Τα τελευταία χρόνια λέγονται και γράφονται πολλά για τις ανεμογεννήτριες, που, αλήθεια είναι ότι, ο αριθμός τους έχει εκτοξευτεί τα τελευταία χρόνια.
Σημειώνουμε ότι στη χώρα μας λειτουργούν 3.008 ανεμογεννήτριες (στοιχεία 2024) συνολικής ισχύος 5.326MW (έως και τον Ιούνιο του 2024, έναντι 5.229MW για ολόκληρο το 2023), οι οποίες έχουν ημερήσια παραγωγή αιολικής ενέργειας 7,1GWh. Όσον αφορά στο μείγμα της παραγόμενης ενέργειας στην Ελλάδα, το 4,5% του ηλεκτρισμού προήλθε από αιολική ενέργεια.
Με τα στοιχεία του 2023, είχαμε 11TWh ηλεκτρική ενέργεια από τα αιολικά μας πάρκα καλύπτοντας το 23,5% της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής το 2023.
H οικονομική συνεισφορά των αιολικών πάρκων, εκεί που λειτουργούν, στα νοικοκυριά
Σύμφωνα με τη νομοθεσία διανέμεται το λεγόμενο «τέλος υπέρ καταναλωτών» στους οικιακούς καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας που διαμένουν σε περιοχές.
Τα ποσά του ειδικού τέλους που διανέμονται είναι τα ποσά που, με βάση το νόμο, παρακρατούνται αυτόματα από τις πληρωμές προς τα αιολικά πάρκα με σκοπό να μειώνουν το λογαριασμό ρεύματος των οικιακών καταναλωτών και αντιστοιχούν στο 1% – 1,2% του τζίρου των έργων. Αντίστοιχες παρακρατήσεις γίνονται από τα μικρά υδροηλεκτρικά (ΜΥΗ), τους σταθμούς βιοενέργειας και μερικά φωτοβολταϊκά.
Με φετινή απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι ιδιαίτερα σημαντικά τα ποσά ανά κοινότητα που θα λάβουν οι καταναλωτές για την παραγωγή Α.Π.Ε. των ετών 2021 και 2022 (με καθυστέρηση, πάντως). Στις ίδιες κοινότητες, οι δήμοι οφείλουν να διαθέτουν για τοπικά έργα το μέγιστο μέρος των ποσών που αποδίδονται σε αυτούς και ισούται με το 1,7% – 1,8% του τζίρου των έργων. Το συνολικό ποσό για τα έτη 2021 και 2022 ανέρχεται σε 62 εκατομμύρια ευρώ, ήτοι 23,1 εκατομμύρια ευρώ για τη μείωση των λογαριασμών των οικιακών καταναλωτών και 39 εκατομμύρια ευρώ για τοπικά έργα που πρέπει να εκτελούνται από τους δήμους.
Το 87,5% αυτών των ποσών, ήτοι πάνω από 54 εκατ. ευρώ, προέρχεται από τα αιολικά πάρκα, ενώ από τα 23,1 εκατ. ευρώ στους καταναλωτές, πάνω από 20 εκατ. ευρώ προέρχονται από τα αιολικά πάρκα.
Από τους ΟΤΑ της χώρας, τα μεγαλύτερα συνολικά ποσά για τους κατοίκους τους αφορούν τους καταναλωτές στους ακόλουθους Δήμους: Καρύστου Ευβοίας (3,2 εκατ. ευρώ), Θηβαίων Βοιωτίας (1,9 εκατ. ευρώ), Αρριανών Ροδόπης (1 εκατ. ευρώ), Τανάγρας Βοιωτίας (874 χιλ. ευρώ), Αλεξανδρούπολης Έβρου (760 χιλ. ευρώ), Σητείας Κρήτης (669 χιλ. ευρώ), Ύδρας (631 χιλ. ευρώ), Τρίπολης Αρκαδίας (630 χιλ. ευρώ) και Δελφών Φωκίδας (594 χιλ. ευρώ).
Αντίστοιχα τα ποσά ανά κοινότητα: Ύδρας (631 χιλ. ευρώ), Αισύμης Έβρου (558 χιλ. ευρώ), Στουππαίων Ευβοίας (556 χιλ. ευρώ), Θίσβης Βοιωτίας (486 χιλ. ευρώ), Νέων Στύρων Ευβοίας (453 χιλ. ευρώ), Κομίτου Ευβοίας (425 χιλ. ευρώ), Δεσφίνας Φωκίδας (387 χιλ. ευρώ), Κέχρου Ροδόπης (379 χιλ. ευρώ), Οργάνης Ροδόπης (368 χιλ. ευρώ), Παλαικάστρου Σητείας (338 χιλ. ευρώ) και Ερατύρας Κοζάνης (323 χιλ. ευρώ).
Σε επίπεδο Περιφερειών, η Στερεά Ελλάδα λαμβάνει 9,3 εκατ. ευρώ για τους καταναλωτές των κοινοτήτων της, ενώ η Κρήτη 1,3 εκατ. ευρώ χάρη κυρίως στα αιολικά πάρκα της ανατολικής Κρήτης. Όλα τα ποσά αφορούν την καταβολή στους δικαιούχους καταναλωτές για δύο μόνο έτη (2021 και 2022), ενώ όσο λειτουργούν αιολικά πάρκα οι καταβολές θα συνεχίζονται με την μορφή μειώσεων στους λογαριασμούς κατανάλωσης.
Όλα αυτά αφορούν αριθμούς και την εικόνα για τι συνεισφέρουν τα αιολικά πάρκα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα.
Πώς κατανέμεται η αιολική ενέργεια από Περιφέρεια
Η Στερεά Ελλάδα κατέχει τα σκήπτρα στην παραγωγή ενέργειας από αιολικά πάρκα, όσο οι επόμενες 6 Περιφέρειες μαζί.
Η κατανομή παραγωγής αιολικής ενέργειας ανά εταιρεία
Αναμφίβολα, ηγετική θέση στην παραγωγή αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα κατέχει ο ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.
Για να έχουμε μια σφαιρική άποψη για τη χρησιμότητα των αιολικών πάρκων ή και για ενδεχόμενα ζητήματα που υπάρχουν ως προς το περιβάλλον, ζήτησα τη γνώμη της κυβέρνησης, της εκπαιδευτικής και επιστημονικής κοινότητας, της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των περιβαλλοντικών οργανώσεων.
Συγκεκριμένα απηύθυνα ερωτήσεις προς την Αλεξάνδρα Σδούκου, υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αρμόδια για τις ΑΠΕ, τον καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Σταύρο Παπαθανασίου, τον περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδος Φάνη Σπανό, τον Θανάση Ζεκεντέ, δήμαρχο Λοκρών, τον Δημήτρη Στασινό, τοπογράφο υπεύθυνο για έργα αιολικών πάρκων, και τον Αποστόλη Καλτσή, υπεύθυνο προγραμμάτων στο Τμήμα Διατήρησης της Ορνιθολογικής εταιρείας.
Ορισμένες από τις ερωτήσεις ήταν κοινές, αλλά και ορισμένες εξατομικευμένες.
Πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν τα αιολικά πάρκα, οι ανεμογεννήτριες, για την παραγωγή ενέργειας στη χώρα μας και πόσο συμβάλλουν στο μείγμα της παρεχόμενης ενέργειας στην Ελλάδα.
Αλεξάνδρα Σδούκου: Τα χερσαία αιολικά πάρκα είναι μια από τις πλέον ώριμες και φθηνές καθαρές τεχνολογίες που έχουμε στη διάθεσή μας ώστε να πετύχουμε τους κλιματικούς και ενεργειακούς στόχους, όπως αυτοί αποκρυσταλλώνονται στο αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), δηλαδή τον οδικό μας χάρτη.
Το κόστος των νέων αιολικών ανέρχεται σήμερα μόλις σε 50-60 ευρώ/MWh, έναντι πάνω από 150 ευρώ στην περίπτωση των μονάδων άνθρακα ή φυσικού αερίου, οπότε νομίζω είναι προφανές το κίνητρο για μια χώρα που θέλει να εξασφαλίσει χαμηλές τιμές για τους καταναλωτές της.
Παράλληλα, τα αιολικά έχουν μεγάλη σημασία διότι παράγουν σε διάφορες ώρες της ημέρας και όχι μόνο όταν έχει ήλιο, όπως τα φωτοβολταϊκά. Ως εκ τούτου, παρέχουν μια σημαντική υπηρεσία στο σύστημα.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ για το φετινό Ιούλιο, τα αιολικά παρήγαγαν 1.055 GWh καθαρής ενέργειας, ποσότητα που αντιστοιχούσε στο 72,7% της συνολικής ανανεώσιμης παραγωγής (Α.Π.Ε.) στη χώρα μας. Αν προσθέσουμε και τις συμβατικές μονάδες, το σύνολο της ηλεκτρικής ενέργειας που παρήχθηκε εκείνο το μήνα ήταν 5.724 GWh, άρα βλέπουμε ότι μόνα τους τα αιολικά κάλυψαν ένα πολύ σημαντικό μερίδιο.
Σταύρος Παπαθανασίου: Όλες οι τεχνολογίες ΑΠΕ είναι σημαντικές και έχουν θέση στο μείγμα παραγωγής. Ωστόσο, οι δύο σημαντικότερες από πλευράς μεγέθους και συνεισφοράς είναι τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά (ΦΒ). Σε όρους εγκατεστημένης ισχύος σήμερα προηγούνται τα ΦΒ (7,2 GW ΦΒ και 5,2 GW αιολικών), αλλά σε όρους ενεργειακής παραγωγής έχουν μικρό προβάδισμα τα αιολικά, έχοντας συμβάλει κατά 17% τα ΦΒ και 23% τα αιολικά στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής του 2023.
Παναγιώτης Παπασταματίου: Η ηλεκτρική ενέργεια που παρήγαγαν τα αιολικά πάρκα στην Ελλάδα το πρώτο εξάμηνο του 2024, αντιστοιχεί περίπου στο 24% της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής της χώρας.
Στόχος για το 2030 είναι η συνολική παραγωγή από Α.Π.Ε. να φθάσει στο 80% της ηλεκτρικής κατανάλωσης. Ο ρόλος των αιολικών πάρκων στο στόχο αυτό είναι κομβικός. Τα αιολικά πάρκα προσφέρουν εκτός από καθαρή, και φθηνή ενέργεια με σταθερό και προβλέψιμο κόστος παραγωγής. Επιπλέον, το ισχυρό τους πλεονέκτημα έναντι των φωτοβολταϊκών, που είναι αυτή τη στιγμή η κυρίαρχη μορφή Α.Π.Ε στη χώρα μας, είναι ότι παράγουν ενέργεια πιο ομαλά κατανεμημένη σε όλες τις ώρες του 24ώρου. Για αυτό απαιτείται πιο ισόρροπη ανάπτυξη του μείγματος αιολικών και φωτοβολταϊκών -και γενικά των Α.Π.Ε- προκειμένου να απολαύσουν οι καταναλωτές και η οικονομία, ακόμα μεγαλύτερο οικονομικό όφελος από την ενεργειακή μετάβαση. Μελέτες και αναλύσεις που έχουμε παρουσιάσει δείχνουν ότι για μέγιστο όφελος, το μερίδιο της αιολικής ισχύος πρέπει να είναι τουλάχιστον 50%-60% του μείγματος αιολικών- φωτοβολταϊκών το 2030.
Υπάρχει χωροταξικό που καθορίζει που πρέπει να τοποθετούνται αιολικά πάρκα; Υπάρχουν και Περιφέρειες που θεωρούνται επιβαρυμένες, όπως η Στερεά Ελλάδα.
Αλεξάνδρα Σδούκου: Η θέση της κυβέρνησης είναι ότι δεν πρέπει να επιτρέπεται η εγκατάσταση αιολικών οπουδήποτε αλόγιστα. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που ανακοινώθηκε το μέτρο των «Απάτητων Βουνών», προκειμένου να προστατευτούν ορεινά σημεία της χώρας με μεγάλη φυσική ή πολιτιστική αξία.
Υπάρχει συγκεκριμένο πλαίσιο που διέπει το που μπορεί να εγκατασταθεί ένα αιολικό πάρκο και σύντομα θα παρουσιαστεί το νέο Ειδικό Χωροταξικό των Α.Π.Ε., το οποίο θα εκσυγχρονίσει τους κανόνες και θα επιτρέψει στη χώρα μας να προχωρήσει ακόμα πιο ορθολογικά τα επόμενα χρόνια με την ανάπτυξη του κλάδου.
Θα πρέπει, όμως, να καταλάβουμε ότι δεν γίνεται να ζητάμε καθαρή ενέργεια και ταυτόχρονα να απορρίπτουμε κάθε πιθανή λύση. Τα αιολικά είναι εκ των ουκ άνευ σε κάθε σύγχρονο ενεργειακό σύστημα και δίχως τη συμβολή τους η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να πετύχει τους στόχους για τους οποίους έχει δεσμευτεί. Ζητούμενο, λοιπόν, είναι να βρούμε τη βέλτιστη ισορροπία σε συνάρτηση και με όσα ζητάει η κοινωνία.
Φάνης Σπανός: Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, και σύμφωνα με την αίσθησή μας το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, είμαστε κατ’ αρχήν θετικοί ως προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις πολιτικές βελτίωσης του εθνικού και ευρωπαϊκού ενεργειακού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Δημιουργεί, όμως, δικαιολογημένη ανησυχία, αλλά και αγανάκτηση πολλές φορές, ο τρόπος και η έκταση ανάπτυξης αυτών των επενδύσεων. Γίνεται σαρωτικά, σε θέσεις συχνά ακατάλληλες και χωρίς να λαμβάνονται ουσιαστικά υπόψη περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά στοιχεία.
Επαναλαμβάνω, ότι ως Περιφέρεια δεν είμαστε επί της αρχής αντίθετοι και αναγνωρίζουμε τα οφέλη των Α.Π.Ε. σε εθνικό επίπεδο. Θεωρούμε επιβεβλημένο, όμως, να υπάρχει αναλογικότητα, χωροταξία, κοινωνική συναίνεση. Και πάνω απ’ όλα, μέτρο και λογική!
Αναμφισβήτητα η Στερεά Ελλάδα είναι υπερκορεσμένη. Ειδικά η Εύβοια. Επίσημα στοιχεία, από τον Ιανουάριο του 2021, έχουν αποδείξει και αναδείξει το πρόβλημα στη Στερεά Ελλάδα, όπου είναι εγκατεστημένα αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος 1.678MW, επί συνόλου 4.114MW στην Επικράτεια, ήτοι 41% επί του συνόλου της χώρας!
Δεκάδες αιτήσεις βρίσκονται σε διάφορες φάσεις ωριμότητας, από το αρχικό στάδιο έως τη φάση εγκατάστασης, αιολικών πάρκων σε περιοχές και εμείς έχουμε αιτηθεί την αναστολή όλων. Απαιτούμε να εφαρμόζεται πλήρως και συμπλεκτικά το γράμμα, αλλά και το πνεύμα της κείμενης νομοθεσίας (χωροταξικής, περιβαλλοντικής κλπ.), προκειμένου να διασφαλιστεί η «ενεργειακή δημοκρατία» και η αρχή της αναλογικότητας.
Παναγιώτης Παπασταματίου: Υπάρχει το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Α.Π.Ε. που περιλαμβάνει κριτήρια, κανόνες και κατευθύνσεις για τα αιολικά πάρκα και την χωροθέτησή τους π.χ. κανόνες για τον υπολογισμό της φέρουσας ικανότητας, ζώνες αποκλεισμού (π.χ. οι περιοχές προστασίας της φύσης κλπ.), ελάχιστες αποστάσεις από σημεία ενδιαφέροντος (π.χ. μνημεία, οικισμούς κλπ.), μεθοδολογία εκτίμησης της επιτρεπόμενης επίπτωσης στο τοπίο κλπ.
Το Χωροταξικό αυτό είναι μια σημαντική ψηφίδα στο συνολικό νομοθετικό πλαίσιο που ορίζει τους κανόνες χωροθέτησης και περιβαλλοντικής αδειοδότησης των αιολικών πάρκων.
Δυστυχώς, βλέπουμε να υπάρχουν πρωτοβουλίες ή προτάσεις που ζητούν ατεκμηρίωτα, οριζόντιους αποκλεισμούς των αιολικών πάρκων από πολύ εκτεταμένες περιοχές της χώρας. Ζητούν δηλαδή να απαγορευθεί εκ των προτέρων η δυνατότητα να υποβάλλεται και να αξιολογείται μια συγκεκριμένη μελέτη για ένα συγκεκριμένο έργο, και να γίνεται αποδεκτή ή να απορρίπτεται με βάση τα συγκεκριμένα πραγματικά δεδομένα. Αυτό το θεωρούμε λάθος.
Θα ήθελα, τέλος, να πω ότι δεν συμφωνώ με τον όρο «επιβαρυμένη περιοχή» που υπάρχει στην ερώτησή σας. Το τι μπορεί να μπει και πού, σταθμίζεται συνεχώς με βάση το νόμο και τις επιπτώσεις της κάθε απόφασης (θετικής ή απορριπτικής) στο περιβάλλον, στο κόστος ενέργειας, στην οικονομία και την κοινωνία. Σταθμίζεται επίσης με βάση τις εξελισσόμενες συνθήκες: άλλες οι πραγματικές και νομικές ανάγκες για Α.Π.Ε. πριν 10 ή 15 χρόνια και άλλες σήμερα όταν η κλιματική κρίση είναι εδώ και όταν οι δεσμευτικοί στόχοι που θέτει η ευρωπαϊκή νομοθεσία έχουν αυξηθεί πάρα πολύ. Το να σκεφτόμαστε, λοιπόν, ότι μια ολόκληρη περιφέρεια της χώρας δεν είναι πλέον κατάλληλη για οποιαδήποτε μορφή αιολικού πάρκου, είναι ανέλεγκτο και αλυσιτελές και για αυτό είναι λάθος.
Δημήτρης Στασινός: Νέο Χωροταξικό για την τοποθέτηση των αιολικών πάρκων δεν υπάρχει και αυτό είναι που δημιουργεί τα πιο πολλά προβλήματα. Είναι απαραίτητες, βέβαια, οι περιβαλλοντικές μελέτες για την χωροθέτησή τους και υπάρχουν αυστηροί κανόνες ειδικά για τις περιοχές NATURA. Ένα νέο Χωροταξικό το οποίο θα λάμβανε υπόψη τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, την προστασία αρχαιολογικών χώρων, τουριστικών περιοχών και άλλων παραγόντων, θα έλυνε πολλά προβλήματα και θα καταργούσε το ρευστό καθεστώς το οποίο ισχύει σήμερα. Επίσης θα έκανε πολύ πιο γρήγορη την αδειοδότηση των αιολικών πάρκων η οποία τώρα είναι πολύ χρονοβόρα (ένα αιολικό πάρκο για να πάρει όλες τις απαραίτητες άδειες μπορεί να χρειαστεί από 7 ως 10 χρόνια).
Με πιο ρυθμό αναπτύσσονται τα αιολικά πάρκα στην Ελλάδα. Από τη στιγμή που οριοθετείται μια περιοχή μέχρι την αδειοδότηση και τη λειτουργία;
Παναγιώτης Παπασταματίου: Η αδειοδοτική διαδικασία που διέπει τις Α.Π.Ε στην Ελλάδα, και ειδικά τα αιολικά πάρκα, είναι χρονοβόρα και εξαιρετικά αναλυτική. Η Ελλάδα διαθέτει από τα πιο αυστηρά και «βαριά» αδειοδοτικά πλαίσια Α.Π.Ε στην Ευρώπη. Η διάρκεια αδειοδότησης ενός αιολικού πάρκου μπορεί να είναι περίπου 10 έτη εάν όλα πάνε καλά, ενώ η απαίτηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας είναι αυτός ο χρόνος να μη ξεπερνά τα 2 έτη.
Η κύρια αιτία για τη μεγάλη αυτή η διαφορά δεν είναι η απουσία νομοθεσίας, η οποία έχει βελτιωθεί και συνεχώς βελτιώνεται, αλλά η μη σωστή εφαρμογή της από τοπικές και περιφερειακές υπηρεσίες ή από κεντρικές υπηρεσίες που δεν ανήκουν στο Υπουργείο Ενέργειας. Είναι πάρα πολύ συνηθισμένο, τέτοιες υπηρεσίες να μην συντονίζονται, πάντα, με την εθνική και ευρωπαϊκή πολιτική ή να προβαίνουν σε υποκειμενικές, εσφαλμένες ή αντιφατικές ερμηνείες της νομοθεσίας, να μη τηρούν τις προθεσμίες που τους θέτει ο νόμος κλπ. Τα παραπάνω έχουν ως συνέπεια να προκαλούνται πολύ μεγάλες καθυστερήσεις στην λήψη οριστικής απόφασης, θετικής ή αρνητικής για κάθε έργο και φυσικά πολύ μεγάλες καθυστερήσεις στην υλοποίηση των αναγκαίων επενδύσεων.
Για αυτό τον λόγο πρέπει να γίνουν πολλές βελτιώσεις και ριζικές παρεμβάσεις για τη σωστή και ισότιμη εφαρμογή του νόμου χωρίς περιθώρια παρερμηνείας ή παραβίασής του από τη Διοίκηση.
Πόσα αιολικά πάρκα λειτουργούν αυτή τη στιγμή, ποια η παραγόμενη ενέργεια και πόσα πάρκα έχουν ακόμα δρομολογηθεί;
Παναγιώτης Παπασταματίου: Στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2024 λειτουργούσαν 3.008 ανεμογεννήτριες στη χώρα, συνολικής ισχύος 5.326 MW. Κατά το τέλος του Ιουνίου 2024, ήταν υπό κατασκευή ή είχαν συμβολαιοποιηθεί περί τα 970 MW νέων αιολικών πάρκων, η μεγάλη πλειονότητα των οποίων αναμένεται να συνδεθούν στο δίκτυο εντός των επόμενων 18 μηνών. Ως αποτέλεσμα η συνολική αιολική ισχύς αναμένεται να προσεγγίσει τα 6,5 GW εντός της επόμενης διετίας.
Κύριε Στασινέ πόση έκταση καταλαμβάνουν τα αιολικά πάρκα; Ποια είναι τα τεχνικά τους χαρακτηριστικά;
Η εταιρεία μας ασχολείται εδώ και 20 χρόνια με το σχεδιασμό των δρόμων πρόσβασης προς τα αιολικά πάρκα και τη χωροθέτηση των πλατειών συναρμολόγησης των ανεμογεννητριών (Α/Γ).
Όλα αυτά τα χρόνια έχουμε σχεδιάσει και κατασκευάσει πολλά χιλιόμετρα δρόμων. Στο σχεδιασμό πάντα προσπαθούμε να χρησιμοποιούμε υφιστάμενους δασικούς δρόμους τους οποίους βελτιώνουμε, ώστε να γίνουν κατάλληλοι για τη μεταφορά του εξοπλισμού των Α/Γ. Στις νέες χαράξεις δρόμων πάντα φροντίζουμε να ακολουθούμε το ανάγλυφο του εδάφους, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι παρεμβάσεις στο περιβάλλον. Το πλάτος των δρόμων αυτών είναι 5 μ. διότι αυτό προβλέπεται και από τη νομοθεσία, εκτός από σημειακές διαπλατύνσεις που γίνονται σε κλειστές στροφές. Αυτό σημαίνει ότι η επιφάνεια που καταλαμβάνει δρόμος ενός χλμ. είναι μόλις 5 στρέμματα. Οι δρόμοι αυτοί πάντα εξυπηρετούν τη δραστηριότητα στα βουνά, είτε αυτή είναι η υλοτομία, η κτηνοτροφία, η επίβλεψη από τα δασαρχεία και τις πυροσβεστικές υπηρεσίες, αλλά και τον ορεινό τουρισμό, κάνοντας το βουνό πιο προσβάσιμο στο ευρύ κοινό. Δεν είναι, άλλωστε, λίγες οι φορές που κτηνοτρόφοι μας λένε ευτυχώς που έγινε ο δρόμος και δεν «σπάμε» πια τα αυτοκίνητά μας για πάμε στα κοπάδια μας. Δε νομίζω, λοιπόν, ότι η οδοποιία που οδηγεί στα Α/Π συντελεί αρνητικά στο περιβάλλον, το αντίθετο θα έλεγα, κάνει το βουνό πιο προσιτό.
Όσον αφορά τις πλατείες εγκατάστασης των Α/Γ, αυτές έχουν επιφάνεια 2-4 στρέμματα. Κατά κανόνα οι Α/Γ τοποθετούνται σε κορυφές βουνών που τις περισσότερες φορές είναι χωρίς δενδροκάλυψη. Άρα η έκταση που καταλαμβάνει κάθε πάρκο έχει να κάνει με τον αριθμό των Α/Γ και τον δρόμο που τα συνδέει. Ένα πάρκο, π.χ. με 5 Α/Γ, καταλαμβάνει 4Χ5 στρέμματα = 20 στρέμματα για τις πλατείες. Και αν υπολογίσουμε και τον δρόμο που τις συνδέει, και ότι η απόσταση μεταξύ τους είναι περίπου 300μ., και ο δρόμος του πάρκου είναι περίπου 1,2 χλμ., τότε Χ 5 στρέμματα = 6 στρέμματα. Άρα, συνολικά 20+6 = 26 στρέμματα. Φυσικά δεν έχουμε υπολογίσει το δρόμο πρόσβασης προς το πάρκο, το μήκος του οποίου εξαρτάται από την θέση του αιολικού πάρκου, τα χαρακτηριστικά του οποίου περιγράψαμε παραπάνω.
Κύριε Σπανέ, ποια είναι η θέση της τοπικής κοινωνίας και ποια της περιφερειακής αρχής; Υπάρχουν οφέλη από τη λειτουργία των αιολικών πάρκων στην περιοχή σας, στην κοινωνία;
Η θέση της Περιφερειακής Αρχής ταυτίζεται με τη θέση της τοπικής κοινωνίας και στην προκειμένη περίπτωση αυτό έχει αποτυπωθεί κιόλας σε ομόφωνο ψήφισμα του Περιφερειακού Συμβουλίου Στερεάς Ελλάδας, από τον Ιανουάριο του 2021!
Σε ότι αφορά τα οφέλη, κάποια μικρά ανταποδοτικά τέλη δίνονται με μεγάλη καθυστέρηση στις Τοπικές Κοινότητες, που δέχονται το μεγαλύτερο «βάρος» της εγκατάστασης ανεμογεννητριών. Επίσης, υπάρχει μια μικρή έκπτωση στους λογαριασμούς ρεύματος των κατοίκων. Σε καμία περίπτωση δεν αντισταθμίζουν τη συνολική επιβάρυνση και γι’ αυτό ήταν και παραμένει βασικό αίτημά μας η θέσπιση υψηλότερων ανταποδοτικών οφελών από τις εταιρείες διαχείρισης αιολικών πάρκων προς τις τοπικές κοινωνίες με την κρατική εγγύηση της έγκαιρης απόδοσής τους σε αυτές.
Θανάσης Ζεκεντές: Επί της αρχής, είμαστε θετικοί προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Θέλουμε καθαρή ενέργεια, που να συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών ρύπων και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Ωστόσο, υπάρχουν δύο σοβαροί προβληματισμοί που πρέπει να αντιμετωπιστούν: Ισορροπία στην κατανομή των Α.Π.Ε.: Η Στερεά Ελλάδα έχει επιβαρυνθεί δυσανάλογα με την εγκατάσταση αιολικών πάρκων, χωρίς να υπάρχει ανάλογη κατανομή σε άλλες περιοχές. Αυτό δημιουργεί ένα βάρος για τους κατοίκους και το τοπικό περιβάλλον, χωρίς να συνοδεύεται από τα απαραίτητα αντισταθμιστικά οφέλη.
Κόστος ηλεκτρικής ενέργειας: Παρά το γεγονός ότι φιλοξενούμε μεγάλο αριθμό αιολικών πάρκων, δεν έχουμε δει μειώσεις στις χρεώσεις της ηλεκτρικής ενέργειας για τους κατοίκους μας. Αντίθετα, παρατηρούμε πως οι τιμές παραμένουν στα ίδια ή και υψηλότερα επίπεδα. Αυτό προκαλεί έντονη δυσαρέσκεια, καθώς οι τοπικές κοινότητες δικαίως αισθάνονται πως δεν επωφελούνται άμεσα από την παρουσία των Α.Π.Ε.
Είναι επιτακτική ανάγκη να διασφαλίσουμε ότι οι τοπικές κοινωνίες θα έχουν πραγματικά οφέλη από τη φιλοξενία των αιολικών πάρκων, είτε μέσω μειώσεων στην τιμή του ρεύματος είτε μέσω άλλων μέτρων που θα ενισχύουν την τοπική ανάπτυξη.
Αντισταθμιστικά οικονομικά οφέλη, πάντως, υπάρχουν. Τόσο από τις θεσμοθετημένες όσο και από επιπλέον δωρεές των εταιρειών στην τοπική κοινωνία. Παράλληλα δημιουργούνται κάποιες θέσεις εργασίας είτε άμεσα είτε έμμεσα. Ωστόσο, η προστιθέμενη αξία για την τοπική κοινωνία είναι σχετικά μικρή.
Διεκδικούμε την αύξηση των θεσμοθετημένων πόρων τόσο για την τοπική αυτοδιοίκηση όσο και για τους πολίτες. Πρέπει να υπάρξει ουσιαστική ωφέλεια, όπως είναι η μείωση της τιμής του ρεύματος για τους κατοίκους της περιοχής, χωρίς τις καθυστερήσεις των 2 ή 3 ετών που παρατηρούνται στην απόδοση των αντισταθμιστικών.
Είναι κρίσιμο τα αντισταθμιστικά οφέλη να καταβάλλονται άμεσα, ώστε η τοπική κοινωνία να νιώσει ότι συμμετέχει ενεργά στη μετάβαση σε καθαρότερες μορφές ενέργειας και ότι ανταμείβεται δίκαια για την υποστήριξή της.
Υπάρχουν απόψεις που λένε ότι ανεμογεννήτριες τοποθετούνται σε καμένες δασικές εκτάσεις. Τεκμηριώνονται τέτοιοι ισχυρισμοί;
Αλεξάνδρα Σδούκου: Η απάντηση είναι κατηγορηματικά αρνητική. Το ΥΠΕΝ έχει μεριμνήσει ώστε να κηρύσσονται οι εκτάσεις αυτές αναδασωτέες και η σχετική νομοθεσία εφαρμόζεται σε απόλυτο βαθμό. Μελέτες που έχουν γίνει έδειξαν ότι κάτω από το 0,06% των αναδασωτέων εκτάσεων στη χώρα καταλαμβάνεται από αιολικά πάρκα. Το ποσοστό αυτό είναι 0,02%, αν ληφθούν υπόψη μόνο τα αιολικά πάρκα που εγκαταστάθηκαν μετά την πυρκαγιά. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει καμία συσχέτιση των πυρκαγιών με τις ανεμογεννήτριες και οτιδήποτε άλλο συνιστά παραπληροφόρηση της κοινής γνώμης.
Φάνης Σπανός: Ειδικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διατυπώνονται πολύ συχνά και με πολύ στόμφο τέτοιες απόψεις. Συνήθως, από πολιτικά πρόσωπα και πολίτες, που υιοθετούν άκριτα όποιο σενάριο συνωμοσίας κυκλοφορεί!
Στην πραγματικότητα, όμως, δεν έχουμε στοιχεία που να τεκμηριώνουν κάτι τέτοιο. Αντιθέτως, μια πυρκαγιά δεν κάνει πιο εύκολη την αδειοδότηση. Δυσχεραίνει τη γραφειοκρατική διαδικασία, ενώ, παράλληλα, αυξάνει την κοινωνική αντίδραση ενάντια σε αυτές τις επενδύσεις.
Θανάσης Ζεκεντές: Οι ισχυρισμοί ότι οι ανεμογεννήτριες τοποθετούνται σε καμένες δασικές εκτάσεις έχουν εγείρει ανησυχίες, ωστόσο η τεκμηρίωση τέτοιων ισχυρισμών απαιτεί επιστημονική και νομική διερεύνηση. Οι πλέον αρμόδιοι για να απαντήσουν σε αυτό είναι οι κατά τόπους Δασάρχες και οι υπηρεσίες που διαχειρίζονται τις δασικές εκτάσεις, όχι οι δήμαρχοι.
Αυτό που μπορώ να επιβεβαιώσω είναι ότι, βάσει της νομοθεσίας, όταν μια έκταση καεί, εκδίδεται απόφαση κήρυξής της ως αναδασωτέας, που σημαίνει ότι πρέπει να προστατεύεται και να αναδασώνεται. Στην περιοχή μας, όπως και σε όλη τη χώρα, οι άδειες περιβαλλοντικών όρων και οι σχετικές εγκρίσεις για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων εκδίδονται από τα αρμόδια όργανα της πολιτείας και όχι από τους δήμους.
Δυστυχώς, οι δήμοι έχουν μόνο γνωμοδοτικό ρόλο στις αποφάσεις αυτές, και όχι αποφασιστική εξουσία. Αυτό συχνά περιορίζει τη δυνατότητά μας να επηρεάσουμε ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιούνται οι φυσικοί πόροι και οι εκτάσεις στην περιοχή μας.
Παναγιώτης Παπασταματίου: Πρόκειται για fake news που εμφανίζονται συχνά στον δημόσιο διάλογο. Η ΕΛΕΤΑΕΝ, αλλά και άλλες ανεξάρτητες φωνές, έχουν απαντήσει πολλές φορές στον εν λόγω ισχυρισμό. Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει καμία συσχέτιση των ανεμογεννητριών με τις δασικές πυρκαγιές.
Σύμφωνα με το Σύνταγμα, τη νομοθεσία και το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), επιτρέπεται η εγκατάσταση ανεμογεννητριών, όπως και πολλών άλλων δραστηριοτήτων, σε δάση και δασικές εκτάσεις ύστερα από μελέτη και άδεια υπό όρους. Επομένως, δεν υπάρχει κίνητρο να καεί μια έκταση προκειμένου να γίνει μια επέμβαση η οποία ήδη επιτρέπεται.
Αντιθέτως, η καταστροφή μιας δασικής έκτασης οδηγεί υποχρεωτικά στην κήρυξή της ως αναδασωτέας. Αυτό συνεπάγεται σαφώς αυξημένες προϋποθέσεις και περισσότερους όρους προστασίας που πρέπει να εκπληρωθούν όπως επίσης μπορεί να οδηγεί στην ανάγκη για άλλα ή πρόσθετα έργα για την εγκατάσταση στην αναδασωτέα έκταση.
Δεν υπάρχει δηλαδή κανένα οικονομικό, αδειοδοτικό ή κατασκευαστικό όφελος που θα μπορούσε να υποτεθεί ότι συνιστά κίνητρο να καεί μια έκταση για να εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες.
Σύμφωνα δε με ειδική μέτρηση που κάναμε, το σύνολο των αιολικών πάρκων (ανεμογεννήτριες, δρόμοι, δίκτυα) που είναι εγκατεστημένα σε αναδασωτέες εκτάσεις καταλαμβάνουν μόνο στο 0,06% των εκτάσεων αυτών. Αν ίσχυε ισχυρισμός του ερωτήματος, θα περίμενε κανείς, το ποσοστό αυτό να ήταν πάρα πολύ μεγαλύτερο.
Πέραν αυτών αξίζει να σημειωθεί ότι τα αιολικά πάρκα μπορούν να συμβάλλουν ακόμα περισσότερο τόσο στην πρόληψη, όσο και στην κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών. Συγκεκριμένα, μπορούν να προσφέρουν εξαιρετικά σημεία επιτήρησης και τηλε-επιτήρησης των γύρω δασών και δασικών εκτάσεων για τον έγκαιρο εντοπισμό των εστιών πυρκαγιάς, που έχει αποδειχθεί ότι είναι ο κρισιμότερος, ίσως, παράγοντας για την ένταση της καταστροφής μιας πυρκαγιάς. Επίσης, στο πλαίσιο των αντισταθμιστικών μέτρων και των προβλεπόμενων δασοτεχνικών έργων που καθορίζει το δασαρχείο κατά τη νομοθεσία, μπορούν να εγκαθίστανται σε στρατηγικά σημεία δεξαμενές νερού και σημεία υδροληψίας για τις πυροσβεστικές δυνάμεις.
Περισσότερες λεπτομέρειες μπορούν να βρεθούν στο site της πρωτοβουλίας ask4wind και στο δικτυακό μας τόπο.
Δημήτρης Στασινός: Οι καμένες δασικές εκτάσεις κηρύσσονται αυτομάτως αναδασωτέες πράγμα που κάνει την αδειοδότηση πολύ πιο δύσκολη από πριν. Άρα αυτό είναι ένας μύθος.
Αποστόλης Καλτσής: Με το παρόν αδειοδοτικό καθεστώς, οι ανεμογεννήτριες επιτρέπεται να εγκατασταθούν (και τοποθετούνται) πρακτικά παντού: σε δασικές εκτάσεις, σε αναδασωτέες (δηλ. καμένες) εκτάσεις, σε προστατευόμενες περιοχές, σε γη υψηλής παραγωγικότητας, σε τοπία μοναδικής ομορφιάς (βλ. χερσόνησο Μάνης), σε κορυφές ψηλών βουνών στα 2000 μέτρα, σε παράκτιες περιοχές κ.ο.κ. Είναι τόσο - υπερβολικά - ευνοϊκό το καθεστώς για τα αιολικά, που δεν μπορούμε να δούμε για ποιο λόγο να καεί μία περιοχή προκειμένου να μπουν ανεμογεννήτριες, αφού καμένη ή άκαυτη επιτρέπεται η εγκατάσταση τους!
Ποιες είναι οι επιπτώσεις των ανεμογεννητριών στο περιβάλλον; Στην αισθητική το βλέπουμε. Όσον αφορά στην ηχορύπανση, στο οικοσύστημα;
Αλεξάνδρα Σδούκου: Όπως κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, έτσι και τα αιολικά πάρκα έχουν ορισμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, κυρίως όσον αφορά την αισθητική και τα πτηνά. Το θετικό είναι ότι υπάρχουν μέθοδοι για να μετριαστούν οι επιπτώσεις αυτές. Για παράδειγμα, υπάρχουν ελληνικές εταιρείες που έχουν αναπτύξει συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που εγκαθίστανται σε κάθε ανεμογεννήτρια και την σταματούν αυτόματα όταν διαπιστώσουν ότι πλησιάζει ένα προστατευόμενο πτηνό, προστατεύοντάς το. Όσον αφορά την αισθητική επίπτωση, αν και αυτή επιδέχεται σε μεγάλο βαθμό υποκειμενικές κρίσεις, δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι τα αιολικά πάρκα δεν απαιτούν μεγάλες εκτάσεις για να εγκατασταθούν σε σύγκριση με άλλες τεχνολογίες. Πάντως, οι όποιες επιπτώσεις μειώνονται ακόμα περισσότερο με την ορθή χωροθέτηση και την αυστηρή τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
Σε σχέση με το θόρυβο που ρωτάτε, πρέπει να υπογραμμίσω ότι κατά τη νομοθεσία μας όλες οι ανεμογεννήτριες που εγκαθίστανται στην Ελλάδα - όπως και κάθε είδους τεχνικός εξοπλισμός - είναι πιστοποιημένες και τηρούν με άνεση όλα τα προβλεπόμενα όρια θορύβου.
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να κοιτάμε ποιο είναι το συνολικό όφελος για τη χώρα μας από την εγκατάσταση των αιολικών πάρκων και αν αξίζει ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος που προκαλούν. Αυτή η στάθμιση γίνεται κατά περίπτωση. Πάντως, η δική μου γενική απάντηση είναι θετική, διότι αν μπορέσει ο πλανήτης να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή μακροπρόθεσμα, αυτό θα είναι όφελος για την Ελλάδα, η οποία μαστίζεται σήμερα από ακραία κλιματικά φαινόμενα.
Σταύρος Παπαθανασίου: Δεν υπάρχει ανθρωπογενής δραστηριότητα, η οποία να μην έχει επίπτωση στο περιβάλλον. Η αποδοχή της ή μη εξαρτάται από τη στάθμιση επιπτώσεων, δηλαδή του κόστους, με την ευρεία έννοια, και του οφέλους που προκύπτει από τη δραστηριότητα αυτή. Η αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας, όπως και κάθε άλλης μορφής Α.Π.Ε., αλλά και κάθε συμβατικής πηγής, συνεπάγεται επιπτώσεις που οφείλουμε να τις διαχειριζόμαστε μέσω του ορθού χωροταξικού σχεδιασμού και κατάλληλων μέτρων περιορισμού τους.
Στην περίπτωση των Α/Γ, η μόνη σημαντική επίπτωση, η οποία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί, είναι η οπτική, λόγω του μεγέθους των σύγχρονων μηχανών. Θέματα ηχορύπανσης δεν τίθενται, καθώς αντιμετωπίζονται με την τήρηση αποστάσεων από οικισμούς και με εξειδικευμένες μελέτες, ενώ οι επιπτώσεις στο οικοσύστημα (π.χ. στα πουλιά ή στα δάση λόγω της διάνοιξης δρόμων) είναι περιορισμένες, αντιμετωπίσιμες, μικρότερες σε σύγκριση με άλλες δραστηριότητες και, πάντως, σε κάθε περίπτωση όχι αντίστοιχες του τεράστιου οφέλους που αποκομίζουμε από την αξιοποίηση των εγχώριων πηγών Α.Π.Ε. όπως η αιολική ενέργεια.
Φάνης Σπανός: Δεν είναι θέμα κάποιας ειδικής παρατήρησης. Οι επιστήμονες λένε ήδη πολλά ενδιαφέροντα πράγματα πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Βασικά στοιχεία, όμως, όπως η αλλοίωση του τοπίου και η βίαιη χάραξη των βουνών για τη διάνοιξη δρόμων είναι προφανή στον καθέναν μας. Οσον αφορά την ηχορύπανση, έχουμε ήδη καταγράψει αναφορές και διαμαρτυρίες κατοίκων περιοχών κοντά στις οποίες έχουν εγκατασταθεί ανεμογεννήτριες. Δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες, αλλά δεν μπορούμε και να τις παραβλέψουμε, ειδικά όταν πολλές τέτοιες αναφορές διατυπώνονται από ανθρώπους με αποδεδειγμένο ενδιαφέρον για τη φύση, το περιβάλλον και γενικά για τον τόπο μας.
Θανάσης Ζεκεντές: Υπάρχει πράγματι έντονη συζήτηση γύρω από τις επιπτώσεις των ανεμογεννητριών στο περιβάλλον, τόσο από την πλευρά της αισθητικής όσο και από την πλευρά των επιπτώσεων στο οικοσύστημα και την ηχορύπανση. Δυστυχώς, οι περισσότερες απόψεις – είτε θετικές είτε αρνητικές – δεν είναι πάντα επαρκώς τεκμηριωμένες, καθώς συχνά βασίζονται σε υποκειμενικές εκτιμήσεις και όχι σε σαφή επιστημονικά δεδομένα.
Κατά τη γνώμη μου, είναι απαραίτητο να γίνουν ανεξάρτητες επιστημονικές μελέτες που θα εξετάσουν τις πραγματικές επιπτώσεις της εγκατάστασης ανεμογεννητριών, ώστε να έχουμε μια πιο αντικειμενική εικόνα. Με βάση την εμπειρία μας στο δήμο, θεωρώ ότι η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Ενώ υπάρχει οπτική αλλοίωση του τοπίου και πιθανές επιπτώσεις στην ηχορύπανση ή στην πανίδα, δεν μπορούμε να αγνοούμε την ανάγκη για καθαρή ενέργεια.
Είναι σημαντικό να ωριμάσουμε ως κοινωνία και να βασιζόμαστε σε αξιόπιστες πληροφορίες και δεδομένα πριν διαμορφώσουμε απόψεις. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε σωστά το κόστος και τα οφέλη από την παρουσία των ανεμογεννητριών στο περιβάλλον μας.
Παναγιώτης Παπασταματίου: Τα αιολικά πάρκα όπως όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν επιπτώσεις. Το σημαντικό με τα αιολικά πάρκα είναι ότι οι επιπτώσεις αυτές στο περιβάλλον είναι απολύτως προβλέψιμες, μετρήσιμες και κυρίως είναι σημειακές χρονικά και γεωγραφικά, σε αντίθεση με τις συμβατικές πηγές ενέργειας και την πυρηνική ενέργεια. Οι επιπτώσεις μπορούν να ελαχιστοποιηθούν ακόμα περισσότερο με ορθή χωροθέτηση και κατάλληλα μέτρα που προβλέπονται στους περιβαλλοντικούς όρους και πρέπει πάντα να σταθμίζονται σε σχέση με τα οφέλη της αιολικής ενέργειας στην προστασία του περιβάλλοντος και στην καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης.
Η αισθητική επίπτωση των αιολικών πάρκων είναι καθαρά υποκειμενική. Όσον αφορά τον θόρυβο, οι ανεμογεννήτριες πληρούν τις θεσπισμένες αυστηρές προδιαγραφές για τα όρια θορύβου. Μια ανεμογεννήτρια σε απόσταση 200 μέτρα είναι πιο αθόρυβη (50 dBA) από μια χαμηλόφωνη συνομιλία (60 dBA).
Επιπλέον, τα αιολικά πάρκα δεν αποτελούν απειλή για τα οικοσυστήματα και δεν ρυπαίνουν ούτε μολύνουν το περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν. Μαζί με τις υπόλοιπες Α.Π.Ε, είναι οι μόνες πηγές ενέργειας που κατά τη λειτουργία τους δεν εκπέμπουν κανενός είδους ρύπο. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα αιολικά πάρκα που λειτουργούν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, αποσοβούν τόσους ρύπους όσοι εκπέμπονται από σχεδόν 4 εκατ. αυτοκίνητα.
Επίσης είναι συμβατά με άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες όπως η κτηνοτροφία και η μελισσοκομία, αφού η καθαρή έκταση που καταλαμβάνουν οι αιολικές εγκαταστάσεις είναι ένα μικρό ποσοστό του συνόλου της έκτασης στην οποία αναπτύσσονται και η υπόλοιπη έκταση είναι ελεύθερη για άλλες δραστηριότητες.
Σε κάθε περίπτωση ας μη ξεχνάμε ότι οι εναλλακτικές που διαθέτουμε είναι σαφώς πιο επιβαρυντικές ή και επικίνδυνες για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Για περισσότερες λεπτομέρειες κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να ανατρέξει στον δικτυακό τόπο ask4wind.gr όπου υπάρχει σχετικό κεφάλαιο για τις επιπτώσεις των ανεμογεννητριών στον άνθρωπο και το περιβάλλον.
Δημήτρης Στασινός: Εκτός από την οπτική όχληση οι επιπτώσεις των Α/Γ στο περιβάλλον δεν είναι κάτι παραπάνω από άλλα τεχνικά έργα. Πολλά έργα γίνονται για να εξυπηρετείται ο σύγχρονος άνθρωπος αλλά κανείς δεν παραπονιέται. Κάνεις δε λέει κάτι για τα μεγάλες οδικές αρτηρίες, για τους πυλώνες υψηλής τάσης μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, για τα λιμάνια, για τα αεροδρόμια, για τα φράγματα και τόσα άλλα. Επίσης όλη αυτή η αυθαίρετη δόμηση που είναι γύρω μας, και όλοι μας έχουμε μερίδιο ευθύνης, δε μας ενοχλεί;
Αποστόλης Καλτσής: Από την πλευρά μας, μπορούμε με ασφάλεια να αναφερθούμε για τις αδιαμφισβήτητες επιπτώσεις των ανεμογεννητριών στα πουλιά, κυρίως τα αρπακτικά και τους γύπες, τα οποία είναι τα πλέον ευάλωτα σε αυτή την απειλή, όταν οι ανεμογεννήτριες εγκαθίστανται σε περιοχές σημαντικές για αυτά τα είδη.
Οι κυριότερες επιπτώσεις είναι:
Αυξημένη θνησιμότητα λόγω προσκρούσεων: Πολύ σοβαρή απειλή ειδικά για ορισμένα κρισίμως απειλούμενα και προστατευόμενα είδη, όπως οι γύπες. Μεγάλες απώλειες από ανεμογεννήτριες έχουν και οι νυχτερίδες.
Εκτοπισμός και όχληση: Η παρουσία των ανεμογεννητριών καθιστά πρακτικά αφιλόξενη και επικίνδυνη την περιοχή για τα αρπακτικά και μπορεί να καταλήξει σε εκδίωξη των πουλιών από κατάλληλους γι’ αυτά βιότοπους. Παράλληλα, η εύκολη πρόσβαση που δημιουργείται μέσω του οδικού δικτύου σε περιοχές που μέχρι πριν ήταν απρόσιτες, αυξάνουν κατακόρυφα την όχληση (υπάρχουν αρκετές επιβεβαιωμένες περιπτώσεις παρουσίας κυνηγών σε θέσεις εγκατάστασης ανεμογεννητριών, όπου μέχρι πριν δεν υπήρχε δυνατότητα πρόσβασης).
Μείωση της αναπαραγωγικής επιτυχίας, εξαιτίας της απώλειας ή/και κατάτμησης κρίσιμων θέσεων φωλιάσματος και αναζήτησης τροφής.
Μεταναστευτικά περάσματα: Τα μεταναστευτικά πτηνά επηρεάζονται ιδιαίτερα από τις ανεμογεννήτριες, καθώς συχνά ταξιδεύουν σε μεγάλα σμήνη κατά μήκος προκαθορισμένων διαδρομών. Η ανάπτυξη ανεμογεννητριών πάνω σε μεταναστευτικές διαδρομές έχει ως αποτέλεσμα, πέρα από τις πιθανές προσκρούσεις, να εκτρέπονται από την πορεία τους και να δαπανούν κρίσιμα ενεργειακά αποθέματα ή να εγκαταλείψουν συνολικά απαραίτητους σταθμούς ξεκούρασης.
Σχετικά με την ηχορύπανση, αυτή αποτελεί μικρότερης κλίμακας επίπτωση, ωστόσο ήδη εμφανίζονται εργασίες, όπως αυτή που καταγράφει μείωση της αφθονίας των μικρών ωδικών πουλιών κοντά σε ανεμογεννήτριες. Τα πουλιά αυτά βασίζονται κυρίως στο κάλεσμά τους για βασικές λειτουργίες του κύκλου ζωής τους (οριοθέτηση της επικράτειάς τους, προσέλκυση θηλυκού) και η μείωση της αφθονίας τους είναι μία λογική συνέπεια, αφού όταν το κάλεσμά τους καλύπτεται από ανθρωπογενείς ήχους είναι αναμενόμενο να έχουν μικρότερη επιτυχία στο ζευγάρωμα και να εκτοπιστούν εντέλει από μία μέχρι πρότινος κατάλληλη για αυτά περιοχή.
Εσχάτως ακούγονται αρκετά ορισμένες απόψεις, δεδομένης και της μείωσης των βροχοπτώσεων στην Ελλάδα και τη λειψυδρία που παρατηρείται, ότι οι ανεμογεννήτριες μειώνουν τις βροχοπτώσεις. Τι λέτε επ’ αυτού;
Αλεξάνδρα Σδούκου: Από τη θέση μου σας δηλώνω υπεύθυνα ότι ουδέποτε έχουν παρουσιαστεί σοβαρά επιστημονικά στοιχεία που να δείχνουν τον οποιοδήποτε συσχετισμό ανάμεσα στις ανεμογεννήτριες και τη μείωση των βροχοπτώσεων.
Οτιδήποτε άλλο διακινείται είναι σενάρια επιστημονικής φαντασίας που συνήθως έχουν υστερόβουλες στοχεύσεις. Καλώ, λοιπόν, τους πολίτες να μη δέχονται άκριτα αυτές τις φήμες και να μη γίνονται θύματα του λαϊκισμού και όσων τον έχουν λάβαρο. Τα αιολικά όχι μόνο δεν ευθύνονται για τη λειψυδρία, αλλά είναι μέρος της λύσης για το κλιματικό πρόβλημα που συχνά προκαλεί τη λειψυδρία.
Σταύρος Παπαθανασίου: Πρόκειται για κλασική περίπτωση αστικών μύθων ή fake news, όπως θέλετε πείτε το. Σας παραπέμπω σε πρόσφατο ενημερωτικό σημείωμα της ΕΛΕΤΑΕΝ, όπου εξηγείται με εύληπτο τρόπο ότι η λειτουργία των Α/Γ δεν έχει κανέναν λόγο να επηρεάζει το τοπικό κλίμα και τις βροχοπτώσεις (η αντιστοίχιση με τους γνωστούς ανεμομείκτες είναι εσφαλμένη, λόγω της διαφορετικής αρχής λειτουργίας) και παρατίθενται πρόσφατες επιστημονικές μελέτες που τεκμηριώνουν το ανακριβές των ισχυρισμών αυτών. Θεωρώ ότι οι απόψεις αυτές εντάσσονται στην ίδια κατηγορία αξιοπιστίας με παλαιότερες θεωρίες για επιπτώσεις στη γονιμότητα των ζώων, καρκινογενέσεις και άλλα συναφή. Και χαρακτηρίζονται από ανάλογο βαθμό προκατάληψης ή σκοπιμότητας με τις, δυστυχώς αρκετά διαδεδομένες, απόψεις περί συσχέτισης της ανάπτυξης των αιολικών με τις δασικές πυρκαγιές.
Φάνης Σπανός: Δεν έχω υπόψη μου δεδομένα που να υποστηρίζουν αυτή την άποψη.
Θανάσης Ζεκεντές: Η κλιματική αλλαγή είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που συνδέεται άμεσα με την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη, η οποία προκύπτει κυρίως από την αλόγιστη χρήση ορυκτών καυσίμων και την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου. Η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας συμβάλλει στη μείωση αυτών των εκπομπών, βοηθώντας έτσι στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.
Οι απόψεις που συνδέουν τις ανεμογεννήτριες με τη μείωση των βροχοπτώσεων δεν βασίζονται σε επιστημονικά τεκμηριωμένα δεδομένα. Αντιθέτως, η διασπορά τέτοιων θεωριών, χωρίς στέρεη επιστημονική υποστήριξη, προκαλεί σύγχυση και παραπληροφόρηση. Είναι σημαντικό να αντιμετωπίζουμε την κλιματική αλλαγή με λύσεις που βασίζονται στην έρευνα και τα δεδομένα, και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως τα αιολικά πάρκα, παίζουν κομβικό ρόλο σε αυτή την κατεύθυνση.
Αυτό που χρειάζεται είναι έγκυρη επιστημονική ενημέρωση, ώστε να αποφύγουμε την παραπληροφόρηση και να επικεντρωθούμε στις πραγματικές αιτίες και λύσεις για τα περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως η λειψυδρία και η μείωση των βροχοπτώσεων.
Παναγιώτης Παπασταματίου: Η λειψυδρία και η μείωση των βροχοπτώσεων είναι απόρροια της κλιματικής κρίσης, την οποία μετά βεβαιότητας καταπολεμούν τα αιολικά πάρκα.
Ο ισχυρισμός ότι τα αιολικά μειώνουν τις βροχοπτώσεις συνιστά ένα ακόμα παράδειγμα παραπληροφόρησης, που διατυπώθηκε στη χώρα μας πριν από 10 χρόνια εξαιτίας της σύγχυσης των ανεμογεννητριών με τους ανεμομείκτες.
Η αλήθεια είναι ότι παγκοσμίως έχουν γίνει διάφορες μελέτες με ποικίλα μοντέλα, που προσομοιώνουν την πιθανή επίπτωση των αιολικών στις βροχοπτώσεις. Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι σε περιπτώσεις πάρα πολύ μεγάλων αιολικών πάρκων (μη ρεαλιστικών) μπορεί να εκτιμηθεί πολύ μικρή αύξηση στον όγκο των βροχοπτώσεων. Δηλαδή το ακριβώς αντίθετο από τον ψευδή ισχυρισμό που διακινήθηκε. Μόνο μια μελέτη εκτίμησε πολύ μικρή μείωση των βροχοπτώσεων μόνο το χειμώνα, λόγω της επίδρασης 101.000 MW αιολικών πάρκων στη Δυτική Ευρώπη. Και αυτή η μελέτη διευκρίνισε ότι η μείωση αυτή είναι αμελητέα σε σχέση με τις διαχρονικές μεταβολές των βροχοπτώσεων.
Πρόσφατα κάναμε μια ανακοίνωση όπου παραθέσαμε όλες τις μελέτες και επιστημονικές δημοσιεύσεις για το θέμα αυτό.
Δημήτρης Στασινός: Δε νομίζω ότι η ύπαρξη Α/Γ μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο στη μεταβολή του καιρού. Δεν μπορώ να φανταστώ πως μπορεί μία Α/Γ να επηρεάσει τον καιρό, αφού αυτή τη γυρίζει η δύναμη του ανέμου και όχι το αντίθετο.
Αποστόλης Καλτσής: Δε θα μπορούσαμε να πάρουμε θέση επ’ αυτού, καθώς πρόκειται για συζήτηση που άπτεται άλλων επιστημονικών πεδίων, όπως της Γεωλογίας και της Φυσικής.
Τελευταία έχει ανακινηθεί το θέμα των παράκτιων αιολικών πάρκων. Μάλιστα το Υπουργείο ήδη από το 2023 έχει παρουσιάσει το Εθνικό Πρόγραμμα για τα Υπεράκτια Αιολικά Πάρκα (ΥΑΠ). Πότε θα τεθεί σε εφαρμογή; Βλέπουμε ενδιαφέρον από εταιρείες, από ξένους και ελληνικούς ομίλους. Είναι καλύτερη λύση τα παράκτια αιολικά πάρκα; Πιο συμφέρουσα;
Αλεξάνδρα Σδούκου: Τα υπεράκτια αιολικά είναι ένας τρόπος να παράγουμε τεράστιες ποσότητες καθαρής ενέργειας δίχως να δεσμεύουμε εκτάσεις στην ξηρά. Το αναθεωρημένο ΕΣΕΚ προβλέπει την εγκατάσταση των πρώτων 1,9 GW ως τις αρχές της επόμενης δεκαετίας και μέχρι στιγμής τα μηνύματα που λαμβάνουμε από ενδιαφερόμενους επενδυτές είναι ενθαρρυντικά.
Ήδη η ΕΔΕΥΕΠ έχει εντοπίσει τις θαλάσσιες ζώνες για τα πρώτα θαλάσσια πάρκα και πραγματοποιήθηκε μια ευρεία διαβούλευση με τους τοπικούς φορείς, όπου εισακούστηκαν οι απόψεις τους και έγιναν και ορισμένες αλλαγές στη χωροθέτηση προκειμένου να ικανοποιηθούν. Βλέπετε, λοιπόν, ότι από την πλευρά της Πολιτείας υπάρχει άφθονη καλή θέληση και αν ο κάθε εμπλεκόμενος έρχεται στη συζήτηση με τεκμηριωμένες απόψεις και όχι με δογματισμό, τότε όλα μπορούν να γίνουν με το βέλτιστο τρόπο.
Τα υπεράκτια αιολικά έχουν επίσης τα φόντα να καταστήσουν τη χώρα διεθνή κόμβο καθαρής ενέργειας, ενώ έχουν και πολύ υψηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία, αν εκμεταλλευτούμε τις λιμενικές μας εγκαταστάσεις, τα ναυπηγεία, τους κατασκευαστές καλωδίων κτλ.
Τέλος, πρέπει να θυμίσω ότι τα αιολικά πάρκα αποδίδουν ήδη θεσμοθετημένα ανταποδοτικά τέλη στις τοπικές κοινωνίες που τα φιλοξενούν, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη μείωση του λογαριασμού ρεύματος των οικιακών καταναλωτών και για τοπικά έργα από τον κάθε δήμο. Ανάλογο πλαίσιο αντισταθμιστικών ωφελειών θα εφαρμοσθεί και για τα υπεράκτια αιολικά.
Σταύρος Παπαθανασίου: Τα αιολικά είναι εντελώς απαραίτητο συστατικό του ενεργειακού μας μείγματος, το οποίο δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά στη φωτοβολταϊκή παραγωγή, ούτε φυσικά σε ορυκτά καύσιμα. Η αιολική παραγωγή έχει το πλεονέκτημα ότι λαμβάνει χώρα σε όλες τις ώρες του 24ώρου, και όχι μόνο στα διαστήματα ηλιοφάνειας, παρέχοντας ενέργεια υψηλής αξίας σε όρους αγοράς και δυνατότητα να καλυφθεί η βραδινή και νυχτερινή ζήτηση με πολύ μικρότερη ανάγκη αποθηκευτικών συστημάτων για χρονική μετάθεση της παραγωγής.
Με δεδομένη τη σταδιακή εξάντληση κατάλληλων θέσεων για την ανάπτυξη αιολικών στη στεριά, αλλά και τις μεγάλες δυσκολίες κοινωνικής αποδοχής που αντιμετωπίζουν πλέον τα έργα αυτά, η ανάπτυξη στη θάλασσα είναι πρακτικά μονόδρομος αν θέλουμε να διατηρήσουμε τον πολύτιμο αυτό πόρο στο ενεργειακό μας μείγμα. Τα υπεράκτια αιολικά είναι, ασφαλώς, έργα υψηλού κόστους, δύσκολα και χρονοβόρα στην ανάπτυξή τους, ωστόσο έχουν πολύ υψηλότερη ενεργειακή απόδοση από τις εγκαταστάσεις στην ξηρά -σχεδόν διπλάσια- και μπορούν να αναπτυχθούν σε μεγάλα μεγέθη, εκατοντάδων MW ανά έργο και συνολικά σε κλίμακα πολλών χιλιάδων MW στον θαλάσσιο χώρο του Αιγαίου. Είναι γεγονός ότι οι θάλασσές μας έχουν μεγάλα βάθη, καθιστώντας δύσκολη την εγκατάσταση Α/Γ με τη συμβατική μέθοδο πάκτωσης στον βυθό. Η αναπτυσσόμενη τεχνολογία των πλωτών Α/Γ προσφέρει τη δυνατότητα ανάπτυξης τέτοιων έργων ήδη από σήμερα και πολύ περισσότερο από την επόμενη δεκαετία, αρκεί ο σχεδιασμός από πλευράς πολιτείας να συνεχίσει να προχωρά με γοργούς ρυθμούς.
Παναγιώτης Παπασταματίου: Ένα σημαντικό πλεονέκτημα των ΥΑΠ είναι ότι θεωρητικά δεν υπόκεινται σε τόσους περιορισμούς συγκριτικά με αυτούς που υπάρχουν στην ξηρά. Επιπλέον, προσφέρουν μεγάλες ποσότητες καθαρής ισχύος, στηρίζουν την ανάπτυξη εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας (ναυπηγεία, καλώδια, λιμάνια κ.ο.κ), συμβάλλουν στην ενεργειακή ανεξαρτησία και στη γεωστρατηγική ενδυνάμωση της χώρας μας και προσελκύσουν μεγάλες επενδύσεις από την Ελλάδα και το εξωτερικό γεγονός που θα ενισχύσει την οικονομία της χώρας.
Πράγματι, όπως είπατε, έχει παρέλθει πολύ χρόνος από την δημοσιοποίηση του σχεδίου του Εθνικού Προγράμματος για τα ΥΑΠ και έχουμε καθυστερήσει ως προς την θέσπισή του. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να επιταχύνουμε με την εφαρμογή του, ώστε να διατηρήσουμε ζωντανό το επενδυτικό ενδιαφέρον που υπάρχει. Ας μην ξεχνάμε ότι στην ευρύτερη γειτονιά μας υπάρχουν αρκετά ανταγωνιστικές αγορές, από τις οποίες κινδυνεύουμε να χάσουμε το πλεονέκτημα της δημιουργίας μιας ισχυρής εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας για τα ΥΑΠ, που θα εξυπηρετεί τον χώρο της Μεσογείου.
Αποστόλης Καλτσής: Δεν μπορούμε να απαντήσουμε με ένα «ναι ή όχι», αν είναι καλύτερη λύση οι υπεράκτιοι ΑΣΠΗΕ, καθώς και εδώ καθοριστικός παράγοντας είναι ο τρόπος. Αν η προσέγγιση κι εδώ, όπως στο χερσαίο περιβάλλον, είναι «ό,τι θέλουν οι εταιρείες» χωρίς να ληφθούν υπόψη προφανείς περιβαλλοντικοί (και ασφαλώς και άλλοι, από άποψης αρχαιολογίας, αλιείας και άλλων δραστηριοτήτων) περιορισμοί, θα προκύψει η ίδια άκρως προβληματική και επιζήμια για το φυσικό περιβάλλον κατάσταση. Μετά λύπης, βέβαια, διαπιστώνουμε ότι προς τα εκεί πάει η κατάσταση, δηλαδή ενώ υπάρχει η περιβαλλοντική πληροφορία για τις πλέον οικολογικά ευαίσθητες θαλάσσιες περιοχές και αυτή η πληροφορία περιλήφθηκε στη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για τα υπεράκτια αιολικά, έχουν προεπιλεχθεί θέσεις ανάπτυξης των αιολικών εντός τέτοιων ευαίσθητων περιοχών!
Με την ανάπτυξη των αιολικών πάρκων και τη διείσδυση των Α.Π.Ε. στην παραγωγή ενέργειας, τελικά πόσο θα είναι το ποσοστό παραγωγής ενέργειας από Α.Π.Ε.; Θα συμβάλλει στη μείωση των τιμών στον καταναλωτή;
Αλεξάνδρα Σδούκου: Η χώρα μας έχει βάλει στόχο ως το 2030 να φτάσουν οι Α.Π.Ε., μαζί με τα υδροηλεκτρικά, ένα μερίδιο 75,9% επί της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής από περίπου 55% σήμερα, ενώ ως το 2040 θα προσεγγίσουν το 100%.
Στην περίπτωση των χερσαίων αιολικών, στόχος είναι να αυξηθούν από περίπου 5,1 GW σήμερα σε 8,9 GW, συν άλλα 1,9 GW σε υπεράκτια αιολικά.
Πολύ σωστά αναφέρατε και το θέμα του κόστους και της εξέλιξης των τιμών για τον Έλληνα καταναλωτή. Το ΕΣΕΚ προβλέπει ότι το εκτιμώμενο συνολικό μέσο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας ξεκινάει από τα 145 ευρώ ανά μεγαβατώρα το 2025 και θα μειώνεται ανά πενταετία μέχρι το 2050 ως εξής: Σε 139€/MWh το 2030, 125€/MWh το 2035, 116€/MWh το 2040, 109€/MWh το 2045 και 96€/MWh το 2050.
Βλέπουμε, λοιπόν, πως αν καταφέρουμε να εκτοπίσουμε σταδιακά τα ορυκτά καύσιμα από το μείγμα μας, μόνο κερδισμένοι θα βγούμε.
Σταύρος Παπαθανασίου: Το δίλημμα μεταξύ καθαρής ή φθηνής ενέργειας, που μας βασάνισε στις δύο πρώτες δεκαετίες του αιώνα που διανύουμε, ανήκει πλέον στο παρελθόν. Οι Α.Π.Ε., τα αιολικά και ακόμη περισσότερο τα Φ/Β, είναι οι φθηνότερες τεχνολογίες ηλεκτροπαραγωγής σήμερα και ταυτόχρονα οι φιλικότερες στο περιβάλλον. Ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από συμβατικές πηγές, όπως το φυσικό αέριο, είναι τουλάχιστον 2-3 φορές ακριβότερη. Συνεπώς, όσο μεγαλύτερη η διείσδυση των Α.Π.Ε. στο ενεργειακό μείγμα, τόσο φθηνότερο καθίσταται το κόστος της ενέργειας για τον καταναλωτή. Αδιάψευστος μάρτυρας είναι οι χαμηλότερες τιμές στην ημερήσια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, αφενός τα μεσημέρια οπότε λόγω Φ/Β παραγωγής συχνά μηδενίζεται το κόστος στη χονδρεμπορική αγορά, και αφετέρου όλες τις ώρες του 24ώρου, όταν οι συνθήκες ανέμου επιτρέπουν υψηλή αιολική παραγωγή.
Η συζήτηση περί υψηλού κόστους ηλεκτρικής ενέργειας είναι εντελώς αποπροσανατολιστική, έως κακοπροαίρετη, όταν συσχετίζεται με την πράσινη μετάβαση και εμφανίζεται ως απόρροια αυτής. Ακόμη κι αν λάβουμε υπόψη τις πρόσθετες επενδύσεις που μακροπρόθεσμα θα απαιτηθούν σε δίκτυα και συστήματα αποθήκευσης, το ενεργειακό σύστημα που βασίζεται στις Α.Π.Ε. είναι και πάλι χαμηλότερου κόστους σε σύγκριση με ένα συμβατικό βασισμένο στα ορυκτά καύσιμα. Και, το σημαντικότερο, είναι βιώσιμο. Η συζήτηση θα πρέπει να εστιάζεται στο πώς θα πρέπει να σχεδιαστούν οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας ώστε το όφελος από το χαμηλό κόστος παραγωγής των Α.Π.Ε. να φθάνει στον καταναλωτή, πράγμα που σήμερα δεν συμβαίνει επαρκώς. Όπως και στο πόσο γρήγορη μπορεί να είναι η ενεργειακή μετάβαση, καθώς και στο πώς η πορεία μετάβασης που ακολουθεί η Ευρώπη θα ευθυγραμμιστεί με τις επιλογές που κυριαρχούν στον υπόλοιπο κόσμο, όπου οι περιβαλλοντικές ευαισθησίες και οι δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δεν είναι το ίδιο ανεπτυγμένες.
Παναγιώτης Παπασταματίου: Η λύση για τη μείωση των τιμών ηλεκτρικού ρεύματος είναι η μεγαλύτερη χρήση των πιο φθηνών πηγών ενέργειας. Αυτές είναι οι Α.Π.Ε και κυρίως τα αιολικά πάρκα. Ήδη, κατά τη διάρκεια της πρόσφατης ενεργειακής κρίσης οι Α.Π.Ε επιδότησαν τους λογαριασμούς ρεύματος των καταναλωτών με 5,2 δισ. ευρώ, με το μέγιστο μέρος του ποσού αυτού να προέρχεται από τα αιολικά μας πάρκα (4 δισ. ευρώ).
Οικονομικό όφελος συνεχίζουν να έχουν οι καταναλωτές χάρη στα αιολικά πάρκα. Αν δεν είχαμε τα αιολικά πάρκα, το ρεύμα θα ήταν ακόμα πιο ακριβό.
Δυστυχώς αυτό το όφελος δεν είναι άμεσα ορατό στους καταναλωτές. Απαιτείται, λοιπόν, μια αναλυτική και σοβαρή συζήτηση για τη μεταρρύθμιση του μοντέλου αγοράς της ενέργειας, ώστε το μεγάλο όφελος από τις Α.Π.Ε, και ειδικά την αιολική ενέργεια, να περνά άμεσα και αυτόματα στους καταναλωτές χωρίς να απαιτούνται διαδοχικές κρατικές παρεμβάσεις ή ρυθμιστικές αποφάσεις - όπως γίνεται έως τώρα- που δεν είναι πάντα οι πιο αποτελεσματικές για τον καταναλωτή. Αυτή η συζήτηση έχει ξεκινήσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω ο στόχος για το 2030 είναι να φθάσουμε οι Α.Π.Ε. να καλύπτουν περίπου το 80% της ηλεκτρικής κατανάλωσης. Στο αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), που είναι σε διαβούλευση, επιβεβαιώνεται η μεγάλη μείωση στο συνολικό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας το 2030 χάρη στην αύξηση της διείσδυσης των Α.Π.Ε. Με βάση το ΕΣΕΚ προκύπτει ότι το συνολικό κόστος ρεύματος μειώνεται το 2030 πάνω από 25% σε σχέση με την αρχή της δεκαετίας και φθάνει σχεδόν στο μισό το 2050 (μείωση 49% σε σχέση με την αρχή της τρέχουσας δεκαετίας).
Κύριε Καλτσή στην εποχή μας, στην αναζήτηση ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές, τα αιολικά πάρκα αποτελούν μια λύση και μάλιστα αναπτύσσονται διεθνώς. Ποια η άποψη της Ορνιθολογικής Εταιρείας ειδικά και για την Ελλάδα;
Δεν τίθεται αμφιβολία πως η μετάβαση σε μεγαλύτερο μερίδιο παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές είναι ζητούμενο, ωστόσο εξίσου ζητούμενο είναι και ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει αυτή η μετάβαση. Προφανώς δεν έχει λογική να προωθείται μία «λύση», όπως λέτε, για ένα συγκεκριμένο ζήτημα, αν αυτή στο τέλος προξενεί μεγαλύτερα προβλήματα σε άλλους κρίσιμους τομείς και στο τέλος έχει αρνητικό περιβαλλοντικό ισοζύγιο.
Δυστυχώς αυτή είναι η κατάσταση στην Ελλάδα με τους αιολικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΣΠΗΕ), όπως είναι η τυπική ονομασία τους: οι τυπικοί ΑΣΠΗΕ, με τις ανεμογεννήτριες των 150 μέτρων, είναι έργα με σημαντικές επιπτώσεις, καθώς προϋποθέτουν και μεγάλης κλίμακας συνοδά έργα, όπως εκχερσώσεις και διανοίξεις πολύ φαρδιών δρόμων και πολλών χιλιομέτρων σε πλαγιές και κορυφές βουνών με μεγάλη κλίση (με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς τη διάβρωση του εδάφους). Αυτό σημαίνει ότι η εφαρμογή αυτή (οι βιομηχανικοί ΑΣΠΗΕ) μπορεί να είναι πιο κατάλληλη για μία «επίπεδη» χώρα όπως η Δανία (το ψηλότερο σημείο της οποίας είναι 171 μ.), αλλά όχι για την Ελλάδα με το τόσο έντονο ανάγλυφο, όπου το 65% του εδάφους της χώρας είναι σε υψόμετρο άνω των 200 μέτρων.
Μία λογική προσέγγιση στον ενεργειακό σχεδιασμό θα έλεγε ότι πρέπει πρώτα να εξαντλήσουμε το δυναμικό σε ΑΠΕ από εφαρμογές μικρότερης περιβαλλοντικής επιβάρυνσης (πχ μικρές εφαρμογές στο δομημένο και ημιφυσικό περιβάλλον, φωτοβολταϊκά πάνελ σε στέγες) και μετά να προχωρήσουμε σε εφαρμογές με σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Στην Ελλάδα, φυσικά, έγινε το αντίθετο, οι μεγάλοι ΑΣΠΗΕ όχι μόνο εμφανίζονται συχνά ως «μοναδική λύση» για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η ανάπτυξη των αιολικών στις προστατευόμενες περιοχές παραβιάζει την κοινοτική νομοθεσία (αυτό αναφέρει επί λέξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην υπόθεση που έχει ανοίξει εναντίον της Ελλάδας και την απειλεί με παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο).