Είμαι πολύ χαρούμενος για την εκλογή του φίλου μου ζωγράφου Αλέκου Λεβίδη (1944) στην Ακαδημία Αθηνών, στη θέση του εκλιπόντος Δημήτρη Μυταρά. Και γιατί ο ίδιος ξεχώρισε ανάμεσα σε εκλεκτές υποψηφιότητες αλλά και γιατί η επιλογή του σημαίνει πολλά, βαθύτερα, πράγματα για την σύγχρονη τέχνη μας.
Σημαίνει αποκατάσταση της ζωγραφικής, της τόσο δημοφιλούς αλλά και τόσο συκοφαντημένης από την εγχώρια ψευδοπρωτοπορία έκφρασης, ως υψίστης μήτρας για την παραγωγή εικόνων.
Αλλά και την αταλάντευτη εμμονή στην ”εθνική σχολή” η οποία παραδόξως δεν φέρει τίποτε το νοσηρά εθνικιστικό ενώ συγχρόνως βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με τα πολιτιστικά επιτεύγματα της κοινής μας Ευρωπαϊκής Παιδείας. Ό,τι δηλαδή οφείλει να είναι η Ελλάδα σήμερα σε κάθε επίπεδο. Πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, ιδεολογικό.
Ανοιχτή προς κάθε καινούργια ιδέα αλλά και συγχρόνως προσηλωμένη στο διαχρονικό της κέντρο. Σεμνά περήφανη και ερωτευμένη με την ιστορία (της). Δηλαδή το μόνο μέλλον που δικαιούται να διεκδικήσει. Ιδιότητες προς τις οποίες είναι εμμονικά προσηλωμένος και ο Αλέκος Λεβίδης.
Οι αναφορές του Λεβίδη - αναφέρω πρόχειρα - είναι συγχρόνως ο Μόραλης, ο Διαμαντόπουλος, ο Τσαρούχης, ο Παπαλουκάς, ο Γκίκας, ο Εγγονόπουλος, ο Ζήσιμος Λορεντζάτος, ο Γιώργος Σεφέρης, η Μιμίκα Κρανάκη η Μάτση Χατζηλαζάρου, ο Μίλτος Σαχτούρης, η Γιάννα Περσάκη. Παράλληλα με τον Σεζάν, τον Ματίς, τον Μπρακ, τον Κλέε, τον Ντε Κήρυκο, τον Άντριου Γουέιθ, τον Λούσιαν Φρόιντ, τον Χόπερ.
Ο Λεβίδης είναι κατευθείαν απόγονος τον διανοητών και των ιδεών της γενιάς του Τριάντα, τόσο από πλευράς Παιδείας όσο και από πλευράς ευαισθησιών.
Εκείνης δηλαδή της ομάδας που διαμόρφωσε το συλλογικό μας, πολιτιστικό πρόσωπο αποδεικνύοντας εν τοις πράγμασι τη μεγάλη προσφορά της ολιγοχρόνης αλλά τόσο ουσιαστικής, αστικής τάξης της χώρας. Από τον Ίωνα Δραγούμη στον Κόντογλου, από τους Μπενάκηδες στον Ευριπίδη Κουτλίδη και τους Γουλανδρήδες και από τον Δημήτρη Καπετανάκη ή τον Θεοτοκά στον Παναγιώτη Κονδύλη.
Δένουν όλοι αυτοί και όλα αυτά; Ασφαλώς γιατί πολιτισμός σημαίνει κυρίως σύνθεση αλλά και υπέρβαση όλων των διχαστικών αντίθετων. Και έχει πολύ πληρώσει όλους αυτούς τους διχασμούς ο τόπος μας.
Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την ζωγραφική του Λεβίδη η οποία λειτουργεί ως ένα διαρκές παλίμψηστο, ένα κολάζ αντιφατικών εν πολλοίς θεμάτων: Προσωπικών αναμνήσεων, ενστικτωδών αντιδράσεων, ζωγραφικών παραθεμάτων αλλά και μυστικών διαλόγων με άλλους καλλιτέχνες ώστε μέσα από τα σπαράγματα να ειπωθεί μία ιστορία τόσο ατομική όσο και συλλογική.
Θα πω τολμούσα να χαρακτηρίσω τη δουλειά του, μιλώντας κάπως αφελώς και σαφώς αφοριστικά, εξπρεσιονίζοντα κλασικισμό με έντονα τα θεατρικά - αφηγηματικά στοιχεία.
Επίσης η πρόταση του Λεβίδη διαφοροποιείται πλήρως από τον κυρίαρχο νεοακαδημαϊσμό - τον οποίον φευ διακονούν και η Εθνική Πινακοθήκη και το νεότευκτο Μουσείο Γουλανδρή - κυρίως γιατί η θεματολογία του ξεπερνάει τον υποκειμενικό ομφαλοσκοπισμό και η ζωγραφική του κινείται πέραν της μονοσήμαντης, ναρκισσιστικής επιδείξης τεχνικών προσόντων.
Με άλλα λόγια υποστηρίζει πως το όνειρο αλλά και το δέος μπορούν να υπηρετηθούν χωρίς περιττές φωταψίες. Επίσης, εκτός της υποδειγματικής, βραβευμένης μελέτης του για τον Πλίνιο, μελέτη που θα ζήλευε κάθε λατινιστής φιλόλογος, θέλω να σταθώ στην συνεργασία του με τον Λευτέρη Βογιατζή και το θέατρο του. Πιστεύω πως η κοινή τους ”Αντιγόνη”, τηρουμένων των αναλογιών, θυμίζει νοσταλγικα την συνεργασία του Τσαρούχη με τον Κουν στους ” Όρνιθες” και τους ”Πέρσες” τη δεκαετία του ’60.
Αλλά συμβαίνει και κάτι ακόμη πού θέλω να υπογραμμίσω: ο Αλέκος Λεβίδης αν και συστηματικά συκοφαντημένος ως ανήκων στο ”σύστημα” - με μοναδικό επιχείρημα το ότι υπήρξε ανιψιός του αυλάρχη του βασιλιά Λεβίδη - είναι ένας καλλιτέχνης που κατεξοχήν δεν ανήκει σε κανένα σύστημα! Ή, που μάλλον το κάθε εγχώριο σύστημα τον έχει αγνοήσει. Προσέξτε, ο Λεβίδης δεν υπήρξε ποτέ υποψήφιος, ούτε βέβαια και εξελέγη σε κάποια από τις σχολές Καλών Τεχνών ή τα πολυτεχνεία της χώρας στις οποίες υπηρετούν εκατοντάδες συναδέλφων του.
Δεν στάλθηκε ποτέ στην Mπιενάλε Βενετίας ή τη ντοκουμέντα ούτε και του οργάνωσε αναδρομική έκθεση κάποιο από τα μουσεία μας τα οποία προωθούν τη σύγχρονη τέχνη. Έργα του δεν υπάρχουν στις περιβόητες συλλογές Δάκη Ιωάννου και Δασκαλοπούλου αλλά ούτε και στην Εθνική Πινακοθήκη ή το ΕΜΣΤ (εθνικό μουσείο σύγχρονης τέχνης)!
Προκατάληψη; Άγνοια; Όλα αυτά μαζί; Αποφασίστε εσείς.
Πάντως η Ακαδημία έκανε την υπέρβαση ενσωματώνοντας στις τάξεις της έναν άνθρωπο που και σε πνευματικό και σε καλλιτεχνικό επίπεδο υπερασπίζεται πολλά περισσότερα από όσα αυτό το μικρό κείμενο υπαινίχθηκε.