Η Ρωσία έχει περάσει τα τελευταία επτά χρόνια χτίζοντας μια πολύ δυνατή οικονομία, ωστόσο μακροπρόθεσμα, ακόμα και μια τόσο δυνατή οικονομία είναι απίθανο να αντέξει την συντονισμένη επίθεση κυρώσεων από τη Δύση.
Η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοινώνουν «βροχή» τις κυρώσεις αφότου ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία.
«Η άποψη ότι η Ρωσία θα την γλιτώσει είναι εσφαλμένη. Οι επιπτώσεις μπορεί να μην γίνουν αισθητές εξ αρχής, αλλά οι κυρώσεις θα μειώσουν τις δυνατότητες της Ρωσίας μακροπρόθεσμα», δήλωσε ο Κρίστοφερ Γκράνβιλ, διευθύνων σύμβουλος στην εταιρεία συμβούλων TS Lombard και παρατηρητής της Ρωσίας.
Τα βήματα αντιμετώπισης της κρίσης από τη Δύση περιλαμβάνουν κυρώσεις και δέσμευση περιουσιακών στοιχείων στις περισσότερες ρωσικές τράπεζες και σε επιχειρηματίες, διακοπή της συγκέντρωσης κεφαλαίων στο εξωτερικό, πάγωμα ενός έργου αγωγού φυσικού αερίου 11 δισεκατομμυρίων δολαρίων προς τη Γερμανία και περιορισμό της πρόσβασης σε είδη υψηλής τεχνολογίας, όπως ημιαγωγοί.
Η Ρωσία απέρριψε τις κυρώσεις ως αντίθετες προς τα συμφέροντα εκείνων που τις επέβαλαν. Και θεωρεί που δεν θα πλήξουν μια οικονομία με 643 δισεκατομμύρια δολάρια σε συναλλαγματικά αποθέματα και αυξανόμενα έσοδα από πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Αυτές οι μετρήσεις έχουν χαρίσει στη Ρωσία το όνομα της οικονομίας «φρούριο», μαζί με ένα πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών 5% του ετήσιου ΑΕΠ και 20% αναλογία χρέους προς ΑΕΠ, μεταξύ των χαμηλότερων στον κόσμο. Μόλις το ήμισυ των ρωσικών υποχρεώσεων είναι σε δολάρια, από 80% πριν από δύο δεκαετίες.
Επίσης τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας έχουν αυξηθεί περισσότερο από 75% από το 2015. Αυτά τα στατιστικά προκύπτουν από χρόνια εξοικονόμησης μετά την επιβολή κυρώσεων μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τον Πούτιν το 2014.
Σύμφωνα με την Granville, οι αυξανόμενες τιμές του πετρελαίου θα προσφέρουν στη Ρωσία επιπλέον απροσδόκητα κέρδη 1,5 τρισεκατομμυρίων ρουβλίων (17,2 δισεκατομμύρια δολάρια) φέτος από τους φόρους στα κέρδη των ενεργειακών εταιρειών.
Αλλά αυτό το είδος απολυταρχίας έχει ένα τίμημα, βαθύτερη απομόνωση από την παγκόσμια οικονομία, τις αγορές και τις επενδύσεις, σημείωσε.
«Η Ρωσία θα αντιμετωπίζεται ουσιαστικά ως ένα εχθρικό κράτος αποκομμένο από παγκόσμιες ροές, επενδύσεις και άλλες κανονικές οικονομικές αλληλεπιδράσεις που χτίζουν το βιοτικό επίπεδο, τα εισοδήματα, την παραγωγικότητα και την κερδοφορία της εταιρείας».
Σημάδια οικονομικής αστάθειας είναι ήδη εμφανή. Τα εισοδήματα των ρωσικών νοικοκυριών εξακολουθούν να είναι κάτω από τα επίπεδα του 2014 και το 2019, πριν χτυπήσει η πανδημία του COVID-19, η ετήσια οικονομική παραγωγή αποτιμήθηκε σε 1,66 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, πολύ κάτω από τα 2,2 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2013.
Ο Σεργκέι Γκουρίεφ, καθηγητής οικονομικών στο Γαλλικό Sciences Po και πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, επεσήμανε ότι το ρωσικό ονομαστικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ, διπλάσιο από αυτό της Κίνας το 2013, είναι πλέον σε χαμηλά επίπεδα.
«Το 2013 η Ρωσία ήταν μια χώρα υψηλού εισοδήματος και διαπραγματευόταν ενεργά την ένταξη στον ΟΟΣΑ. Η Ρωσία τώρα, όμως, είναι πίσω όσον αφορά τα μεσαία εισοδήματα», είπε.
Προς μια νέα κρίση
Οι ξένοι επενδυτές στη Ρωσία είναι επίσης μια ομάδα που συρρικνώνεται.
Μια έρευνα πελατών της JPMorgan έδειξε ότι οι ξένες κατοχές ομολόγων σε ρούβλια βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο δεκαετιών. Οι επενδύσεις σε μετοχές δεν επέστρεψαν ποτέ σε απόλυτες τιμές στα προ της Κριμαίας επίπεδα, εκτίμησε η Copley Fund Research.
Το ασφάλιστρο που ζητούν οι επενδυτές για να κρατήσουν χρέος σε ρωσικό δολάριο αυξήθηκε την Πέμπτη σε πάνω από 13 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τα αμερικανικά ομόλογα, σχεδόν τριπλάσιο από τον μέσο όρο των αναδυόμενων αγορών.
«Οι κυρώσεις θα αναγκάσουν τη Ρωσία να αυτοχρηματοδοτεί όλο και περισσότερη δραστηριότητα, περιορίζοντας τις επενδύσεις στη βιομηχανία και τον στρατό», δήλωσε ο Τζέφρι Σκοτ, ειδικός στο εμπόριο και τις κυρώσεις στο Peterson Institute for International Economics.
Οι μεγαλύτερες επιθέσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τον τερματισμό της πρόσβασης της Ρωσίας στο διατραπεζικό σύστημα πληρωμών SWIFT και την οριστική απαγόρευση των επενδύσεων στη Ρωσία.
Η απώλεια πρόσβασης στο SWIFT θα περιέπλεκε τις πληρωμές για εξαγωγές και εισαγωγές και θα μπορούσε ακόμη και να αποτρέψει την πληρωμή ομολόγων, προκαλώντας τεχνική αθέτηση.
Η περιορισμένη πρόσβαση σε ξένα κεφάλαια αφήνει τις εταιρείες πετρελαίου να εξαρτώνται από συμφωνίες προπληρωμής και να αντιμετωπίζουν σημαντικά υψηλότερο κόστος κεφαλαίου, πρόσθεσε η τράπεζα.
Η αργή διάβρωση του βιοτικού επιπέδου κινδυνεύει επίσης να πυροδοτήσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια, απειλώντας μια κυβέρνηση που έχει ήδη αντιμετωπίσει σποραδικές διαμαρτυρίες.