Άγχος; Ανησυχία; Θορυβώδεις γείτονες; H λίστα με τις συνθήκες που μπορούν να διαταράξουν τον ύπνο μας είναι τόσο περιεκτική. Συνεπώς, δεν μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι πενήντα εώς εβδομήντα εκατομμύρια Αμερικανοί υποφέρουν από προβλήματα που σχετίζονται με τον ύπνο, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Υπνικής Άπνοιας.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούμε ότι ο ύπνος μας διαταράχθηκε, μέσω της υπερβολικής κόπωσης που μας χτυπά την πόρτα την επόμενη μέρα. Συχνά όμως, είναι δύσκολο να εντοπίσουμε την κόπωση, όταν εμφανίζεται με τη μορφή συμπτωμάτων όπως η κατακράτηση υγρών, τα πεπτικά προβλήματα ή ο έντονος πόνος. Αντίθετα, μπορεί να αποδίδουμε εσφαλμένα τα συγκεκριμένα συμπτώματα στην έλλειψη καφεΐνης ή ακόμη και στο υπερβολικό άγχος», μας προειδοποιεί η δρ Τζάνις Τζόνστον, συνιδρυτής και επικεφαλής ιατρική υπάλληλος του Redirect Health.
Στην πραγματικότητα όμως, εάν εμφανίσουμε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα στον ύπνο μας, ίσως είναι καιρός να συμβουλευτούμε το γιατρό μας.
Η υπνική άπνοια
Η υπνική άπνοια είναι μία κατάσταση, κατά την οποία οι μύες του φάρυγγα στο πλαϊνό και το πίσω μέρος του λαιμού χαλαρώνουν τόσο πολύ κατά τη διάρκεια του ύπνου, που η αναπνοή διακόπτεται για μερικά δευτερόλεπτα. Η υπνική άπνοια σχετίζεται επίσης με το ροχαλητό, το πνίξιμο ενώ κοιμόμαστε, καθώς και το ξύπνημα με ξηροστομία και πονοκέφαλο.
«Ένας ειδικός σε θέματα ύπνου μπορεί να διαπιστώσει εάν υποφέρουμε από υπνική άπνοια. Αν κάτι τέτοιο όντως συμβαίνει, μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε με μια συσκευή που ονομάζεται CPAP», σημειώνει ο δρ Ζισάν Κάν, διευθυντής του Ινστιτούτου Ιατρικής Ύπνου του ιατρικού κέντρου Deborah, στο Νιου Τζέρσεϊ.
«Επιπλέον, όταν υπερβολικά αυξημένη βλέννα φτάνει στο πίσω μέρος του λαιμού, μπορεί να επιβραδύνει τη διαδικασία της εισπνοής, με αποτέλεσμα να σταματήσουμε προσωρινά να αναπνέουμε, ενώ κοιμόμαστε. Αυτό μας κάνει να λαχανιάζουμε και ίσως οφείλεται σε αλλεργίες, αλλαγές στον καιρό ή σε ένα κοινό κρυολόγημα», επισημαίνει η Τζόνστον.
Η τακτική ενυδάτωση μπορεί να βοηθήσει στην αραίωση της βλέννας και την αποσυμφόρηση του λαιμού μας. Εάν η περίπτωση μας έχει προχωρήσει, ένα αποσυμφορητικό ίσως βοηθήσει. Παράλληλα οφείλουμε να εξετάσουμε κι άλλες παραμέτρους, όπως αλλεργίες ή το ενδεχόμενο της ιγμορίτιδας.
Η παλινδρόμηση οξέος μπορεί επίσης να προκαλέσει προβλήματα στην αναπνοή. Ο ύπνος στην αριστερή πλευρά, καθώς και η ανύψωση του πάνω μέρους του σώματός μας με ένα μαξιλάρι, θα μας διευκολύνουν να επανακτήσουμε τον έλεγχο της αναπνοής μας κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Το ροχαλητό
Το ροχαλητό αποτελεί ακόμη ένα σύμπτωμα της υπνικής άπνοιας και μπορεί να προκληθεί από αλλεργίες, από το κοινό κρυολόγημα, καθώς και από το υπερβολικό βάρος. Η δύσπνοια και η αυξημένη εφίδρωση έρχονται ως πρόσθετα συμπτώματα, που ενδέχεται να διαταράξουν τον ύπνο μας.
Εάν κατόπιν εξέτασης δεν προκύψουν ενδείξεις υπνικής άπνοιας, μερικές επιλογές θεραπείας για το ροχαλητό αποτελούν ο ύπνος στο πλάι, η ανάκλιση του πάνω μέρους του κρεβατιού και η χρήση ρινικών ταινιών ή ρινικών σπρέι.
Η υπνοβασία
Ως υπνοβασία ορίζουμε την ασυνείδητη συμπεριφορά, που εκδηλώνεται, ενώ κοιμόμαστε. «Πρόκειται για μια διαταραχή κατά το βαθύτερο στάδιο του ύπνου, όπου ο εγκέφαλος βρίσκεται μεταξύ ύπνου και πνευματικής διαύγειας», σύμφωνα με τον Καν.
Η υπνοβασία μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα της έλλειψης ύπνου, του άγχους ή του πυρετού. Η χρήση φαρμάκων, όπως τα υπνωτικά, τα ηρεμιστικά ή ορισμένα σκευάσματα για την αντιμετώπιση ψυχιατρικών διαταραχών, έχει επίσης συνδεθεί με φαινόμενα υπνοβασίας, καθώς και η κατανάλωση αλκοόλ.
Το παραμιλητό στον ύπνο
«Είναι σύνηθες άτομα με ψυχικές διαταραχές να παραμιλούν στον ύπνο τους. Αυτό μπορεί να συνδεθεί με την υπνοβασία και τους εφιάλτες», μας πληροφορεί ο Καν.
Στις πιθανές αιτίες συγκαταλέγονται το άγχος, ο πυρετός και η κατάχρηση ουσιών. «Αυτές οι καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, ακραίες εναλλαγές της διάθεσης ή παραισθήσεις. Αν η το παραμιλητό στον ύπνο εμφανίζεται τακτικά ως σύμπτωμα, αποτελεί ένδειξη ότι χρειάζεται να επισπεύσουμε την επίσκεψή μας σε έναν ειδικό», μας συμβουλεύει η Τζόνστον.
Οι χρόνιοι εφιάλτες
Οι χρόνιοι εφιάλτες μπορεί να προκληθούν από μια σειρά ψυχολογικών παραγόντων, με πιο συνηθισμένα το άγχος και την κατάθλιψη. Οι αλλαγές στο πρόγραμμά μας, που διαταράσσουν ή μειώνουν τη διάρκεια του ύπνου μας μπορούν επίσης να κατηγορηθούν για την αύξηση των κακών ονείρων, όπως και η διαταραχή που επιφέρει το μετατραυματικό στρες.
«Οι χρόνιοι εφιάλτες μπορούν να επιφέρουν εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, όπως αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας, καρδιακές παθήσεις και παχυσαρκία. Εάν υποφέρουμε από χρόνιους εφιάλτες θα πρέπει να αναζητήσουμε θεραπεία και συμβουλές από έναν επαγγελματία γιατρό», επισημαίνει η Τζόνστον.
Οι εφιάλτες μπορεί να αποτελούν παρενέργεια ενός φαρμάκου που παίρνουμε, οπότε ο γιατρός μας μπορεί να αλλάξει τη δόση ή τη συνταγή για να μας ανακουφίσει από τους εφιάλτες. Επίσης η εξάσκηση δεξιοτήτων διαχείρισης χρόνου, ιεράρχησης προτεραιοτήτων και μείωσης του άγχους θα μας φανούν χρήσιμες, εάν οι εφιάλτες μας προέρχονται από στρες ή κατάθλιψη.
Συχνό ξύπνημα για τουαλέτα
Η νυκτουρία, το ξύπνημα δηλαδή για να επισκεφτούμε το μπάνιο στη μέση της νύχτας, γίνεται πιο τακτικό όσο μεγαλώνουμε, αλλά ίσως να αποτελέσει σημάδι ότι κάτι άλλο συμβαίνει.
Η πιο προφανής αιτία είναι η κατανάλωση πολλών υγρών λίγο πριν τον ύπνο. Ωστόσο, άλλες παθήσεις που προκαλούν συχνουρία τη νύχτα ίσως αποδειχθούν πιο σοβαρές, όπως η λοίμωξη της ουροδόχου κύστης ή του ουροποιητικού συστήματος, ο διαβήτης, η διόγκωση του προστάτη ή η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
«Για να παρακολουθήσουμε το πρόβλημα, ξεκινάμε περιορίζοντας την ποσότητα υγρών που προσλαμβάνουμε πριν τον ύπνο», μας παροτρύνει η ο Johnston.
Είναι σκόπιμο να κρατήσουμε και ένα ημερολόγιο για μερικές ημέρες, όπου θα καταγράφουμε την ποσότητα των υγρών που προσλαμβάνουμε, τις φορές που επισκεπτόμαστε την τουαλέτα και τυχόν φαρμακευτική αγωγή που μας έχει δοθεί τη συγκεκριμένη περίοδο. Ο γιατρός μας μπορεί στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει αυτές τις πληροφορίες, για να προσδιορίσει τις πιθανές αιτίες και τη θεραπεία της νυκτουρίας.
Το τρίξιμο των δοντιών
Οι δυσμενείς επιπτώσεις του να σφίγγουμε ή να τρίζουμε τα δόντια μας ενώ κοιμόμαστε, μπορούν να γίνουν αντιληπτές κατά τη διάρκεια της ημέρας, μέσα από έναν πονοκέφαλο ή έναν πόνο στο σαγόνι. Το τρίξιμο των δοντιών μπορεί να προκληθεί από το στρες και το άγχος, αλλά είναι πιο πιθανό να προκληθεί από ένα μη φυσιολογικό δάγκωμα.
Ο οδοντίατρός μας μπορεί να εξετάσει το στόμα και τη γνάθο για τυχόν φθορές στα δόντια. Στη συνέχεια μπορεί να τοποθετήσει στο στόμα μας ένα προστατευτικό εξάρτημα για να εμποδίσει τη φθορά των δοντιών μας τη νύχτα.
Η απότομη βύθιση στον ύπνο
Το να μπορούμε να αποκοιμηθούμε γρήγορα δεν είναι απαραίτητα κακό, αρκεί να ξυπνάμε νιώθοντας ανανεωμένοι και έτοιμοι να αδράξουμε τη μέρα. Ωστόσο, εάν κοιμόμαστε λιγότερες από τις συνιστώμενες επτά έως εννέα ώρες κάθε βράδυ και μας παίρνει ο ύπνος ακριβώς τη στιγμή που το κεφάλι μας ακουμπά στο μαξιλάρι, μπορεί το σώμα μας να μας προειδοποιεί ότι χρειάζεται περισσότερη ξεκούραση.
Η κατανάλωση φαγητού κατά τη διάρκεια του ύπνου
Μπορούμε να κάνουμε λόγο για διατροφικές διαταραχές που σχετίζονται με τον ύπνο, όταν τα άτομα καταναλώνουν φαγητό ενώ κοιμούνται και δεν βρίσκονται σε πλήρη επίγνωση των ενεργειών τους.
Τα άτομα που συνηθίζουν να κατανώνουν φαγητό, ενώ κοιμούνται, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο κόπωσης, κατάθλιψης και αύξησης βάρους. Κινδυνεύουν επίσης να καούν ή να κοπούν, ενώ ετοιμάζουν φαγητό στον ύπνο τους. Εάν το ζήτημα προκαλείται από φάρμακα, ένας ειδικός στον ύπνο μπορεί να μας συστήσει τη χρήση εναλλακτικών φαρμάκων. Σε άλλη περίπτωση, μπορεί να μας προτείνει αλλαγές στον τρόπο ζωής για την καλύτερη δυνατή διαχείριση του άγχους.
Τρόποι αυτοελέγχου για τα προβλήματα ύπνου
Ο σύντροφός μας ή οι συγκάτοικοί μας μπορούν να μας υποδείξουν τυχόν διαταραχές ύπνου που αντιμετωπίζουμε, όμως τι γίνεται αν ζούμε μόνοι;
«Για τους ανθρώπους που ζουν μόνοι, το να αντιληφθούν μια διαταραχή ύπνου αποτελεί πραγματική πρόκληση », τονίζει ο Δρ Τόμας Χαμόντ, πιστοποιημένος νευρολόγος στο Marcus Neuroscience Institute στη Φλόριντα.
Τις περισσότερες φορές, ωστόσο, μάλλον θα αισθανθούμε ότι κάτι δεν πάει καλά με τον ύπνο μας, ειδικά αν νοιώθουμε υπερβολικά κουρασμένοι και ευέξαπτοι την επόμενη μέρα.
«Υπάρχουν διάφοροι τρόποι παρακολούθησης του ύπνου, προκειμένου να κατανοήσουμε τα πιθανά συμπτώματα που εμφανίζονται», μας καθησυχάζει ο Johnston. «Στους διαθέσιμους τρόπους μπορεί να περιλαμβάνονται από φορητές συσκευές, μέχρι συσκευές που τοποθετούνται δίπλα στο κρεβάτι και αισθητήρες κρεβατιού».
Εάν παρατηρήσουμε ότι η συνήθης διάρκεια του ύπνου μας μειώνεται σημαντικά, μπορούμε να υποθέσουμε ότι το φαινόμενο οφείλεται σε συμπτώματα που σχετίζονται με παθήσεις της υγείας μας. Αφού απευθυνθούμε σε έναν ειδικό γιατρό, πραγματοποιούμε τους απαραίτητους ελέγχους και λαμβάνουμε τις πληροφορίες που μας είναι αναγκαίες. Στη συνέχεια, σε συνεννόηση με το γιατρό μας μπορούμε είτε να προχωρήσουμε στην αναπροσαρμογή των συνηθειών που καταστρέφουν τον ύπνο μας, είτε εφόσον κριθεί απαραίτητο να λάβουμε την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.