοχές, εγκαθιδρύοντας μια αυτοαποκαλούμενη Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Κραμπάχ (Αρτσάχ). Ωστόσο, καμία χώρα, συμπεριλαμβανομένης της Αρμενίας, δεν το αναγνώρισε.
Οι εμπόλεμοι συμφώνησαν σε μια κατάπαυση του πυρός το 1994, γνωστή ως Πρωτόκολλο του Μπισκέκ. Ωστόσο, η σύγκρουση παρέμεινε άλυτη, με περιστασιακές εξάρσεις βίας τα επόμενα χρόνια, συμπεριλαμβανομένης μιας μεγάλης κλιμάκωσης τον Απρίλιο του 2016.
Πεδίο μάχης - θυσιάζοντας τους άμαχους
Η σύγκρουση αναζωπυρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2020, οδηγώντας σε σημαντικές στρατιωτικές επιτυχίες από μέρους του Αζερμπαϊτζάν. Οι εχθροπραξίες έληξαν με μια κατάπαυση του πυρός με τη μεσολάβηση της Ρωσίας στις 9 Νοεμβρίου 2020, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την αποχώρηση της Αρμενίας από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και την ανάπτυξη ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων στην περιοχή.
Τον Δεκέμβριο του 2022, ακτιβιστές που υποστηρίζονται από το κράτος του Αζερμπαϊτζάν άρχισαν να μπλοκάρουν τον διάδρομο του Λατσίν, προκαλώντας ανθρωπιστική κρίση στην περιοχή. Το Αζερμπαϊτζάν δεν συμμορφώθηκε με τις εντολές του Διεθνούς Δικαστηρίου (ICJ) για άρση του αποκλεισμού του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Οι εντάσεις παρέμειναν υψηλές και τον Σεπτέμβριο του 2023, το Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησε αυτό που αποκάλεσε «αντιτρομοκρατική επιχείρηση» στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ - και που οδήγησε στην ταχεία ήττα των τοπικών αρμενικών δυνάμεων και στη διάλυση της de facto κυβέρνησης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.