Κάποια από τα αρχαιότερα γνωστά κρανία που είχαν υποστεί επιμήκυνση ανακαλύφθηκαν σε αρχαίους τάφους στην Κίνα.
Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του Science News, σε αρχαιολογικό χώρο ονόματι Χουταόμουγκα επιστήμονες ανακάλυψαν 25 σκελετούς ηλικιών μεταξύ 12.000 και 5.000 ετών. Εξ αυτών 11 είχαν κρανία που είχαν παραμορφωθεί τεχνητά, με επιμηκυνθείσες εγκεφαλικές κοιλότητες και πεπλατυσμένα οστά στο μπροστινό και το πίσω μέρος του κεφαλιού, σύμφωνα με τους ερευνητές, των οποίων ηγήθηκαν οι Κουαντσάο Ζανγκ (βιοαρχαιολόγος) και Κιαν Γουάνγκ (παλαιοανθρωπολόγος).
Το φαινόμενο της σκόπιμης παραμόρφωσης κρανίων λάμβανε χώρα στη συγκεκριμένη περιοχή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη γνωστή, εκτιμούν οι επιστήμονες, που παρουσίασαν τα ευρήματά τους στις 25 Ιουνίου, στο American Journal of Physical Anthropology.
To φαινόμενο των περίεργων αυτών κρανίων έχει παρατηρηθεί σε πολλές κουλτούρες και εποχές ανά τον πλανήτη, δημιουργώντας ουκ ολίγα ερωτηματικά σχετικά με το από πού ακριβώς πήγαζε και τι συμβόλιζε. Μια θεωρία είναι πως αποτελούσε χαρακτηριστικό ανώτερων κοινωνικών τάξεων, ενώ πιο «εξωτικές» προσεγγίσεις κάνουν λόγο για κουλτούρες που προσπαθούσαν να μοιάσουν εμφανισιακά σε αρχαίους επισκέπτες από άλλους κόσμους (ή ίσως και για απομεινάρια των ίδιων αυτών επισκεπτών). Σε κάθε περίπτωση, η μόνιμη παραμόρφωση ενός κρανίου είναι δυνατή σε ιδιαίτερα νεαρή ηλικία, όταν τα κρανιακά οστά είναι ακόμα μαλακά, και μπορεί να επιτευχθεί μέσω της συμπίεσης του κεφαλιού ενός μωρού με τα χέρια και του δεσίματός του σε σκληρές, επίπεδες επιφάνειες ή του σφιχτού τυλίγματός του με υφάσματα.
Τέτοια κρανία έχουν βρεθεί σε διάφορα μέρη του πλανήτη. Ισχυρισμοί κατά τη δεκαετία του 1980 ότι δύο κρανία Νεάντερταλ, ηλικίας 45.000 ετών, με περίεργα σχήματα είχαν παραμορφωθεί σκοπίμως απορρίπτονται από πολλούς ερευνητές, ωστόσο τα αρχαιότερα κρανία τέτοιου είδους είναι ηλικίας 13.000-10.000 ετών και προέρχονται από τη δυτική Ασία, τη νοτιοανατολική Αυστραλία και – πλέον την ανατολική Ασία. Στην Αμερική η πρακτική αυτή άρχισε πάνω από 8.000 χρόνια πριν.
«Είναι πολύ νωρίς για να πούμε εάν η σκόπιμη παραμόρφωση κρανίων εμφανίστηκε πρώτα στην ανατολική Ασία και εξαπλώθηκε αλλού ή αν εμφανίστηκε ανεξάρτητα σε διαφορετικά μέρη» είπε ο Γουάνγκ, του Πανεπιστημιου A&M στο Τέξας.
Ανασκαφές στο Χουταομούγκα γίνονταν από το 2011 ως το 2015. Ο σκελετός ενός άνδρα με παραμορφωμένο κρανίο είχε βρεθεί σε έναν τάφο 13.000-11.000 ετών, και η ηλικία του εκτιμάται στα 12.000 έτη. Σε δύο στρώματα ιζήματος, 6.300-5.000 ετών, βρέθηκαν άλλοι 10 σκελετοί με παραμορφωμένα κρανία. Στους πέντε εξ αυτών διαπιστώθηκε ότι οι τέσσερις ανήκαν σε άνδρες και ο ένας σε γυναίκα. Οι εκτιμώμενες ηλικίες θανάτου για τους 11 συνολικά σκελετούς κυμαίνονται από 3 έως 40 έτη.
Γενικότερα, η επιμήκυνση κρανίου ως πρακτική παρατηρούνταν σε άτομα ανώτερων κοινωνικών τάξεων ή συγκεκριμένων οικογενειών. Ένα τρίχρονο παιδί είχε θαφτεί με πολλά αγγεία και άλλα αντικείμενα, υποδεικνύοντας πως ανήκε σε πλούσια οικογένεια. Κοσμήματα που βρέθηκαν κοντά σε μια γυναίκα με επιμηκυμένο κρανίο δείχνουν ότι ανήκε σε ανώτερη τάξη, ενώ σε μια περίπτωση ένα ενήλικο άτομο και ένα άτομο εφηβικής ηλικίας με τέτοια κρανία θάφτηκαν μαζί, δείχνοντας πως πιθανώς να ανήκαν στην ίδια οικογένεια.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως το αρχαιότερο από τα κρανία του Χουταομούγκα έχει μια στενόμακρη εγκεφαλική κοιλότητα, η οποία πιθανότατα δεν επιμηκύνθηκε, σύμφωνα με τον παλαιοανθρωπολόγο Σιτσούν Νι της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών στο Πεκίνο. Το σχήμα αυτό συναντάται σε κάποιους Ασιάτες σήμερα, σημειώνει.
Τα ακλόνητα στοιχεία για σκόπιμη παραμόρφωση κρανίων στο Χουταομούγκα χρονολογούνται μόλις 6.000 χρόνια στο παρελθόν, κατά τον Νι, ωστόσο ο Γουάνγκ διαφωνεί, τονίζοντας πως η έκταση της τροποποίησης στο 12.000 ετών κρανίο είναι μεγαλύτερη από οτιδήποτε θα μπορούσε να είχε παρατηρηθεί στη φύση.