Της Ευάννας Βενάρδου
*63ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Eπιτέλους, πίσω στις αίθουσες. Σε sold out αίθουσες, με τον κόσμο, ανακουφισμένο, να επιστρέφει μαζικά στον φυσικό χώρο του σινεμά (αν και στην συντριπτική του πλειονότητα χωρίς κανένα μέτρο προφύλαξης…). Ο κινηματογράφος επιστρέφει , όπως ακριβώς του αξίζει, στο αγαπημένο φεστιβάλ, αλλά οι πλατφόρμες μένουν και οι σειρές κερδίζουν έδαφος.
Όσο κι αν προσπαθεί κανείς να αποφύγει τα περί σύγκρισης (και σύγκρουσης) αίθουσας-online, είναι γεγονός πως πλέον υπάρχει μια σαφής αναμέτρηση, από την οποία, δυστυχώς νικητής δεν βγαίνει το σινεμά. Αφουγκραζόμενο τις νέες τάσεις, το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, μέσω της Αγοράς του, έδωσε φέτος έμφαση στις τηλεοπτικές σειρές. Οι οποίες, βρέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, στην χθεσινή εκδήλωση, παρουσία του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ο οποίος αφίχθηκε μάλλον αθόρυβα στο φεστιβάλ, αλλά σίγουρα αποχώρησε ηχηρά από αυτό.
Έτσι, μέχρι στιγμής, δεν ήταν λόγου χάρη η νέα ταινία του αντισυμβατικού Ούλριχ Ζάιντλ το talk of the festival, ούτε κάποια ελληνική μικρή αποκάλυψη όπως τα περσυνά «χειροποίητα» «Μαγνητικά πεδία», αλλά η νέα σειρά του Παπακαλιάτη «Maestro» και η είδηση πως θα είναι η πρώτη ελληνική σειρά που θα δούμε στο Netflix –εξ ου και τα συγχαρητήρια του πρωθυπουργού προς τον εθνικό μας τηλεοπτικό ζεν πρεμιέ.
Παπακαλιάτης, Χαρίτος, Καπουτζίδης, Μπέη και πολλοί ακόμα πρωταγωνίστησαν χθες στο ΦΚΘ, συζητώντας για τις ελληνικές σειρές, τα κόστη, τα προβλήματα παραγωγής, τις πλατφόρμες κλπ.
Το δε βράδυ σημειώθηκε το εξής, ας πούμε, παράδοξο: την ίδια στιγμή που παιζόντουσαν τα προκλητικά Μπάσταρδα του Νίκου Πάστρα στην κατάμεστη αίθουσα Τζον Κασσαβέτης του Λιμανιού, λίγο παρακάτω, στην αίθουσα Τώνια Μαρκετάκη, προβαλλόταν σε γκράντε πρεμιέρα το πρώτο επεισόδιο του νέου κύκλου της επιτυχημένης σειράς του Τσαφούλια «Έτερος Εγώ» με μια πλειάδα δημοφιλών ηθοποιών.
Μου φάνηκε πολύ χαρακτηριστική αυτή η διπλή, ταυτόχρονη προβολή, ενδεικτική της νέας «διπολικής» μετα-πανδημικης εποχής που διανύουμε: Ένα επεισόδιο της γνωστής σειράς με τίτλο «Η αρχή του τέλους» να παίζεται στην κορωνίδα των αιθουσών του Φεστιβάλ στο Λιμάνι, με πλήθος κοινού, και τον Τσαφούλια παρόντα. Και λίγα μέτρα παραπέρα, ένας νέος πολλά υποσχόμενος σκηνοθέτης, με καμιά δεκαριά ταλαντούχα νέα παιδιά για ηθοποιούς, να δείχνουν τα Μπάσταρδά τους: την πρώτη μεγάλου μήκους του σκηνοθέτη, μια ταινία απελευθερωτική στην προκλητικότητά της, ακόμα και όταν ενοχλεί, φτιαγμένη για να τη γευτείς στη μεγάλη οθόνη, να την σχολιάσεις, να την απορρίψεις ή να την αποθεώσεις. Περιμένοντας να ξεκινήσει πρόσεξα στη σειρά μπροστά μου την ταλαντούχα Δάφνη Πατακιά («Μπενεντέτα»), που σήμερα θα παραστεί στην προβολή της ταινίας Οι πέντε διάβολοι, μια ηθοποιός που εκρήγνυται στην μεγάλη οθόνη, αλλά μοιάζει τόσο γλυκιά και μαζεμένη, σχεδόν συνεσταλμένη από κοντά.
Στ’ αριστερά μου κάθεται ο βραβευμένος με Χρυσό Φοίνικα στις Κάνες Βασίλης Κεκάτος, που κι αυτός ετοιμάζει μια φιλόδοξη σειρά το «Milky Way», να χαιρετά εγκάρδια την Τόνια Σωτηροπουλου (γνωστή μας και από τον Τζέιμς Μποντ), μιας εκ των πρωταγωνιστριών του φετινού σποτ του Φεστιβάλ που έφτιαξε η βραβευμένη στις Κάννες Εύη Καλογηροπούλου, με την εκπληκτική, γυναικεία διασκευή των «Λαδάδικων» από την Kid Moxie.
Νωρίτερα, στα ίδια τα Λαδάδικα, είχα πετύχει τον Γιώργο Χωραφά, ο οποίος παίζει στη νέα ταινία του Θάνου Αναστόπουλου Φαντάσματα της Επανάστασης. Πριν λίγες μέρες κάνοντας μια βόλτα στο Λιμάνι μπορούσες να βρεθείς πρόσωπο με πρόσωπο με τον αγαπητό στην Ελλάδα Φατίχ Ακίν, ενώ σήμερα, η Σαρλότ Γκενσμπούργκ θα παρουσιάζει στο κοινό του Φεστιβάλ την ταινία της Νυχτερινοί Επισκέπτες.
Ένα Φεστιβάλ, δύο κόσμοι
Συμπέρασμα; Ένα Φεστιβάλ, δύο κόσμοι. Ένα «ανακάτεμα» όπου το σινεμά συναντά το «content» φανερώνει η φετινή διοργάνωση: ένα «πάντρεμα» που άλλοι καλοδέχονται και άλλοι στηλιτεύουν. Είναι ενδεικτικό πως στην χθεσινή εκδήλωση της Αγοράς, ο πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου Μάρκος Χολέβας ανακοίνωσε ότι το 2023 θα υπάρξει ένα νέο πρόγραμμα του ΕΚΚ, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης , για το development ελληνικών σειρών που έχουν διεθνείς προοπτικές. To τονίζουμε: μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Δηλαδή δεν θα χάσει πόρους το σινεμά για να πριμοδοτηθούν οι σειρές (ούτε όμως θα κερδίσει…). Θυμίζουμε πως ήδη, μέσω του cash rebate, το ΕΚΟΜΕ στηρίζει και τις τηλεοπτικές σειρές.
Είναι προφανές πως το οπτικοακουστικό τοπίο αλλάζει -μας αρέσει, δεν μας αρέσει. Οι νέοι παίζουν τα σόσιαλ στα δάχτυλά τους, και οι πλατφόρμες έχουν γίνει πλέον η καθημερινή τους ψυχαγωγία. Η παρέμβαση της σκηνοθέτριας και παραγωγού Ελίνας Ψύκου ωστόσο ήταν σημαντική χθες, παρουσία παραγόντων του τηλεοπτικού χώρου. Και συνοψίζεται κάπως έτσι: «Είσαστε σήμερα εδώ, στο επίσημο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της χώρας, κι εμείς οι άνθρωποι του κινηματογράφου σας ακούμε. Όμως εσείς, τα κανάλια, τί ακριβώς κάνετε για το ελληνικό σινεμά;». Γιατί ναι μεν η ΕΡΤ και η COSMOTE στηρίζουν ως συμπαραγωγοί τον ελληνικό κινηματογράφο, αλλά τα υπόλοιπα ιδιωτικά κανάλια σφυρίζουν αδιάφορα (ως μη όφειλαν)… Στο κάτω κάτω τα κανάλια δεν χρειάζονται και (καλές) ταινίες για το πρόγραμμά τους;
Πολλοί έσπευσαν να δηλώσουν σοκαρισμένοι που στην πρώτη επίσκεψη πρωθυπουργού στο ΦΚΘ μετά από πολλά, πολλά χρόνια, ο κ.Μητσοτάκης συνεχάρη τον Παπακαλιάτη. Τον Παπακαλιάτη; Στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου; Η αλήθεια είναι πως ο πρωθυπουργός ανέφερε πολλά ακόμα στην ομιλία του, για στήριξη των κινηματογραφικών παραγωγών κλπ. Η δική μας ένσταση έγκειται αλλού: ωραία όλα αυτά με το Netflix, τις πλατφόρμες και τις ξένες παραγωγές που γυρίζονται στην Ελλάδα, όμως καμία κουβέντα για την τραγική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι αίθουσες στην Ελλάδα.
Όσο ποιοτικό και να είναι το content στην οθόνη του κινητού ή του tablet ή της smart τηλεόρασής μας, όσο ψηλά και αν πρέπει να ανέβει ο πήχης με «κινηματογραφικού επιπέδου περιεχόμενο», η μαγεία του σινεμά βρίσκεται στη μεγάλη οθόνη, και στην κοινωνικοποίηση που προσφέρει η μαζική θέαση σε μια αίθουσα. Το είπε πολύ σωστά χθες και ο Λευτέρης Χαρίτος, δημιουργός της μεγάλης επιτυχίας «Άγριες Μέλισσες» και γιος του αείμνηστου κριτικού κινηματογράφου Δημήτρη Χαρίτου (τιμημένου με Χρυσό Αλέξανδρο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, επί Εϊπίδη, που έφυγε πρόσφατα από κοντά μας): «Η μεγάλη οθόνη έχει άλλη γοητεία». Ναι, ο Λευτέρης θέλει ο γιος του να βλέπει σινεμά στο σινεμά. Όχι γιατί το σινεμά πρέπει να διασωθεί ως μουσειακό είδος. Αλλά γιατί η εμπειρία του σινεμά είναι απλώς ασύγκριτη.
Όμως η πανδημία και οι πλατφόρμες υπήρξαν η ταφόπλακα της αίθουσας. Οι αιθουσάρχες στην Αθήνα αναστενάζουν. Τι ακριβώς κάνει λοιπόν η κυβέρνηση για την διαφύλαξη αυτού του πολύτιμου αγαθού που κινδυνεύει με αφανισμό, καθώς οι οθόνες γίνονται όλο και πιο μικρές;
Το ερώτημα είναι ακόμα πιο επιτακτικό αυτές τις μέρες που έσκασε η είδηση ότι ο ΕΦΚΑ πουλάει δύο «φιλετάκια» ιδιοκτησίας του στην καρδιά της Αθήνας -και συγκεκριμένα τα οικοδομικά τετράγωνα όπου στεγάζονται οι ιστορικοί κινηματογράφοι ΑΣΤΟΡ και ΙΝΤΕΑΛ, με αποτέλεσμα, μετά τον Αύγουστο να είναι αβέβαιο το μέλλον τους (το δε ΑΣΤΟΡ, θυμίζω, είναι διατηρητέο…). Ωραία η ανάπτυξη, αλλά στο τέλος, θα βρεθούμε με ένα ερημωμένο ιστορικό κέντρο χωρίς σινεμά -ούτε για δείγμα. Και τότε θα μείνουμε με το content και την ανάπτυξη…