Δέκα χρόνια μετά την ψήφιση του αντικαπνιστικού νόμου, που απαγορεύει το κάπνισμα στους κλειστούς χώρους, το τσιγάρο θεωρείται πως κερδίζει τη μάχη. Τασάκια και αποτσίγαρα βρίσκονται στα περισσότερα εστιατόρια, καφετέριες και μπαρ της Ελλάδας. Η εθελοντική ομάδα akapnos.gr, όμως σκέφτηκε πολύ σοβαρά να βάλει ένα τέλος στην ανομία.
Πρόκειται για επτά εθελοντές που πριν από 14 μήνες αποφάσισαν να υπενθυμίσουν στον κόσμο ότι ο αντικαπνιστικός κόσμος υπάρχει ακόμα, απλώς δεν εφαρμόζεται. Και από τότε συλλέγουν ακατάπαυστα όλα τα καταστήματα που πραγματικά είναι άκαπανα. Και είναι περισσότερα από όσα νομίζετε.
Ένα από τα ιδρυτικά μέλη της εθελοντικής ομάδας, ο Γιώργος Μπαλαφούτης, μίλησε στη ΗuffPost Greece για το όραμά τους, τη σημαντικότητα των άκαπνων μαγαζιών και τους επόμενους στόχους τους.
Γιατί στην Ελλάδα έχουμε φτάσει σε σημείο να απαγορεύουμε τα τασάκια και όχι τα τσιγάρα;
Ο νόμος είναι ξεκάθαρος, το τσιγάρο δεν επιτρέπεται. Αυτo πράγματι ακούγεται οξύμωρο, αντιφατικό κι εν τέλει δίνει λάθος μήνυμα στον κόσμο. Αν δεν τηρούμε έναν βασικό νόμο που είναι προφανής και βρίσκεται συνεχώς μπροστά μας όλη την ώρα, ποιοι άλλοι νόμοι μπορούν να τηρηθούν χωρίς προβλήματα; Υπάρχει μια σκέψη ανομίας και μετά λες «ό,τι θέλω να κάνω, θα το κάνω» και αυτό είναι στενάχωρο. Γιατί ένας νόμος να θεωρείται προαιρετικός; Είναι καιρός να αρχίσουν πάλι οι έλεγχοι και να στηρίξουμε τα καταστήματα που είναι και νόμιμα και σέβονται όλους τους πελάτες τους.
Πόσα μαγαζιά είναι «άκαπνα» στην Ελλάδα;
Αυτή τη στιγμή έχουμε γραπτή επιβεβαίωση από 318 κι έχουμε σε αναμονή 600 ακόμα που περιμένουν να τα επιβεβαιώσουμε. Αυτό που κάνουμε είναι να τα ελέγξουμε, να ζητήσουμε γραπτή βεβαίωση από τους καταστηματάρχες και μετά τα βάζουμε στην επίσημη σελίδα μας.
Είναι μη καπνιζόντων ή έχουν και χώρο ξεχωριστά για τους καπνίζοντες;
Είναι αυστηρά μη καπνιζόντων. Ο νόμος δεν επιτρέπει χώρους καπνιζόντων. Αυτό γίνεται γιατί όταν υπάρχει χώρος καπνιζόντων, ο υπάλληλος που θα αναγκαστεί να εξυπηρετήσει τον χώρο γίνεται παθητικός καπνιστής. Θα το ανεχτεί μόνο και μόνο για να μην απολυθεί. Γιατί όμως οι εργασιακές συνθήκες να είναι τόσο άσχημες; Πρόσφατα, σε ένα μαγαζί είδα μια έγκυο σερβιτόρα να σερβίρει χώρο καπνιζόντων. Όχι απλώς καπνιζόντων, έμοιαζε με κουτούκι. Και όταν τη ρώτησα «γιατί», μου είπε απλά ότι «λίγες ημέρες έμειναν ακόμα». Αυτές δεν είναι συνθήκες για να δουλέψει μια έγκυος.
“«Οι λίγοι φανατικοί καπνιστές και οι λίγοι φανατικοί αντικαπνιστές που κάνουν τη φασαρία. Έχουμε δώσει πολύ σημασία σε αυτά τα δύο άκρα. Εμείς καταλαβαίνουμε και τις δυο πλευρές».”
Πόσα άτομα είστε στην καμπάνια;
Η ομάδα αυτή τη στιγμή απαρτίζεται από επτά άτομα, αλλά μας βοηθούν περιστασιακά και σύμβουλοι και ειδικοί επί του θέματος, δίνοντας τη στήριξη που απαιτείται. Γνωριστήκαμε σταδιακά για αυτό το σκοπό. Το κάνουμε εθελοντικά, αλλά υπάρχει επαγγελματισμός στο εθελοντισμό μας.
Είστε όλοι μη καπνιστές;
Όχι. Έχουμε μια πρώην καπνίστρια και μια νυν καπνίστρια. Δεν είμαστε αντικαπνιστές. Είμαστε μη καπνιστές. Δεν θέλουμε να απαγορευτεί το κάπνισμα. Θέλουμε να απαγορευτεί στους κλειστούς χώρους, όπως γίνεται στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Και θα γίνει, βλέπουμε τεράστια αλλαγή.
Ο νόμος ψηφίστηκε το 2009 και τώρα έχουμε 2019. Δεν είναι μια δεκαετία χαμένη;
Είναι και έχει υποφέρει κόσμος αυτή τη δεκαετία. Οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες καταστημάτων έμπαιναν στο δίλημμα «να τηρήσω το νόμο ή θα χάσω την πελατεία μου»; Δεν έπρεπε να είναι προαιρετικός ο νόμος. Είναι σαν να είναι προαιρετικό να πλένει τα χέρια του ο σεφ πριν μαγειρέψει.
Ένας ξένος που έρχεται στην Ελλάδα πώς βλέπει αυτή την κατάσταση;
Παραξενεύονται. Για κάποιον που δεν το έχει συνηθίσει φαίνεται σχεδόν βίαιο να μπαίνεις σε ένα περιβάλλον που καπνίζουν. Παιδιά να εισπνέουν τον καπνό και να μην μπορούν να ξεφύγουν από αυτό. Πραγματικά ξενίζουν.
Αρκεί όμως μια εκστρατεία σαν τη δικιά σας για να αλλάξει όλη αυτή η κακή νοοτροπία;
Η καμπάνια μας έχει επικεντρωθεί σε δύο βασικά πράγματα Το ένα είναι η επιμόρφωση του κοινού, το δεύτερο είναι ενεργή στήριξη στα καταστήματα που είναι άκαπνα και στους πελάτες που τα ψάχνουν. Οπότε, επιμόρφωση κι ενημέρωση για να ζωντανέψει το θέμα ακόμα περισσότερο και από την άλλη πρακτική βοήθεια. Αν θέλει κάποιος για παράδειγμα να πάει σε άκαπνο κατάστημα του Πειραιά, θα το βρει μέσα από την πλατφόρμα μας. Μπορείτε πλέον να τα αναγνωρίσεται και με το αυτοκόλλητο της καμπάνιας μας στην πόρτα τους.
“Έχουμε στήσει την καμπάνια για τους επόμενους δέκα μήνες. Το 2019 θα είναι ορόσημο για τους μη καπνίζοντες.”
Η εκστρατεία μπορεί να φτάσει στα αυτιά της κυβέρνησης;
Το πιστεύω, γιατί η φωνή μας όλο και γιγαντώνεται. Πριν από 14 μήνες δεν υπήρχε αυτή η καμπάνια. Τώρα, πλέον τον μύθο «όλοι καπνίζουν» καταφέρνουμε και τον καταρρίπτουμε.
Μιλάμε βέβαια και για μια κυβέρνηση με έναν υπουργό Υγείας που καπνίζει σε κλειστούς χώρους...
Σωστά. Και γιατί κάποιος ντράπηκε να του πει κάτι; Είναι ρητορική ερώτηση. Για αυτό η τελευταία μας ανάρτησή μας στο Facebook παροτρύνει τον παθητικό καπνιστή να μιλήσει και όχι να υπομένει την κατάσταση. Το παθητικό κάπνισμα είναι χειρότερο, γιατί εισπνέεις τον καπνό όλων των καπνιστών.
Ποιο είναι το αντεπιχείρημα για τον επιχειρηματία που φοβάται μη χάσει την πελατεία του;
Το κατάστημα που έχει καλά προϊόντα, καλή εξυπηρέτηση, δημιουργικότητα και καλή διάθεση δεν έχει τίποτα να φοβηθεί από την απαγόρευση του καπνίσματος. Επίσης, όταν εφαρμοστεί καθολικά ο νόμος δεν θα τίθεται θέμα «διαλέγω αυτό, επειδή εκεί καπνίζουν», αλλά «διαλέγω αυτό, γιατί είναι το καλύτερο κατάστημα».
Κάνετε παρατηρήσεις στους ιδιοκτήτες για αυτό το θέμα;
Απλά κάνουμε την ερώτηση «Γιατί δεν θέλετε το μαγαζί σας να είναι άκαπνο; Σκεφτείτε το», οπότε αφήνουμε να ζυμωθεί μέσα τους και να το σκεφτούν καλύτερα.
Πιστεύετε ότι καπνοβιομηχανίες συμφωνούν με την πρωτοβουλίες σας;
Πραγματικά πιστεύουμε ότι και οι καπνοβιομηχανίες θέλουν να κάνουν πωλήσεις. Και η καπνοβιομηχανία φαντάζομαι στηρίζει την ιδέα να τηρείται ο νόμος. Οπότε δεν τους πειράζει, αν ο άλλος θα βγει έξω για να καπνίσει, αλλά να πωλήσουν το προϊόν τους. Νομίζω πως οφείλουν να στηρίζουν το νόμο και την ιδέα του άκαπνου καταστήματος. Έτσι όπως δεν απαγορεύουμε στον κόσμο να καπνίσει, έτσι και οι καπνοβιομηχανίες θα θέλουν να καπνίζουν οι πελάτες τους νόμιμα.
Υπάρχει κάποιος που μπορεί να βγει χαμένος από την τήρηση του νόμου;
Αν θεωρηθεί δεδομένος, θα σταματήσει να υπάρχει και αυτό το δίλημμα. Είναι σαν το νόμο με τη ζώνη αυτοκινήτων. Όταν πρωτοβγήκε ο νόμος να φορέσουμε ζώνη ασφαλείας, υπήρχε η «επανάσταση» του «εγώ δεν θέλω να τη φορέσω». Τώρα, ποιος θεωρεί ότι το να βάλεις ζώνη είναι για το κακό του. Ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, το σκέφτηκε ο κόσμος και πλέον επωφελείται. Το κάπνισμα σε κλειστό χώρο είναι σαν να οδηγείς εσύ και να μην επιτρέπεις στον συνοδηγό σου να μη βάλει ζώνη. Γιατί αυτός είναι ο παθητικός καπνιστής που υποφέρει.
Οι στόχοι του 2019;
Να φτάσει σε όλα αυτιά και τα μάτια του κόσμου ότι ο άκαπνος χώρος είναι υγιής και νόμιμος. Φυσικά, να κινητοποιηθεί και η πολιτεία, ώστε να μην εξαρτόμαστε πια από εθελοντές για να γίνει πραγματικότητα. Και μέχρι του τέλους του χρόνου να μην υπάρχει πια λόγος ύπαρξης της καμπάνιας, να γράψουμε μια ευχαριστήρια επιστολή και να κλείσουμε.