Ωραία, κλείσατε το πρώτο ραντεβού σας για ψυχοθεραπεία. Μπορεί να είναι η πρώτη φορά που κάνετε ψυχοθεραπεία. Ή ίσως να έχετε ήδη κάνει στο παρελθόν αλλά τώρα θα συναντήσετε έναν νέο ψυχοθεραπευτή. Ακόμη και αν γνωρίζετε ότι αυτό είναι ένα θετικό βήμα, ίσως να έχετε κάποιο άγχος.
«Δεν είναι κακό να νιώθετε άγχος! Ετοιμάζεστε να συναντήσετε για πρώτη φορά κάποιον που πιθανότατα θα σας κάνει ορισμένες πολύ προσωπικές ερωτήσεις για ευαίσθητα συναισθηματικά ζητήματα, στα οποία πρέπει να απαντήσετε ανοικτά και με ειλικρίνεια», αναφέρει στην HuffPost η Gina Delucca, κλινική ψυχολόγος στο Σαν Φρανσίσκο. «Πρόκειται για μια πολύ αφύσικη και αγχωτική κατάσταση, και ως ψυχοθεραπευτές, προσπαθούμε να δείχνουμε ευαισθησία σε αυτό».
Για να μειωθεί η νευρικότητά σας πριν από το ραντεβού, ζητήσαμε από ψυχοθεραπευτές να μας μιλήσουν για τα όσα συζητούν συνήθως με τους πελάτες τους στην πρώτη συνεδρία. Παρακάτω, επαγγελματίες της ψυχικής υγείας μοιράζονται μαζί μας όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για να αρχίσετε (ή να ξαναρχίσετε) την ψυχοθεραπεία σε σωστή βάση.
Ερωτήσεις που πιθανότατα θα σας γίνουν
Αυτές είναι οι συνήθεις ερωτήσεις που κάνουν οι ψυχοθεραπευτές σε όσους έρχονται για πρώτο ραντεβού.
Πριν από την πρώτη σας συνεδρία, πιθανόν ο ψυχοθεραπευτής σας να σας στείλει ορισμένα προκαταρκτικά έγγραφα για να τα συμπληρώσετε. Ένα από αυτά είναι ένα ερωτηματολόγιο στο οποίο ίσως σας ζητηθούν τα στοιχεία επικοινωνίας σας, το ιατρικό σας ιστορικό (καθώς και τυχόν φάρμακα που παίρνετε), υπηρεσίες ψυχικής υγείας που έχετε τυχόν δεχτεί στο παρελθόν, τα προβλήματα ή οι στρεσογόνοι παράγοντες που υπάρχουν στη ζωή σας αυτόν τον καιρό και τα οφέλη που ελπίζετε να έχετε από την ψυχοθεραπεία.
Ο ψυχοθεραπευτής σας θα εξετάσει τις απαντήσεις σας και μπορεί να σας ζητήσει περισσότερες λεπτομέρειες για αυτές στην πρώτη συνεδρία. Ακολουθούν ορισμένες από τις ερωτήσεις που μπορεί να σας κάνει, καθώς και η αιτιολογία τους:
1. Τι σας παρακίνησε να απευθυνθείτε στην ψυχοθεραπεία τη δεδομένη χρονική στιγμή;
Ο ψυχοθεραπευτής σας θέλει να γνωρίζει αν συμβαίνει στη ζωή σας κάτι το οποίο σας ώθησε να κλείσετε μια συνεδρία τη δεδομένη στιγμή. Θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε, από έναν άσχημο χωρισμό μέχρι μια διένεξη με κάποιον συγγενή σας, μη διαχειρίσιμα επίπεδα άγχους, μια σεξουαλική επίθεση ή κάποια άλλη μεγάλη αλλαγή, όπως το ότι γίνατε γονιός ή ότι ξεκινάτε μια νέα καριέρα.
«Μας ενδιαφέρει να γνωρίζουμε το συμβάν ή την εμπειρία που προηγήθηκε της απόφασης να ζητήσετε βοήθεια, ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα τη φύση του προβλήματος και με τι θέλετε να ασχοληθούμε», λέει η Kate Stoddard, σύμβουλος γάμου και οικογένειας στο Σαν Φρανσίσκο
2. Πώς αντιμετωπίζετε έως τώρα το πρόβλημα (ή τα προβλήματα) που σας οδήγησαν στην ψυχοθεραπεία;
Η Delucca κάνει στους νέους πελάτες της αυτήν την ερώτηση για να μάθει πώς αντιμετωπίζουν αγχωτικές καταστάσεις και δύσκολα συναισθήματα. Στρέφονται προς κάτι παραγωγικό, όπως ο διαλογισμός ή ο χρόνος στη φύση; Ή μήπως εξαρτώνται από ανθυγιεινές συνήθειες, όπως η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή η χρήση ναρκωτικών για να τα βγάλουν πέρα;
«Μου είναι χρήσιμο να έχω μια εικόνα των ικανοτήτων και των τρόπων αντιμετώπισης του ασθενή, ώστε να τις χρησιμοποιήσουμε ή να τις ενισχύσουμε κατά την ψυχοθεραπεία», αναφέρει. «Κατά δεύτερον, με αυτόν τον τρόπο, μου δίνεται η δυνατότητα να αξιολογήσω αν ο πελάτης μου χρησιμοποιεί κάποιους μη υγιείς μηχανισμούς αντιμετώπισης, οι οποίοι πιθανόν να επιδεινώνουν το πρόβλημα και να επηρεάσουν μελλοντικά την ψυχοθεραπεία, πχ. να οδηγήσουν σε αποφυγή της ψυχοθεραπείας, χρήση ουσιών ή αυτοτραυματισμό».
3. Έχετε ξανακάνει ψυχοθεραπεία;
Αν βλέπατε κάποιον ψυχοθεραπευτή στο παρελθόν, είναι πιθανόν να έκανε ορισμένα πράγματα που σας άρεσαν και άλλα που δεν σας άρεσαν. Ο τωρινός ψυχοθεραπευτής σας μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτές τις πληροφορίες ώστε να σας παρέχει πιο αποτελεσματική θεραπεία, εξηγεί ο σύμβουλος γάμου και οικογένειας Danny Gibson, ο οποίος έχει έδρα στο Λος Άντζελες.
«Αν η εμπειρία ήταν θετική, γιατί ήταν θετική; Αν όχι, γιατί ήταν αρνητική; Τι θα θέλατε να γίνει διαφορετικά;», αναφέρει. «Ο πελάτης καθοδηγεί τη συνεδρία της ψυχοθεραπείας, εγώ ενεργώ ως ένας χρήσιμος οδηγός».
Αν απαντήσατε «όχι» σε αυτήν την ερώτηση, «ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στο να σας ενημερώσει σχετικά με τη δομή και τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας, καθώς και το πώς λειτουργεί», λέει η Stoddard.
Πολλοί αρχίζουν ψυχοθεραπεία για να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους και το πώς σχετίζονται με τους γύρω τους. Μια συζήτηση για τα παιδικά χρόνια του ασθενή και τη δυναμική της οικογένειάς του μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για το άτομο στο οποίο έχουν εξελιχθεί, λέει η Zainab Delawalla, κλινική ψυχολόγος στην Ατλάντα.
«Αν και δεν είναι δεδομένο ότι οι άνθρωποι θα επαναλάβουν τους ρόλους που υιοθέτησαν κατά την παιδική ηλικία, συχνά το μοτίβο σχέσεων που αναπτύσσουν συνδέεται με το πως εσωτερίκευσαν ορισμένες προσδοκίες ρόλων στο παρελθόν», αναφέρει.
Για όσους έχουν βιώσει αυτοκτονικές σκέψεις ή έχουν αυτοτραυματιστεί στο παρελθόν, οι ερωτήσεις τέτοιου είδους μπορεί να φέρουν στην επιφάνεια δύσκολα συναισθήματα. Όμως, είναι πολύ σημαντικό ο ψυχοθεραπευτής σας να γνωρίζει αυτές τις πληροφορίες από την αρχή.
«Οι περισσότεροι κλινικοί ψυχολόγοι θέλουν να γνωρίζουν αν παλεύετε με σκέψεις αυτοτραυματισμού από την πρώτη συνεδρία, έτσι ώστε να είναι βέβαιοι ότι μπορούν να προτείνουν το κατάλληλο επίπεδο φροντίδας», λέει η Delawalla.
Αν η απάντηση στην παραπάνω ερώτηση είναι «ναι», η Delucca εξηγεί ότι πιθανόν να σας γίνουν συμπληρωματικές ερωτήσεις, όπως: «Αυτήν την περίοδο έχετε αυτοκτονικές σκέψεις;», «Έχετε σχέδιο αυτοκτονίας;», «Σκοπεύετε να κάνετε πραγματικότητα αυτές τις σκέψεις;» και «Έχετε τα μέσα για να πραγματοποιήσετε το σχέδιό σας;»
Η μοναξιά μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και τη σωματική υγεία. Επομένως, ο ψυχοθεραπευτής σας θέλει να γνωρίζει αν διαθέτετε ήδη ένα σταθερό σύστημα υποστήριξης. Αν όχι, μπορεί να σας βοηθήσει να το δημιουργήσετε.
«Υπάρχει πολλές έρευνες που τεκμηριώνουν το πόσο σημαντική είναι η κοινωνική υποστήριξη για τη διατήρηση της ψυχολογικής ευημερίας», αναφέρει η Delawalla. «Αν ο ψυχοθεραπευτής σας έχει ακριβή εικόνα για το κοινωνικό σας δίκτυο, θα μπορέσει να βρει τον καλύτερο τρόπο να χρησιμοποιήσει τους πόρους κοινωνικής υποστήριξής σας για να βελτιώσει τα αποτελέσματα της θεραπείας και θα γνωρίζει εάν η ενίσχυση της κοινωνικής υποστήριξης πρέπει να αποτελέσει έναν από τους στόχους της θεραπείας σας».
«Είναι χρήσιμο να εξερευνηθεί αυτή η ερώτηση εις βάθος κατά την πρώτη συνεδρία, ώστε ο ασθενής να μοιραστεί τις προσδοκίες που έχει για την ψυχοθεραπεία και ο ψυχοθεραπευτής να τον βοηθήσει να διαχειριστεί τις προσδοκίες που έχει για τη διαδικασία αλλαγής κατά την ψυχοθεραπεία», αναφέρει η Stoddard.
Όταν ορίζετε τους στόχους της ψυχοθεραπείας, να είστε όσο πιο συγκεκριμένοι γίνεται σχετικά με το ποιες βελτιώσεις θα θέλατε στη ζωή σας. Αντί να λέτε απλώς ότι θα θέλατε να έχετε «περισσότερη αυτοπεποίθηση», σκεφτείτε συγκεκριμένους δείκτες για αυτήν την αλλαγή.
«Για παράδειγμα, πώς θα καταλαβαίνατε ότι έχετε αποκτήσει περισσότερη αυτοπεποίθηση; Τι θα κάνατε διαφορετικά αν είχατε περισσότερη αυτοπεποίθηση;», λέει η Delucca. «Όταν έχουμε πιο ευδιάκριτους και μετρήσιμους στόχους, μπορούμε να παρακολουθούμε καλύτερα την πρόοδό σας και να γνωρίζουμε κατά πόσο είναι αποτελεσματική η ψυχοθεραπεία».
Άλλοι τρόποι προετοιμασίας για την πρώτη συνεδρία σας
Για να προετοιμαστείτε για το πρώτο ραντεβού, γράψτε μια λίστα με ερωτήσεις που μπορεί να έχετε για τον ψυχοθεραπευτή σας.
Γνωρίζετε πλέον τους τύπους ερωτήσεων που ίσως δεχτείτε στο πρώτο ραντεβού. Λογικά θα έχετε συμπληρώσει ήδη τα προκαταρκτικά έγγραφα (έχετε υπόψη ότι οι περισσότεροι ψυχοθεραπευτές διαθέτουν αυτά τα έγγραφα στο διαδίκτυο για να διευκολύνουν τη διαδικασία, όπως μας είπε η Delawalla).
Αν θέλετε να αισθάνεστε πιο προετοιμασμένοι για την πρώτη συνεδρία, διαβάστε ορισμένα ακόμη πράγματα που είναι καλό να γνωρίζετε, σύμφωνα με τους ειδικούς μας:
Αναρωτηθείτε τι αναζητάτε από έναν ψυχοθεραπευτή.
Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας προσεγγίζουν την ψυχοθεραπεία με διαφορετικά στυλ και διαφορετικούς τρόπους. Αναρωτηθείτε πώς θέλετε να είναι οι συνεδρίες σας. Στη συνέχεια, μοιραστείτε αυτές τις πληροφορίες με τον ψυχοθεραπευτή σας, έτσι ώστε να γνωρίζει τι λειτουργεί καλύτερα για εσάς.
«Αν και ο ψυχοθεραπευτής είναι επαγγελματίας που παρέχει τις υπηρεσίες του επί πληρωμή, αν ξέρετε ότι θέλετε να έρθετε σε έναν χώρο όπου υπάρχει κάποιος που σας ακούει, τότε είναι σημαντικό να του το πείτε», λέει η Stoddard. «Εναλλακτικά, αν θέλετε καθοδήγηση κατά τις συνεδρίες σας και δεν είστε βέβαιοι για το τι να συζητήσετε, και αυτό είναι σημαντικό να το μοιραστείτε με τον ψυχοθεραπευτή σας».
Ετοιμαστείτε να μιλήσετε πολύ.
Έχετε να καλύψετε πολύ έδαφος στο πρώτο ραντεβού. Επομένως, πρέπει να περιμένετε ότι θα περάσετε μεγαλύτερο μέρος της συνεδρίας μιλώντας, παρά ακούγοντας.
«Κάνω πολλές ερωτήσεις ανάπτυξης στις πρώτες συνεδρίες, επειδή θέλω οι ασθενείς να μου πουν όσα αισθάνονται άνετα να μοιραστούν μαζί μου», αναφέρει η Delawalla. «Εκτός και αν έχουν άμεση σχέση με τα ζητήματα που θέλει να αντιμετωπίσει ο πελάτης στην ψυχοθεραπεία, συνήθως δεν κάνω πολύ παρεμβατικές ερωτήσεις στην πρώτη συνεδρία, επειδή δεν θέλω οι ασθενείς μου να αισθανθούν εκτεθειμένοι».
Και να θυμάστε: Αν υπάρχει κάτι που θέλετε να ξέρει ο ψυχοθεραπευτής σας, πείτε το. «Αν και είμαστε καλά καταρτισμένοι, δεν μπορούμε να διαβάσουμε τις σκέψεις σας», πρόσθεσε η Delawalla.
Δεν πειράζει, όμως, αν δεν είστε έτοιμοι να ανοίξετε την καρδιά σας αμέσως.
Αν και θέλετε να είστε όσο πιο ανοιχτοί και ειλικρινείς γίνεται στο πρώτο ραντεβού σας, είναι κατανοητό να χρειαστείτε περισσότερο χρόνο προτού εμβαθύνετε σε βαθιά προσωπικά ζητήματα ή σε τραυματικές εμπειρίες.
«Γνωρίζουμε ότι μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί κάποιος χρόνος για να χτίσουμε μια σχέση άνεσης και εμπιστοσύνης με τους πελάτες μας», λέει η Delucca. «Επομένως, μη διστάσετε να ενημερώσετε τον ψυχοθεραπευτή σας αν δεν αισθάνεστε έτοιμοι να μιλήσετε για ένα συγκεκριμένο θέμα».
Η ψυχοθεραπεία είναι ένας χώρος για να ακουστείτε, όχι για να κριθείτε.
Δεν πρέπει να αισθάνεστε ποτέ ότι ο ψυχοθεραπευτής σάς κρίνει ή σας ασκεί κριτική για όσα πιστεύετε, νιώθετε ή βιώνετε. Η παρουσία αυτού του ατόμου πρέπει να σας κάνει να αισθάνεστε άνετα και όχι να θέλετε να σωπαίνετε.
«Είναι σημαντικό να δώσετε προσοχή σε αυτά που αισθάνεστε όταν βρίσκεστε στον χώρο του ψυχοθεραπευτή», αναφέρει η Delawalla. «Κατά πόσο δηλαδή νιώθετε άνετα να ανοιχτείτε σε αυτό το άτομο χωρίς να φοβάστε ότι θα σας κρίνει και κατά πόσο θεωρείτε ότι το θεραπευτικό στυλ του ταιριάζει με την προσωπικότητά σας».
Αν οι δυο σας δεν ταιριάζετε, δεν πειράζει. Μπορεί να σας πάρει κάποιο χρόνο να βρείτε έναν ψυχοθεραπευτή που σας ταιριάζει.
Ετοιμάστε μια λίστα με ερωτήσεις που θέλετε να κάνετε στον ψυχοθεραπευτή σας.
Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τη φιλοσοφία του ψυχοθεραπευτή σας, το εκπαιδευτικό υπόβαθρο και τα διαπιστευτήριά του, ή τη διάρκεια και τη συχνότητα των συνεδριών, το πρώτο ραντεβού αποτελεί εξαιρετική ευκαιρία να αποκομίσετε αυτές τις πληροφορίες, σημειώνει ο Gibson.
Ίσως νιώσετε χειρότερα προτού αρχίσετε να αισθάνεστε καλύτερα.
Η ψυχοθεραπεία δεν παρέχει γρήγορες λύσεις. Η θεραπευτική διαδικασία χρειάζεται χρόνο, γι′ αυτό να έχετε υπομονή. Πολλά θέματα δεν μπορούν να επιλυθούν σε μία ή δύο συνεδρίες.
«Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βγάλει στη φόρα και να αποκαλύψει καταπιεσμένες μέχρι πρότινος σκέψεις και συναισθήματα, και αυτό μπορεί να προκαλέσει πρόσκαιρη επιδείνωση ορισμένων συμπτωμάτων», αναφέρει η Delawalla. «Εν καιρώ, η ψυχοθεραπεία θα σας διδάξει αποτελεσματικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης που θα απαλύνουν αυτά τα συμπτώματα».