Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι ένας συνδυασμός τεχνητής νοημοσύνης και ανθρώπινης τεχνογνωσίας θα βοηθήσει στην αποκρυπτογράφηση αρχαίων πάπυρων που απανθρακώθηκαν από μια ηφαιστειακή έκρηξη πριν από 2.000 χρόνια.
Εκατοντάδες αρχαία κείμενα βρέθηκαν τη δεκαετία του 1750 στα ερείπια μιας πολυτελούς βίλας στη ρωμαϊκή πόλη Herculaneum, η οποία καταστράφηκε μαζί με τη γειτονική Πομπηία όταν εξερράγη ο Βεζούβιος το 79 μ.Χ.
Η βιβλιοθήκη της «Βίλας των Παπύρων» έχει τη δυνατότητα να δώσει πολύ χρήσιμες πληροφορίες για την εποχή εκείνη, εφόσον γίνει εφικτό να «διαβαστούν» τα κατεστραμμένα από τη φωτιά κείμενα.
Η θερμότητα και η ηφαιστειακή τέφρα από τον Βεζούβιο κατέστρεψαν την πόλη αλλά διατήρησαν τους κυλίνδρους, έστω σε δυσανάγνωστη κατάσταση, μετατρέποντάς τους σε απανθρακωμένα εύθραυστα τεμάχια που αποσυντίθενται αν ξετυλιχθούν φυσικά. Μελετητές και επιστήμονες έχουν εργαστεί για περισσότερα από 250 χρόνια για να αποκρυπτογραφήσουν τα πολύτιμα ευρήματα, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Νάπολης.
Το 2023 αρκετές τεχνολογικές εταιρείες εκδήλωσαν ενδιαφέρον για το αποκαλούμενο «Vesuvius Challenge», προσφέροντας χρηματικές ανταμοιβές για τις προσπάθειες αποκρυπτογράφησης των παπύρων με μηχανική μάθηση, υπολογιστική όραση και γεωμετρία.
Την Τετάρτη (5/2), ανακοινώθηκε μια «ιστορική ανακάλυψη»: οι ερευνητές κατάφεραν να δημιουργήσουν την πρώτη εικόνα του εσωτερικού ενός από τους τρεις παπύρους που φυλάσσονταν στη βιβλιοθήκη Bodleian του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Ο κύλινδρος σαρώθηκε σε ένα εργαστήριο, που χρησιμοποιεί έναν επιταχυντή σωματιδίων για να δημιουργήσει μια ακτινογραφία.
Στη συνέχεια, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τεχνητή νοημοσύνη για να συνδυάσουν τις εικόνες, να αναζητήσουν μελάνι που αποκαλύπτει πού υπάρχει γραφή και να βελτιώσουν τη σαφήνεια του κειμένου. Η διαδικασία οδήγησε σε μια τρισδιάστατη εικόνα που επέτρεψε στους ειδικούς να ξετυλίξουν το κυλινδρικό έγγραφο εικονικά, χρησιμοποιώντας μια διαδικασία που ονομάζεται κατάτμηση.
Αλλά και η τεχνητή νοημοσύνη, για την ώρα τουλάχιστον, δεν μπορεί να κάνει θαύματα. Μόνο ένα πολύ μικρό μέρος του κείμενου έχει αποκρυπτογραφηθεί μέχρι στιγμής και μία από τις λίγες λέξεις που έχουν αποκωδικοποιηθεί είναι η αρχαία ελληνική λέξη για τον όρο «αηδία».