«Στο πρόσωπο της Αναστασίας Βούλγαρη οι απόψεις και οι ιδέες μου βρήκαν έναν πολύτιμο συνεργάτη και ερμηνευτή. Απαραίτητο, προκειμένου να επιλεγούν και να φωτιστούν οι αρμοί ενός έργου το οποίο φιλοδοξεί να ερμηνεύσει σε μέλλοντα χρόνο τις σκοτεινές πτυχές που περιγράφουν τα αδιέξοδα της σύγχρονης εποχής και της ανθρώπινης αγωνίας».
Μίκης Θεοδωράκης
Ηταν το φθινόπωρο του 2019 όταν η αρθρογράφος του Διαδικτυακού αλλά και έντυπου Τύπου, Αναστασία Βούλγαρη, κατέθεσε στον Μίκη Θεοδωράκη το απόσταγμα της 25χρονης μελέτης του έργου του. Σταθμοί της «συνάντησής» της με τον Θεοδωράκη, όπως μας λέει, η ηλικία των 8 ετών όταν πρωτοάκουσε το τραγούδι «Άσμα ασμάτων» με την Μαρία Φαραντούρη αλλά και το 2006 όταν πρωτοσυνάντησε τον ίδιο τον δημιουργό. Ηταν μια μελέτη μέσω της οποίας η ίδια ήθελε να απευθυνθεί στην νεότερη γενιά και να πει ότι το θεοδωρακικό έργο (αν και γέννημα - θρέμμα άλλων εποχών, πολύ διαφορετικών, με άλλα ζητήματα απ′ ότι η σημερινή) την αφορά. Τίτλος της: Μίκης Θεοδωράκης. Ταξίδι στον ωκεανό της Μουσικής και της Ιστορίας.
Ισως αυτό να αντιλήφθηκε ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος της έδωσε το πράσινο φως να προχωρήσει. Σε ένα χρόνο περίπου, τον Μάρτιο του 2020, η συγγραφέας είχε ολοκληρώσει την πρώτη γραφή και του την έστειλε. Ακολούθησε ο πρόλογός του. «Η πανδημία που αυτή την εποχή συγκλονίζει την ανθρωπότητα, μας αναγκάζει να επαναπροσδιορίσουμε τον στόχο μας για το μέλλον», γράφει, μεταξύ άλλων, ο ίδιος ο Μίκης τον Μάρτιο του 2020, στο πρώτο κύμα της, εντελώς άγνωστης τότε, πανδημίας, περίπου ενάμισι χρόνο πριν φύγει από την ζωή. «Εχω ήδη επισημάνει ότι ο άνθρωπος από την εποχή που ανακάλυψε την κοινωνική ζωή ως σήμερα διανύει την παιδική του ηλικία. Δεδομένου του ότι μέσα στις τελευταίες χιλιετίες δεν κατόρθωσε να απαλλαγεί από την ανασφάλεια και τον φόβο που τον σημάδεψαν από τα πρώτα του βήματα στον πλανήτη Γη. Εκτοτε αυτά τα δυο ένστικτα, αντί να εξαφανιστούν, γιγαντώθηκαν. Η συσσώρευση πλούτου κι εξουσίας τον οδήγησαν σήμερα σε μια άνευ προηγουμένου κατάχρηση των μέσων καταστροφής, ώστε να καταλήξει κανείς στην βεβαιότητα για την τελική ερήμωση της αυτοτελούς ανθρώπινης παρουσίας στον πλανήτη Γη», αναφέρει επίσης, μεταξύ άλλων, ο Μίκης την εποχή του ξεσπάσματος του κορονοϊού προοιωνιζόμενος με την τεράστια διαισθητική ικανότητα μιας πληθωρικού βεληνεκούς προσωπικότητας ,όπως η δική του, ένα δυσοίωνο μέλλον για την Ανθρωπότητα.
Στη συνέχεια, όπως αναφέρει η Αναστασία Βούλγαρη, έγιναν κάποιες διορθώσεις και πρόσθεσε μερικά ακόμη κείμενα, πάντα με την έγκριση του Μίκη. Η τελική γραφή του βιβλίου ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2020. Αλήθεια, τι είναι αυτό που λέει το βιβλίο που δεν έχει ειπωθεί - από τα τόσα που ειπώθηκαν με την απώλεια του μεγάλου Έλληνα μουσικοσυνθέτη;
- Θυμάστε πότε πρωτοακούσατε τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη και πότε πρωτοσυναντήσατε τον ίδιο τον δημιουργό;
Σε ηλικία 8 ετών το τραγούδι «Άσμα ασμάτων» με την Μαρία Φαραντούρη. Τον συνάντησα για πρώτη φορά το 2006.
- Τι είναι αυτό που σας έκανε να σκεφτείτε εξαρχής να γράψετε ένα βιβλίο για τον Μίκη Θεοδωράκη;
Μελετώντας επί 25 και πλέον χρόνια τα βιβλία του Θεοδωράκη, θέλησα να καταθέσω το απόσταγμα αυτής της μελέτης. Παράλληλα, θέλησα εκφράσω τη γνώμη μου για τη σκέψη και τη μουσική του, αλλά και να μιλήσω για τις άγνωστες πτυχές της πολιτικής του φιλοσοφίας. Κυρίως, να πω στη νεολαία ότι το θεοδωρακικό μουσικό έργο την αφορά.
- Πώς θα σχολιάζατε την δήλωση του ίδιου: «Στο πρόσωπο της Αναστασίας Βούλγαρη οι απόψεις και οι ιδέες μου βρήκαν έναν πολύτιμο συνεργάτη και ερμηνευτή. Απαραίτητο, προκειμένου να επιλεγούν και να φωτιστούν οι αρμοί ενός έργου το οποίο φιλοδοξεί να ερμηνεύσει σε μέλλοντα χρόνο τις σκοτεινές πτυχές που περιγράφουν τα αδιέξοδα της σύγχρονης εποχής και της ανθρώπινης αγωνίας»; […]
Ύψιστη τιμή και ιερό χρέος να φανώ αντάξια της εμπιστοσύνης του.
- Πώς ξεκίνησε, πόσο διήρκεσε και πώς ολοκληρώθηκε η εργασία σας πάνω στο συγκεκριμένο βιβλίο;
Ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2019. Έστειλα στον Μίκη το σχεδίασμα του βιβλίου. Μου απάντησε ότι συμφωνεί 100%. Τον Μάρτιο του 2020 είχα ολοκληρώσει την πρώτη γραφή και του την έστειλα. Ακολούθησε ο πρόλογός του. Στη συνέχεια, έγιναν κάποιες διορθώσεις και πρόσθεσα μερικά ακόμη κείμενα, πάντα με την έγκριση του Μίκη. Η τελική γραφή του ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2020, την οποία του έστειλα. Όμως, εξακολουθήσαμε να αλληλογραφούμε για το βιβλίο. Η τελευταία μας αλληλογραφία ήταν τον Μάιο του 2021.
- Ποια ήταν τα κριτήρια επιλογής των τεσσάρων πρωτοβουλιών του Θεοδωράκη - το Έντεχνο Λαϊκό Τραγούδι, το Κίνημα των Λαμπράκηδων (1963-1967), το Πατριωτικό Μέτωπο (ΠΑΜ, 1967 -1974) και την Κίνηση Ανεξάρτητων Πολιτών «Σπίθα» (2010 -2013 )» - για να παρουσιαστούν μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου;
Το γεγονός ότι οι τέσσερεις κορυφαίες πρωτοβουλίες του, ιστορικά, τον κατατάσσουν στη μουσική και πολιτική πρωτοπορία.
- Ποιο το κριτήριο της ανάλυσης τεσσάρων έργων του στο πρώτο μέρος του βιβλίου: «Επιτάφιος», «Τραγούδι του νεκρού αδερφού», «Άξιον Εστί» και «Ρωμιοσύνη»;
Είναι τα τέσσερα έργα ορόσημα της μουσικής του δημιουργίας, σημείο εκκίνησης και πυξίδα για όσους θελήσουν να ασχοληθούν περαιτέρω με το θεοδωρακικό τραγούδι.
- Τι είναι αυτό, πιστεύετε, που εντυπώνεται περισσότερο στον αναγνώστη στο κεφάλαιο «Το έντεχνο λαϊκό τραγούδι από την Χούντα ως σήμερα» στο δεύτερο μέρος του βιβλίου;
Με την αναφορά στους συνθέτες που ανήκουν στον κορμό του έντεχνου λαϊκού τραγουδιού και την παράθεση των κύριων έργων τους, αποδεικνύεται η αδιάλειπτη συνέχειά του. Ακόμη, παραθέτω τις απόψεις και τα ιδεολογήματα των δυνάμεων που πολέμησαν το έντεχνο λαϊκό τραγούδι. Ελπίζω ότι με αυτό το κεφάλαιο απαντώ στο ερώτημα της κοινωνίας «πώς και γιατί φτάσαμε στην πολιτισμική κρίση;».
- Θα θέλατε να μας αναφέρετε εν συντομία το περιεχόμενο των επιστολών του Θεοδωράκη αλλά και του Χατζιδάκι που φιλοξενούνται στο βιβλίο;
Ο Χατζιδάκις γράφει για τον μουσικό Θεοδωράκη, και ειδικά για το έργο του «Διόνυσος», και για τη συνεργασία τους στη δισκογραφική εταιρεία που είχε ιδρύσει ο πρώτος, τον «Σείριο». Οι επιστολές του Θεοδωράκη αφορούν την περίοδο του αντιδικτατορικού αγώνα και τη δεκαετία του 1980. Τότε που άνοιξε ο νέος κύκλος δίωξης του μουσικού του έργου.
- Σε γενικές γραμμές, τι είναι αυτό που λέει το βιβλίο που δεν έχει ειπωθεί - από τα τόσα που ειπώθηκαν με την απώλεια του μεγάλου Έλληνα μουσικοσυνθέτη;
Το τραγούδι ως το κατεξοχήν μέσο συνείδησης. Η πρωτοπορία της ελληνικής νεολαίας, παγκοσμίως, όταν την περίοδο 1963-1967, με το κίνημα της πολιτιστικής αναγέννησης έκανε την ουτοπία πραγματικότητα. Ο διαρκής αγώνας του Θεοδωράκη για την ενότητα των Ελλήνων, από την κομμουνιστική Αριστερά έως τους δημοκράτες της Δεξιάς, με στόχο την αναγέννηση της Ελλάδας σε όλους τους τομείς. Το περιεχόμενο της πολιτικής του φιλοσοφίας.
- Αν θα μπορούσατε να κλείνατε σε λίγα λόγια την παρακαταθήκη του Μίκη Θεοδωράκη στις επόμενες γενιές ποια θα ήταν αυτά;
Η ελληνικότητα ως πνευματική κατάκτηση, δημιουργία και στάση ζωής. Ο αγώνας για την ελευθερία. Το χρέος απέναντι στη ζωή.
Info:
Μίκης Θεοδωράκης. Ταξίδι στον ωκεανό της Μουσικής και της Ιστορίας
Επιμέλεια κειμένων: Νάντια Φαμέλου
Έργο εξωφύλλου: Έφη Ξένου
Εκδόσεις IANOS, 2021
ISBN: 978-618-5141-93-6
Σελ. 336
Διαστάσεις: 15cm x 24cm
Τιμή: 16.66€