Ο Γιάννης Τσάκαλος, έχει μακροχρόνια επαγγελματική πορεία στο χώρο του τουρισμού και εξειδίκευση στο Στρατηγικό Μάρκετινγκ. Είναι κάτοχος MBA σε marketing από το University of Hertfordshire, ενώ έχει διδάξει μάρκετινγκ και στρατηγικό μάνατζμεντ για 10 χρόνια.
Πόσο επηρεάζει ο covid 19 τον τουρισμό;
Ο covid 19 ανήκει στην οικογένεια των «black swan event» όπως τον αποκαλούμε άτυπα στο μάρκετινγκ, όρος που αναφέρεται σε γεγονότα όπως το SARS, MERS ή αντίστοιχα η 11/9 με τους δίδυμους πύργους. Πάντα τέτοια γεγονότα, λιγότερο ή περισσότερο επηρεάζουν την ισορροπία της τουριστικής αγοράς. Ο Covid 19 φαίνεται να την επηρεάζει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο έχει συμβεί στο παρελθόν και θα έλεγα ότι η επίδραση του στον τουρισμό, είναι πιο κοντά σε αυτή από την 11/09, όμως απ΄ότι διαφαίνεται σε μεγαλύτερη ακόμα έκταση.
Πώς προέκυψε η ονομασία, “black swan”;
Είναι ουσιαστικά μια μεταφορά, που περιγράφει ένα αναπάντεχο γεγονός που δεν μπορούσε να προβλεφθεί και έχει μεγάλη επίδραση στην κοινωνία. Ο όρος είναι βασισμένος σε ένα αρχαίο ρητό που συμπέραινε ότι οι μαύροι κύκνοι δεν υπάρχουν και βίωσαν την απόλυτη έκπληξη όταν τελικά τους ανακάλυψαν στη φύση.
Μέσα σε όλα αυτά, τι έννοια αποκτά η λέξη «προσαρμοστικότητα»;
Προφανώς την απόλυτη. Ενα black swan event όπως αυτό, είναι ικανό να φτιάξει ή να καταστρέψει ένα brand, επιχείρηση, προορισμό, γι αυτό θεωρώ ότι το πρώτο πράγμα που οφείλουμε να κάνουμε,είναι να προσαρμοστούμε στα δεδομένα. Η νοημοσύνη είναι σημαντική για τον κάθε άνθρωπο, η συναισθηματική νοημοσύνη είναι σίγουρα βασικό στοιχείο σκέψης και συμπεριφοράς, όμως αυτό που έχει αυτή τη στιγμή κεφαλαιώδη σημασία είναι η προσαρμογή σε μια νέα κανονικότητα όπως αυτή διαφαίνεται.
Ποια είναι η εφαρμογή της λέξης «adaptability» στην τουριστική βιομηχανία;
Νομίζω ότι στον τουρισμό η επόμενη μέρα θα είναι εντελώς διαφορετική. Νέες συμπεριφορές του καταναλωτή, νέες προτεραιότητες, νέες προσεγγίσεις ακόμα και σε αυτό που μέχρι πριν 2 μήνες φάνταζε ιδανικό, νέες επιρροές, νέα κανάλια διανομής, νέοι τρόποι επικοινωνίας, όλα αλλάζουν... Όλα αυτά πρέπει θεωρώ να διαβαστούν σωστά από τους επαγγελματίες του τουρισμού, να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και με φρέσκα μάτια να επανασχεδιάσουν την στρατηγική τους, δίνοντας τον χώρο που αναλογεί στο σύγχρονο μάρκετινγκ.
Αν είχες μπροστά σου τον ιδιοκτήτη μιας μεγάλης αλυσίδας ξενοδοχείων τι συμβουλή θα του έδινες για την «επόμενη μέρα»;
Όπως είπα και πριν, αυτό που χρειάζεται είναι να δούμε τα πράγματα με φρέσκα μάτια και καθαρό μυαλό. Σε αυτή τη φάση του φόβου, θα πρέπει πρωτίστως να φροντίσουμε για την επιβίωση μας ως επιχείρηση, να παραμείνουμε ψύχραιμοι και να διαβάζουμε τα δεδομένα. Για παράδειγμα, πιστεύω ότι ακόμα και η πολυτέλεια όπως την είχαμε μέχρι τώρα στο μυαλό μας αρχίζει να αποκτά μια άλλη έννοια. Οι γενιές που θα αποτελέσουν και τους μελλοντικούς πελάτες,θα είναι millennials (born 1981-1996) & generation z ( born 1997-2012). Γενιές που έχουν γεννηθεί μέσα στην τεχνολογία, που θέλουν να γυρίσουν τον πλανήτη και να συλλέξουν μοναδικές εμπειρίες. Βασικό κριτήριο για την επιλογή τόσο ενός προορισμού, όσο και ενός καταλύματος θα είναι η εμπειρία που μπορούν να αποκομίσουν.Τους ενδιαφέρει η αρχιτεκτονική και το design στο ξενοδοχείο που θα επιλέξουν να ταιριάζει με τη δική τους αισθητική, όμως θεωρώ ότι ακόμα πιο σημαντικό ρόλο θα παίξει και το αποτύπωμα που αφήνει αυτό στο περιβάλλον. Αγωνιούν για τον πλανήτη και γι αυτούς πια ο άνθρωπος, η κοινωνία και το περιβάλλον θα βρεθούν στο επίκεντρο της σκέψης τους. Φεύγουμε σταδιακά ή τουλάχιστον αυτό θέλω να πιστεύω από το εγώ και πάμε στο “εμείς”. Όποια επιχείρηση, προορισμός, κράτος εργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση, έχει χώρο στον χάρτη αντίληψής τους. Γι αυτό και πιστεύω ότι η βιώσιμη ανάπτυξη θα είναι την επόμενη μέρα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι της στρατηγικής μιας τουριστικής επιχείρησης και προορισμού. Και να μη το θέλει ο ξενοδόχος, θα του το “επιβάλλει” ο μελλοντικός του πελάτης.
Η άποψη μου λοιπόν, είναι ότι ο τουρισμός θα αναπτυχθεί πάλι προς τα πάνω και μάλιστα πιο δυναμικά από ποτέ. Αυτό συμβαίνει πάντα μετά από ένα «black swan event». Στο σχετικό γράφημα φαίνεται ξεκάθαρα η πορεία του τουρισμού τα τελευταία είκοσι χρόνια και πως επηρεάστηκε μετά από τόσο σημαντικά γεγονότα. Όλοι θυμόμαστε που ήμασταν και τι κάναμε την 11/09. Φόβος για το αύριο,πιστεύαμε ότι δε θα ξανα ταξιδέψουμε ποτέ και ότι ο κόσμος θα αλλάξει δραματικά. Άλλαξε, όμως αν δείτε το διάγραμμα, ταξιδεύουμε περισσότερο από ποτέ σε όλο τον πλανήτη. Η τελευταία δεκαετία δε, είναι η καλύτερη όλων των εποχών για τον τουρισμό (μέχρι την επόμενη).
Και αυτό γιατί η ανάγκη για ταξίδι είναι κάτι που πηγάζει από μέσα μας, από την επιθυμία να ανακαλύψουμε νέους τόπους, νέες καταστάσεις που θα μας βοηθήσουν να γίνουμε πιο πλούσιοι συναισθηματικά.
Αυτό αποκτά μια άλλη διάσταση κι επειδή αυτή η ανάγκη έχει καταπιεστεί, προβλέπω ότι θα υπάρξει ισχυρή ανάκαμψη σε σχήμα V.
Επίσης, ένας ακόμα λόγος που με κάνει αισιόδοξο, είναι ότι το 2020 για πρώτη φορά η μεσαία τάξη σε όλο τον κόσμο θα αποτελεί τον μισό της πληθυσμό, ενώ μέχρι το 2030 αναμένεται να ξεπεράσει τα 5 δισ σε όλο τον κόσμο, με μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη από ποτέ.
Όλα αυτά πρέπει να τα έχουμε στο μυαλό μας όταν σχεδιάζουμε την επόμενη μέρα. Να φτιάξουμε το προσωπικό μας σύστημα πληροφόρησης και συλλογής δεδομένων, ώστε να προσπαθούμε να σκεφτούμε όπως ο πελάτης μας. Να μπούμε μέσα στο μυαλό του και να σκεφτούμε τι θα ήθελε την επόμενη μέρα. Γιατί η επόμενη μέρα, θα ορίζεται από όλο αυτό που θα ζήσουμε τους επόμενους μήνες και θα μας βρει αλλαγμένους συμπεριφορικά και σε επίπεδο προτεραιοτήτων.
Για να συνοψίσω λοιπόν, τρία πράγματα θεωρώ απαραίτητα για την επόμενη μέρα: Adaptability (προσαρμοστικότητα), Sustainability( βιώσιμη ανάπτυξη) και βέβαια digital transformation (ψηφιακή αλλαγή/μετάβαση)στη νέα εποχή.
Η μεγάλη απόκλιση (the great bifurcation)που θα προκύψει ως αποτέλεσμα απο την εκθετική αύξηση της τεχνολογίας και που κυρίως βασίζεται σε τεχνητή νοημοσύνη(artificial intelligence),μηχανική μάθηση (machine learning) και ανάλυση δεδομένων (Big Data) θα ανταμείψει αυτούς που ανέβηκαν στο κύμα της εξέλιξης τη σωστή στιγμή.
Αυτό που συμβαίνει σήμερα θα μπορούσε να το προβλέψει ένας έμπειρος μάνατζερ στον τουρισμό ή ξεπερνάει κάθε φαντασία;
Ξεπερνά κάθε φαντασία το πόσο γρήγορα αναπτύχθηκε και πόσο άμεσα επηρεάζει όλο τον πλανήτη. Ίσως, από τη στιγμή που έχουν συμβεί αντίστοιχα γεγονότα στο παρελθόν να μπορούσε ως σενάριο risk management να υπάρχει(το είχε αναφέρει άλλωστε ο Μπιλ Γκέιτς στην περίφημη ομιλία του το 2015), έτσι ώστε όταν έρθει η ώρα, να δρομολογηθούν οι αντίστοιχες πρακτικές για τη διαχείριση της κρίσης. Αλλά φαντάζομαι, κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει το βαθμό έκτασης της πανδημίας και ότι ολόκληρος ο πλανήτης θα ήταν σε καθεστώς lockdown.
Πώς αντιλαμβάνεσαι τη λέξη «αλλαγή»;
Η αλλαγή για μένα είναι ευλογία. Καλό είναι αν δεν την προκαλείς, τουλάχιστον να είσαι ανοιχτός απέναντι της. Προσωπικά την επιδιώκω και μάλιστα κοιτώντας πίσω κάθε περίπου εφτά χρόνια τελικά την εφαρμόζω. Έτσι και τώρα, αποφάσισα να αλλάξω και να δημιουργήσω μια καινούργια επαγγελματική πρόκληση, την οποία θα μάθετε εν καιρώ.
Πάντα η αλλαγή ξεκινάει από ένα εσωτερικό ‘deep dive’, το οποίο είναι να βουτήξεις πρώτα μέσα σου και να βρεις τι πραγματικά θέλεις. Στη συνέχεια, χαράσεις τη νέα πορεία σου όπως την αντιλαμβάνεσαι, τον νέο σου σκοπό, το γιατί θέλεις να το κάνεις. Το ίδιο ισχύει και για τις επιχειρήσεις. Αναλύεις την υφιστάμενη κατάσταση βουτώντας σε βάθος στο DNA της, βρίσκεις το γιατί, στοχεύεις που θέλεις να πας και μετά εφαρμόζεις τη στρατηγική που πιστεύεις ότι θα σε κάνει να κατακτήσεις τους στόχους σου.
Για να αλλάξεις ειδικά μια επιχείρηση, χρειάζεται μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τη διαχείριση της και επειδή η αλλαγή ως λέξη τρομάζει μιας και η πρώτη αντίδραση σε αυτή είναι η αντίσταση, θα πρότεινα μια άλλη οπτική. Ας πούμε, η μετάβαση στην επόμενη μέρα.
Άλλωστε, όπως είπε ο Στίβεν Χόκινγκ κι εγώ ταπεινά προσυπογράφω,
“Intelligence is the ability to adapt to change”
Ο δημοσιογράφος Θανάσης Διαμαντόπουλος, senior editor του Archisearch και της Design Ambassador σπούδασε Οικονομικά σε Αθήνα και Παρίσι καθιερώθηκε σαν columnist ενώ σήμερα παίρνει συνεντεύξεις από σημαντικές διεθνείς αλλά και εγχώριες προσωπικότητες. Σήμερα παράλληλα με τη δραστηριότητα του στο Archisearch είναι μόνιμος συνεργάτης στο περιοδικό Gala του Πρώτου Θέματος καθώς και στα Marie Claire και Μ της ίδιας εφημερίδας.