Το κρανίο ενός κολοσσιαίου θαλάσσιου τέρατος έχει ανασυρθεί από τους βράχους της ακτής Jurassic, του Dorset.
Ανήκει σε έναν πλειόσαυρο, ένα άγριο θαλάσσιο ερπετό που τρομοκρατούσε τους ωκεανούς πριν από περίπου 150 εκατ. χρόνια.
Το απολίθωμα μήκους 2 μέτρων είναι ένα από τα πληρέστερα δείγματα του είδους του που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ και δίνει νέες πληροφορίες για αυτό το αρχαίο αρπακτικό.
Το κρανίο θα παρουσιαστεί σε ειδική εκπομπή του David Attenborough, στο BBC One την Πρωτοχρονιά.
«Ουάου!», ακούγονται να λένε κάποιοι καθώς το σεντόνι που καλύπτει το απολίθωμα τραβιέται προς τα πίσω και το κρανίο αποκαλύπτεται για πρώτη φορά.
Είναι αμέσως φανερό ότι αυτός ο πλειόσαυρος είναι τεράστιος και όμορφα διατηρημένος.
«Δεν υπάρχει πουθενά αλλού ένα δείγμα που να μπορεί να συγκριθεί με αυτό», πιστεύει ο παλαιοντολόγος Steve Etches. «Είναι ένα από τα καλύτερα απολιθώματα που έχω δουλέψει ποτέ», λέει στο BBC.
«Η κάτω γνάθος και το άνω κρανίο είναι ενωμένα μεταξύ τους, όπως θα ήταν στη ζωή. Παγκοσμίως, δεν υπάρχουν, σχεδόν, καθόλου δείγματα που να έχουν βρεθεί σε αυτό το επίπεδο λεπτομέρειας. Και αν βρεθούν, πολλά κομμάτια λείπουν, ενώ αυτό, αν και είναι ελαφρώς παραμορφωμένο, έχει όλα τα οστά».
Το κρανίο είναι μακρύτερο από το ύψος των περισσότερων ανθρώπων. Δεν μπορεί κανείς να μην εστιάσει την προσοχή του, όπως αναφέρουν οι ειδικοί, στα 130 δόντια του, ειδικά αυτά στο μπροστινό μέρος.
Μακριά και κοφτερά σαν ξυράφι, μπορούσαν να σκοτώσουν με ένα δάγκωμα. Το πίσω μέρος κάθε δοντιού είναι σημαδεμένο με λεπτές ραβδώσεις. Αυτές θα βοηθούσαν το θηρίο να τρυπήσει τη σάρκα και στη συνέχεια να βγάλει γρήγορα τους κυνόδοντές του που έμοιαζαν με στιλέτο, έτοιμοι για μια γρήγορη δεύτερη επίθεση.
Οι πλειόσαυροι ήταν γιγαντιαία θαλάσσια ερπετά που κυριαρχούσαν στα βάθη των ωκεανών. Κολυμπούσαν με τη βοήθεια τεράστιων πτερυγίων- είχαν δύο στο εμπρόσθιο μέρος του σώματός τους και δύο στο οπίσθιο, με αποτέλεσμα να αποκτούν μεγάλη επιτάχυνση όταν επιτίθεντο στα θύματά τους.
Το επίμηκες κεφάλι τους είχε σαγόνια με δόντια που μπορούσαν να θρυμματίζουν κόκαλα με ευκολία, πολύ μεγαλύτερη ακόμη και από εκείνη του περίφημου T. Rex.
«Το θαλάσσιο ερπετό θα ήταν τόσο ογκώδες που νομίζω ότι θα μπορούσε να θηρεύσει αποτελεσματικά οτιδήποτε είχε την ατυχία να βρεθεί μπροστά του», λέει ο Δρ Andre Rowe από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ. Και προσθέτει: «Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι ήταν κάτι σαν ένας υποβρύχιος T. Rex».
Τα γεύματα θα περιλάμβαναν άλλα ερπετά, όπως τον μακρυλαίμη ξάδερφό του, τον πλησιόσαυρο και τον ιχθυόσαυρο που μοιάζει με δελφίνι - και απολιθώματα αποκαλύπτουν ότι θα θήρευε ακόμη και άλλους διερχόμενους πλειόσαυρους. Το πώς ανακτήθηκε αυτό το απολιθωμένο κρανίο είναι εξαιρετικό. Ξεκίνησε με ένα τυχαίο εύρημα κατά τη διάρκεια μιας βόλτας σε μία παραλίας κοντά στον κόλπο Kimmeridge στη διάσημη ακτή Jurassic της νότιας Αγγλίας.
Ο φίλος του Steve Etches, Phil Jacobs, λάτρης των απολιθωμάτων, σκόνταψε στην άκρη του ρύγχους του πλειοσαύρου που βρισκόταν στην όχθη. Ήταν πολύ βαρύ για να το κουβαλήσει, κάλεσε τον Steve και το ζευγάρι έφτιαξε ένα αυτοσχέδιο φορείο για να μεταφέρει το απολιθωμένο θραύσμα σε ασφάλεια.
Πού είναι όμως το υπόλοιπο ζώο; Μια έρευνα με drone στον πανύψηλο γκρεμό εντόπισε μια πιθανή τοποθεσία. Η αφαίρεση απολιθωμάτων από το βράχο όμως είναι πάντα επίπονη, λεπτή δουλειά. Αλλά τα το κάνεις αυτό ενώ κρέμεσια σε σχοινιά από έναν γκρεμό που καταρρέει, 15 μέτρα πάνω από μια παραλία, απαιτεί άλλη τάξη δεξιοτήτων.
Το θάρρος, η αφοσίωση και οι μήνες που δαπανήθηκαν για τον καθαρισμό του κρανίου, σίγουρα άξιζαν τον κόπο. Επιστήμονες από όλο τον κόσμο θέλουν να επισκεφθούν το απολίθωμα του Dorset για να αποκτήσουν νέες ιδέες για το πώς ζούσαν αυτά τα καταπληκτικά ερπετά και κυριάρχησαν στο οικοσύστημά τους.
Η παλαιοβιολόγος καθηγήτρια Emily Rayfield έχει ήδη εξετάσει τα μεγάλα κυκλικά ανοίγματα στο πίσω μέρος του κεφαλιού. Της λένε για το μέγεθος των μυών που χειρίζονται τα σαγόνια του πλειοσαύρου και τις δυνάμεις που δημιουργούνται καθώς το στόμα του έκλεινε και συνέτριβε τη λεία του. Στο επάνω άκρο, αυτό μεταφράζεται σε περίπου 33.000 νιούτον. Για το πλαίσιο, τα πιο ισχυρά σαγόνια σε ζωντανά ζώα βρίσκονται σε κροκόδειλους του θαλασσινού νερού, στα 16.000 νιούτον.
Αυτό το δείγμα που ανακαλύφθηκε πρόσφατα έχει χαρακτηριστικά που υποδηλώνουν ότι είχε κάποιες ιδιαίτερα οξείες και πολύ χρήσιμες αισθήσεις. Το ρύγχος του είναι διάστικτο με μικρούς λάκκους που μπορεί να ήταν η θέση των αδένων για να το βοηθήσουν να ανιχνεύει τις αλλαγές στην πίεση του νερού που προκαλούνται από τα μελλοντικά θηράματα.
Και στο κεφάλι του υπάρχει μια τρύπα που θα φιλοξενούσε ένα βρεγματικό ή τρίτο μάτι. Σαύρες, βάτραχοι και μερικά ψάρια που ζουν σήμερα έχουν ένα από αυτά. Είναι φωτοευαίσθητο και μπορεί να βοηθούσε στον εντοπισμό άλλων ζώων, ειδικά όταν ο πλειόσαυρος έβγαινε στην επιφάνεια από βαθιά, θολά νερά.
Ο Steve Etches θα εκθέσει το κρανίο το επόμενο έτος στο μουσείο του στο Kimmeridge - στην ομώνυμη συλλογή του. Οι σπόνδυλοι που ξεπροβάλλουν στο πίσω μέρος του κεφαλιού, αλλά εξαφανίζονται μετά από λίγα οστά είναι μια δελεαστική ένδειξη ότι περισσότερο από το απολίθωμα μπορεί να βρίσκεται ακόμα στον γκρεμό. Ο επιστήμονας θέλει να τελειώσει αυτό που ξεκίνησε.
«Ποντάρω τη ζωή μου ότι το υπόλοιπο ζώο είναι εκεί».
«Και πραγματικά θα έπρεπε να βγει επειδή βρίσκεται σε ένα περιβάλλον που διαβρώνεται πολύ γρήγορα. Αυτό το τμήμα της γραμμής του γκρεμού επιστρέφει κάθε χρόνο. Και δεν θα περάσει πολύς καιρός μέχρι ο υπόλοιπος πλειόσαυρος χαθεί. Είναι μια ευκαιρία μια φορά στη ζωή».