*Aπό τον Δημήτρη Γουλή, Αναπληρωτή καθηγητή Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής (ΑΠΘ)
-Ας βάλουμε στην άκρη τους νόμους. Ποια είναι η πορεία ενός τρανσεξουαλικού ανθρώπου;
Ο τρανσεξουαλισμός (διαφυλισμός) αφορά ένα άτομο που νομίζει ότι ανήκει στο αντίθετο φύλο. Σε αντίθεση με την ομοφυλοφιλία, το κύριο κίνητρο δεν είναι η σεξουαλική ταυτότητα. Οι ασθενείς, πολλές φορές, θεωρούν τους εαυτούς τους ως «λάθη της φύσης».
-Από ποια ηλικία το καταλαβαίνει κανείς;
Η αίσθηση ότι ένα άτομο ανήκει στο αντίθετο φύλο ξεκινά από μικρή ηλικία. Οι περισσότεροι ασθενείς θα πουν ότι «από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, ήθελα να ανήκω στο αντίθετο φύλο». Καθώς η νόσος είναι ψυχιατρική, η πρώτη ενέργεια είναι η μεσολάβηση ενός ψυχιάτρου. Συνήθως, το άτομο παρακολουθείται από ψυχίατρο για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, δύο χρόνια το ελάχιστο. Ένα από τα καθήκοντα του ψυχιάτρου είναι η επιβεβαίωση ή ο αποκλεισμός άλλων στοιχείων στο χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα κατάθλιψη ή άγχος.
-Είναι ψυχιατρική διαταραχή λοιπόν...
Ασφαλώς. Σε αντίθεση με την ομοφυλοφυλία, ο διαφυλισμός αποτελεί πάθηση για την οποία πρέπει να υπάρξει ιατρική παρέμβαση. Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλες ψυχιατρικές παθήσεις, όπως η σχιζοφρένεια, η προσωπικότητα του ατόμου δεν αποδομείται. Με εξαίρεση την πεποίθηση ότι ανήκει στο αντίθετο φύλο, το άτομο. Για παράδειγμα, κάποιος νομίζει ότι είναι ο Μέγας Αλέξανδρος. Σε αυτή την περίπτωση δεν μπορεί να λειτουργήσει, δεν μπορεί να ασκήσει το επάγγελμά του ή να φροντίσει την οικογένειά του. Και φυσικά το πρόβλημα δεν λύνεται αν του δώσουμε μια μακεδονική φάλαγγα. Στο διαφυλικό άτομο όμως, εάν εφαρμοσθούν οι κατάλληλες θεραπείες και αποκτήσει το επιθυμητό φύλο, θα αισθανθεί πολύ καλύτερα και θα αποδειχθεί χρήσιμος για την κοινωνία.
-Μετά τον ψυχίατρο;
Μετά ακολουθεί ο ενδοκρινολόγος, ο οποίος θα κάνει την ορμονική αλλαγή του φύλου. Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων, τα διαφυλικά άτομα δεν έχουν καμιά γενετική διαταραχή. Οι ορμόνες τους (τεστοστερόνη για τον άνδρα και οιστρογόνα για τις γυναίκες) βρίσκονται σε φυσιολογικά επίπεδα, για το βιολογικό τους φύλο. Παρ’ όλα αυτά, αναγκαζόμαστε να κάνουμε μία σειρά από ορμονικές και χειρουργικές παρεμβάσεις, ώστε το άτομο να αισθάνεται καλά, και να είναι παραγωγικό. Ο ενδοκρινολόγος θα χορηγήσει την ορμόνη του αντίθετου φύλου, δηλαδή οιστρογόνα, με τη μορφή αντισυλληπτικών χαπιών, στον άνδρα και τεστοστερόνη, με τη μορφή ενέσεων ή gel, στη γυναίκα. Σε λίγους μήνες, θα αρχίσουν να εμφανίζεται ο φαινότυπος, δηλαδή τα χαρακτηριστικά του αντίθετου φύλου. Στη γυναίκα, για παράδειγμα, θα βαθύνει η φωνή, θα αναπτυχθεί τριχοφυΐα, θα ελαττωθεί το λίπος και θα αυξηθεί η μυϊκή μάζα, πηγαίνοντας προς το φαινότυπο του άνδρα.
Το τρίτο βήμα είναι οι χειρουργικές επεμβάσεις, που θα αλλάξουν τα ανατομικά χαρακτηριστικά. Ο πλαστικός χειρουργός θα αυξήσει το μέγεθος των μαστών (στον βιολογικά άνδρα) ή θα τους αφαιρέσει (στη βιολογικά γυναίκα). Μετά, μπορεί να ακολουθήσει πλαστική των έξω γεννητικών οργανών (π.χ. δημιουργία τεχνητού κόλπου στον βιολογικά άνδρα και ανακατασκευή πέους, στη βιολογικά γυναίκα).
Τέταρτο βήμα είναι η δικαστική - ληξιαρχική αλλαγή. Ως τώρα, οι Έλληνες δικαστές ίσως ήταν αρκετά συντηρητικοί, καθώς απαιτούσαν την εκτέλεση πολλών βημάτων (ψυχιατρική εκτίμηση, ορμονική μεταβολή, χειρουργικές επεμβάσεις). Αυτό ίσως γινόταν καθώς πολλές από τις ορμονικές αλλαγές μπορούν να παρθούν πίσω. Ως αποτέλεσμα, απαιτούνταν χειρουργικές επεμβάσεις (τουλάχιστον όσον αφορά τους μαστούς), ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες το άτομο να μετανιώσει για τις επιλογές του.
-Θα χορηγούσατε ορμόνες σε ανήλικο;
Σε γενικές γραμμές, οι ενδοκρινολόγοι δεν θέλουν να κάνουν ορμονικές μεταβολές πριν την εφηβεία, η οποία, σε κάθε περίπτωση αποτελεί μια ευμετάβλητη κατάσταση, τόσο από ψυχολογική όσο και από σωματική άποψη. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ένας έφηβος είναι απολύτως πεπεισμένος ότι είναι διαφυλικός, αλλά, αργότερα, αλλάζει τη στάση του και δεν επιθυμεί να αλλάξει φύλο. Αυτό που μπορεί να γίνει είναι αναστολή της εφηβείας. Ένα κορίτσι που θέλει να γίνει αγόρι και μπαίνει στην εφηβεία, αισθάνεται εντελώς άβολα με τον ερχομό της περιόδου. Η αναστολή της εφηβείας, καθυστερεί την εμφάνιση των χαρακτηριστικών του φύλου, δίνοντας περισσότερο χρόνο, εάν κριθεί ότι αυτός απαιτείται, για να ληφθούν οριστικές αποφάσεις.Είναι απολύτως κατανοητό ότι κάποια διαφυλικά άτομα θέλουν να αλλάξουν φύλο από πολύ μικρή ηλικία, ίσως πριν τα 15 έτη. Πολλοί ασθενείς έχουν πιεσθεί αφόρητα από την οικογένεια και τον κοινωνικό περίγυρο.
-Εσείς δέχεστε η μετάβαση στο άλλο φύλο να μπορεί να γίνει μόνο τυπικά στην ταυτότητα, χωρίς έστω ορμονική υποκατάσταση;
Όχι, θα ήμουν τελείως αντίθετος. Σωματικά χαρακτηριστικά, όπως το φύλο, η ηλικία και το ύψος καθορίζονται από μία σειρά παραμέτρων και δεν αποτελούν προϊόν απλής δήλωσης. Κατά δήλωσή μου μπορεί να είμαι Αριανός ή Παοκτζής, αλλά αυτό δεν είναι επιστημονική άποψη, είναι προσωπική. Δεν μπορώ να πω ότι ανήκω στο γυναικείο φύλο. Και εγώ θέλω να ανήκω στους νεαρούς αλλά είμαι 51 ετών. Μπορώ να πάω στο ληξιαρχείο και να πω γράψε ληξίαρχε 15;
Έρχεστε αύριο το πρωί και μου λέτε, θέλω θεραπεία για λευχαιμία. Δεν έχετε λευχαιμία -θεός φυλάξοι- πως θα σας δώσω εγώ τέτοια θεραπεία; Πρώτα διαπιστώνουμε την πάθηση, δηλαδή ένας ψυχίατρος να δει ότι δεν είναι μια τρέλα της στιγμής.
Ο διαφυλισμός αποτελεί πάθηση. Επομένως, απαιτεί μια σειρά από βήματα, όπως η ορθή διάγνωση, η οποία τίθεται μέσω του ιστορικού, της κλινικής εξέτασης και των εργαστηριακών εξετάσεων. Η θεραπεία ακολουθεί τη διάγνωση και βασίζεται σε αυτήν. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, οποιαδήποτε άλλη πάθηση (π.χ. οι παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα), δεν διαγιγνώσκεται με απλή δήλωση, αλλά μέσω των ίδιων καθορισμένων βημάτων. Το γεγονός ότι ο διαφυλισμός έχει προφανέστατες διαφορές από τις παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα δεν σημαίνει, κατά κανένα τρόπο, ότι θα πρέπει να παρακαμφθούν οι καθιερωμένες διαγνωστικές και θεραπευτικές ιατρικές μέθοδοι.
Σωματικά χαρακτηριστικά, όπως το φύλο, η ηλικία και το ύψος καθορίζονται από μία σειρά παραμέτρων και δεν αποτελούν προϊόν απλής δήλωσης.
-Πόσα φύλα έχουμε τελικά, δύο;
Στην Ιατρική δεν υπάρχει μόνο ένα φύλο, που μπορεί να πάρει δύο μορφές, το ανδρικό και το γυναικείο. Στην πραγματικότητα, υπάρχει μια σειρά από φύλα. Πρώτο είναι το χρωμοσωμικό φύλο, δηλαδή ΧΧ για τη γυναίκα και ΧY για τον άνδρα. Το δεύτερο είναι γοναδικό, δηλαδή ωοθήκες για τη γυναίκα και όρχεις για τον άνδρα. Το τρίτο φύλο είναι το ορμονικό, οιστρογόνα για τη γυναίκα και τεστοστερόνη για τον άνδρα. Το τέταρτο φύλο είναι το φαινοτυπικό, δηλαδή τα εξωτερικά γεννητικά όργανα, κόλπος ή πέος. Το πέμπτο φύλο είναι το ληξιαρχικό, αυτό που δηλώνεται στο ληξιαρχείο. Το τελευταίο φύλο είναι το ψυχολογικό, δηλαδή σε ποιο φύλο αισθάνεται ότι ανήκει το άτομο.
-Και σε αυτά τα έξι φύλα, που προσδιορίζονται οι διαφυλικοί;
Όταν όλα εξελιχθούν φυσιολογικά, τα 6 αυτά φύλα ταυτίζονται. Ως παράδειγμα, ο άνδρας έχει χρωμοσώματα ΧΥ, αναπτύσσει όρχεις, παράγει τεστοστερόνη, εμφανίζει έξω γεννητικά όργανα άρρενος, δηλώνεται στο ληξιαρχείο ως αγόρι και αισθάνεται ότι ανήκει στο ανδρικό φύλο. Ωστόσο, στην Ιατρική υπάρχουν παραδείγματα όπου, σε οποιοδήποτε από τα 6 φύλα, ένα άτομο μπορεί «να περάσει απέναντι». Ως παράδειγμα, υπάρχουν παιδιά, που γεννιούνται με αμφίβολα γεννητικά όργανα. Στην περίπτωση του διαφυλισμού, όλα έχουν εξελιχθεί φυσιολογικά μέχρι και το ληξιαρχικό φύλο, ωστόσο τα άτομα αισθάνονται ότι ανήκουν στο αντίθετο φύλο (διαταραχή του ψυχολογικού φύλου). Οπότε, υπάρχει ανάγκη να αλλαχθούν όλα τα προηγούμενα φύλα, εκτός του χρωμοσωμικού. Επομένως, καταλαβαίνετε ότι στην Ιατρική δεν έχουμε μόνο άνδρες και γυναίκες. Υπάρχουν περιπτώσεις διαταραχών στα έξι φύλα, μία εκ των οποίων είναι και ο διαφυλισμός.
Στην Ιατρική δεν υπάρχει μόνο ένα φύλο, που μπορεί να πάρει δύο μορφές, το ανδρικό και το γυναικείο. Στην πραγματικότητα, υπάρχει μια σειρά από φύλα. Πρώτο είναι το χρωμοσωμικό φύλο, δηλαδή ΧΧ για τη γυναίκα και ΧY για τον άνδρα. Το δεύτερο είναι γοναδικό, δηλαδή ωοθήκες για τη γυναίκα και όρχεις για τον άνδρα. Το τρίτο φύλο είναι το ορμονικό, οιστρογόνα για τη γυναίκα και τεστοστερόνη για τον άνδρα. Το τέταρτο φύλο είναι το φαινοτυπικό, δηλαδή τα εξωτερικά γεννητικά όργανα, κόλπος ή πέος. Το πέμπτο φύλο είναι το ληξιαρχικό, αυτό που δηλώνεται στο ληξιαρχείο..
-Εκεί ξεκινούν και τα προβλήματα στην κοινωνία και την οικογένεια;
Ασφαλώς, πολλές φορές, οι γονείς και η κοινωνία πιέζουν προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση. Φανταστείτε την αγωνία των γονέων που θέλουν να ανακοινώσουν στο χωριό το φύλο του νεογέννητου παιδιού και οι γιατροί αδυνατούν να δώσουν άμεσα μία απάντηση, καθώς το παιδί γεννήθηκε με αμφίβολα έξω γεννητικά όργανα. Σε αυτήν την περίπτωση, πρέπει να προηγηθεί μία σειρά εξετάσεων, προτού ληφθεί μια σοβαρή απόφαση, που θα ακολουθεί αυτό το παιδί σε όλη τη ζωή του. Συνιστώ να διαβάσετε το βιβλίο Middlesex του Jeffrey Eugenides. Συμπερασματικά, ο διαφυλισμός αποτελεί μία ιατρική πάθηση για την οποία απαιτείται συγκεκριμένη διάγνωση και συνδυαστική θεραπεία. Προτρέπω όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να αφήσουν τους εξειδικευμένους ιατρούς να εφαρμόσουν την επιστήμη που σπούδασαν.
Διαβάστε επίσης:
►Aντώνης Ρόμπος: «Ο ψυχίατρος και όχι ο δικαστής θα βεβαιώσει αν μπορείς να αλλάξεις το φύλο σου»
►Λίνα Παπαδοπούλου: Ένα οπισθοδρομικό νομοσχέδιο της τελευταίας «σοβιετικής δημοκρατίας»
►Βαγγέλης Πρωτοπαππαδάκης: Δικαιώματα τρανς: Ενοχλούν δίχως να βλάπτουν;
►Μαρίνα Γαλανού: «Όποιος μας κακοποιεί λεκτικά δεν μπορεί να μένει ατιμώρητος»
►Κατερίνα Φουντεδάκη: «Θέλω» να δω τρομοκράτη του ISIS να αλλάζει φύλο