Στον τουρκικό ιστότοπο της Αγίας Σοφίας καταλήγουν αναζητώντας πληροφορίες οι περισσότεροι ξένοι επισκέπτες, πολύ πριν πατήσουν το πόδι τους στην Κωνσταντινούπολη.
Όλοι οι σύγχρονοι ταξιδιωτικοί οδηγοί προειδοποιούν, ότι οι ουρές είναι συνήθως μακριές και η ταλαιπωρία μεγάλη για όσους φτάσουν απροετοίμαστοι. Όσοι ταξιδεύουν αποφασισμένοι να μπουν στο ναό - μνημείο σπεύδουν να αγοράσουν εισιτήριο ηλεκτρονικά, ώστε να είναι σίγουροι.
To εισιτήριο που πληρώνει κάθε επισκέπτης αυτού του μοναδικού ναού, που αποτελεί και κορυφαίο σύμβολο μνήμης για τους απανταχού χριστιανούς, στοιχίζει 100 τουρκικές λίρες (15 δολάρια περίπου), με εξαίρεση τα παιδιά ηλικίας κάτω των 8 ετών και των ηλικιωμένων, που εισέρχονται δωρεάν. Είναι ένα σχετικά ακριβό εισιτήριο για τα ευρωπαϊκά δεδομένα και πανάκριβο για τον μέσο Τούρκο πολίτη. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, όπου η λίρα υποτιμάται αδιάκοπα. Με 100 λίρες γευματίζει σε εστιατόριο μία μέση οικογένεια. Ένας φτωχός Τούρκος πολύ δύσκολα θα αποφάσιζε να ξεχάσει το γεύμα και να πάει (μόνος, χωρίς την υπόλοιπη οικογένεια...) στην Αγια Σοφιά.
Όσο για τους πιστούς μουσουλμάνους, θεωρείται εντελώς απίθανο να δεχθούν να πληρώσουν εισιτήριο για να προσευχηθούν σε ένα χώρο που οι ίδιοι θεωρούν (μόνο) τέμενος.
Ο αριθμός των επισκεπτών που επισκέφθηκαν την Αγία Σοφία την περίοδο 2007-2018 άγγιξε τους 31.000.000 ανθρώπους, με αυξητική τάση γενικά από έτος σε έτος (3,7 εκατομμύρια επισκέπτες το 2019).
Αυτό σημαίνει ότι ένα τεράστιο ποσό συγκεντρώνεται κάθε χρόνο και αυτά τα έσοδα καλύπτουν πρακτικά το κόστος για την συντήρηση και άλλες εργασίες που θεωρούνται απαραίτητες. Επίσης, ο Δήμος Κωνσταντινούπολης εισπράττει μεγάλα ποσά, καθώς οι επισκέπτες γεμίζουν εστιατόρια και καφέ στην περιοχή καθημερινά, ενώ μικροπωλητές ζουν αποκλειστικά χάρη στους τουρίστες.
Η απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου της Τουρκίας και του Ταγίπ Ερντογάν (χωρίς τον οποίο δεν γίνεται τίποτα στη χώρα σήμερα) είναι προφανές ότι θα επιφέρουν παράπλευρες απώλειες.
New York Times: Τί θα γίνει με τα μωσαϊκά στα δάπεδα;
Σε μία προσπάθεια να καταγράψουν τις επερχόμενες ανατροπές, οι New York Times δημοσίευσαν μία σειρά προβληματισμών, λίγες ώρες πριν ανακοινώσει επισήμως την απόφασή του ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος πρακτικά ξεπέρασε και την απόφαση του δικαστηρίου, συνδέοντας με δήθεν «εθνική κυριαρχία» την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε χώρο προσευχής για μουσουλμάνους.
Οι ΝΥΤ διερωτώνται εάν θα τεθεί θέμα κάλυψης των μωσαϊκών του δαπέδου, όπου εικονίζονται η Αγία Τριάδα και οι μορφές Βυζαντινών αυτοκρατόρων, καθώς είναι απίθανο να θελήσουν να προσευχηθούν Μουσουλμάνοι στην Αγια Σοφιά, εάν δεν αλλάξει το «σκηνικό» στον χώρο.
Συντηρητές έργων τέχνης και ιστορικοί της Τέχνης ήδη εμφανίζονται θορυβημένοι, σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα.
Από την πλευρά τους, οι ξεναγοί που εργάζονται στον χώρο εκφράζουν φόβους, ότι θα αποκλειστούν οι επισκέπτες από την πρόσβαση σε συγκεκριμένα τμήματα της Αγίας Σοφίας, ή ενδεχομένως θα αποκλειστούν εντελώς από τον χώρο οι μη-μουσουλμάνοι.
Ελέγχονται οι φανατικοί;
Μέχρι σήμερα, ο Ερντογάν έχει ανάψει «πράσινο φως» για μουσουλμανικές θρησκευτικές τελετές στην Αγία Σοφία - μόνο για ειδικές περιστάσεις, όπως ήταν η φετινή επέτειος της Άλωσης της Πόλης από τον Μωάμεθ Β’.
Όμως, ήδη τίθεται το ερώτημα εάν θα μπορέσει να ελέγξει στο εξής τους φανατικούς υποστηρικτές του. Θα είναι σε θέση άραγε, να αντισταθεί σε πιέσεις για πλήρη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος και με πρόβλεψη για καθημερινή προσευχή; Και πως θα αντιδράσει ο Τούρκος Πρόεδρος, εάν φανατικοί υποστηρικτές του κρίνουν ότι έγινε «μισή δουλιά»;
Επώνυμοι Τούρκοι αρθρογράφοι έχουν ήδη αδράξει την ευκαιρία για εύκολο λαϊκισμό και τάσσονται ανοιχτά υπέρ της καθημερινής προσευχής, με τελικό στόχο την επιστροφή στο καθεστώς προ του 1934 - δηλαδή στο καθεστώς που «κληροδότησε» ο Μωάμεθ Β’.
O προεδρικός σύμβουλος Ιμπραήμ Καλίν, επικαλέστηκε ως παραδείγματα για την δυνατότητα των τουριστών να επισκέπτονται ένα χώρο θρησκευτικής λατρείας, την Παναγία των Παρισίων και την εκκλησία της Μονμάρτης.
Ωστόσο, η σύγκριση είναι μάλλον ατυχής, καθώς την ίδια ώρα ο γαμπρός του Ερντογάν και υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, έσπευσε να δηλώσει ότι έφτασε η ώρα της προσευχής στην Αγία Σοφία.
Ο Ερντογάν είναι αναμφισβήτητα αυτός που προκάλεσε τις τελευταίες εξελίξεις, όμως δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα τις ελέγχει για πάντα. Υπάρχει και η εξής ανάγνωση, τελικά (που συμμερίζονται οι περισσότερο «υποψιασμένοι» αναλυτές, παρακολουθώντας στενά τις αντιδράσεις του Τούρκου προέδρου, εδώ και πολύ καιρό): Αν βγει κερδισμένος στις δημοσκοπήσεις από την κίνηση με την Αγία Σοφία, ίσως ηρεμήσει έστω προσωρινά. Εάν όμως, δεν του «βγει» όσο θα ήθελε η κίνηση, ίσως βρεθεί εγκλωβισμένος και πιεζόμενος από τους σκληροπυρηνικούς του Ισλαμικού Κόμματος AKP, σε δρόμους που ο ίδιος ουδέποτε ως τώρα επέλεξε να περπατήσει.