Πληθωρισμός αντίστοιχος με αυτόν που βιώνει μια χώρα όταν αλλάζει νόμισμα, φορολόγηση υπερμνημονιακού τύπου σε ελεύθερους επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις και νεοφιλελεύθερη ανάπτυξη υπερδιευρυμένης ανισότητας ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς.
Ο προϋπολογισμός για το 2025 κατατέθηκε στη βουλή στις 20 Νοεμβρίου, μετά βαΐων και στικακίων, και πρόκειται να συζητηθεί σε τέσσερις συνεδριάσεις, όπου θα γίνει εκτενής αναφορά για το πόσο καλά τα πήγε η κυβέρνηση με τα λογιστικά νούμερα. Ήδη προλογίστηκε το σχετικό αφήγημα σοσιαλμιντιακά, με σημαία τις «αυξήσεις αποδοχών και μειώσεις φόρων», την «ανάπτυξη 2.3%», το «νοικοκύρεμα του δημοσίου χρέους», την «αντιμετώπιση του στεγαστικού ζητήματος», και πάει λέγοντας. Τι ισχύει, όμως, πραγματικά πίσω από τα νούμερα, σε τρία βασικά ζητήματα, όπως είναι οι τιμές τροφίμων, οι τιμές των ακινήτων/το κόστος της ενοικίασης και η φορολογία σε ελεύθερους επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις που συνιστούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας;
Πληθωρισμός στην Ελλάδα, τάξης μεγέθους αλλαγής νομίσματος, όπως το 2002
Το 2022 ξέσπασε παγκόσμιος πληθωρισμός εξαιτίας κυρίως της διακοπής στην βιομηχανική παραγωγή, που επιβλήθηκε με αφορμή την πανδημία του κορωνοϊού, αλλά και του πολέμου στην Ουκρανία που ακολούθησε -πολύ βολικά-, από στρατηγικής άποψης, αμέσως μετά.
Ενώ, όμως, ο πληθωρισμός σε παγκόσμιο επίπεδο, επέφερε αυξήσεις έως ένα ποσοστό, και άρχισε να υποχωρεί σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, στην Ελλάδα -που εκείνη την περίοδο έβγαινε από δεκαετή οικονομική κρίση-, συνέβη το αντίθετο: όχι μόνο οι αυξήσεις ήταν μεγαλύτερες σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά αντί να υποχωρούν, συνεχίζονταν και κλιμακώνονταν, με αποτέλεσμα να γίνεται λόγος για «πληθωρισμό απληστίας».
Αυτή την απληστία της αγοράς δεν βρέθηκε κάποια πολιτική της κυβέρνησης να την αποτρέψει ή έστω να τη φρενάρει εγκαίρως. Κάποια μικρά βοηθήματα, τύπου «pass», οι φορολογήσεις των υπερκερδών και ένα εμβόλιμο πρόγραμμα για την αποσυμπίεση του στεγαστικού (Σπίτι μου 1), όχι απλώς δεν έβαλαν μια τάξη στην αγορά, αλλά την επιβάρυναν κιόλας (βλ. παρακάτω ανάλυση για «Σπίτι μου 1» και νέα φορολόγηση σε ελεύθερους επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις).
Όλα αυτά δημιούργησαν τέτοιες ανατιμήσεις στα ακίνητα και τα προϊόντα, σαν να είχαμε αλλάξει νόμισμα, όπως το 2002, για όποιον θυμάται πώς οι 340,75 δρχ αντικαταστάθηκαν από 1€, και όχι σαν να είχαμε έναν συγκυριακό πληθωρισμό.
Λέμε, όμως, συνέχεια για πληθωρισμό αγαθών, και κανείς δεν αναφέρεται στον πληθωρισμό των υπηρεσιών, όπου επίσης είχαμε αυξήσεις, οι οποίες διατηρήθηκαν και μετά την υποχώρηση του κόστους της ενέργειας. Αν σας φαίνεται, όμως, ότι αυξήθηκαν κι άλλο από φέτος, δεν είναι η ιδέα σας. Και αυτό, ξεκάθαρα μπορείτε να το πιστώσετε στην αιφνιδιαστική φορολόγηση ελεύθερων επαγγελματιών και μικρών επιχειρήσεων με τον τεκμαρτό φόρο που αναφέρουμε παραπάνω.
Το πρόβλημα εδώ, όμως, δεν είναι μόνο ότι η κρατική παρέμβαση για ακόμη μια φορά ανεβάζει τα κόστη, είναι κυρίως η επιβάρυνση προς τους ελεύθερους επαγγελματίες και τις μικρές επιχειρήσεις, και άρα ο περιορισμός τους ως προς τη δική τους διατήρηση/ανάπτυξη και ως προς τη διατήρηση/ανάπτυξη θέσεων εργασίας.
Στέγη, με τιμές αγοράς όπως προ φούσκας ακινήτων και τιμές ενοικίασης όπως ποτέ πριν
Η στέγαση σε όλες τις μεγάλες πόλεις της χώρας (με πρώτες την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη) και σε επιμέρους νησιά, έγινε άπιαστη υπόθεση, με αυξήσεις σε ενοικίαση και αγορά κατοικίας, που εκτοξεύτηκαν κυριολεκτικά εν μία νυκτί το 2022.
Αιφνίδιες αυξήσεις (ξεκίνησαν από 25%-30% και έφτασαν να ξεπεράσουν και το 50% έως το 2024!), που όχι μόνο δεν αντιμετωπίστηκαν με έγκαιρες πολιτικές, αντιθέτως η μια και μοναδική πολιτική (Σπίτι μου 1) που κοπιαρίστηκε από ιδέα άλλου κόμματος και εφαρμόστηκε άτσαλα και με πολύ άδικο ηλικιακό περιορισμό, αλλά και άλλους περιορισμούς ως προς τα χαρακτηριστικά του ακινήτου και του κόστους, τέλη του 2023, είχε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, καθώς αύξησε κι άλλο τις τιμές των ακινήτων, χωρίς να ωφελήσει πραγματικά τους δανειζόμενους, που βρέθηκαν να αγοράζουν με φτηνά δάνεια μεν, ακριβότερα ακίνητα δε, οπότε δώρον άδωρον, σε πραγματική οικονομική διευκόλυνση[i].
Εμβόλιμη κίνηση που, ακριβώς γι’ αυτό, είχε τα αντίθετα αποτελέσματα. Απορίας άξιον γιατί δεν επανασυστάθηκε ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας ή κάποιος φορέας σε αυτά τα πρότυπα, που να εξυπηρετεί σε μόνιμη βάση με πιο φτηνά στεγαστικά δάνεια όσους το δικαιούνται εισοδηματικά. Και, αντ’ αυτού, έρχεται επανάληψη της λάθος πολιτικής με «Σπίτι μου 2».
Υπερμνημονιακού τύπου φορολογία, με προπαγάνδα τύπου woke κατά των ελευθέρων επαγγελματιών
Σε εποχές τρόικας, ο Β. Βενιζέλος, υπουργός ΠΑΣΟΚ τότε, είχε σκαρφιστεί έναν ακόμη φόρο (και ο πρόδρομος ΕΝΦΙΑ δικής του εμπνεύσεως ήταν), εις βάρος των ελεύθερων επαγγελματιών, το λεγόμενο «τέλος επιτηδεύματος», το οποίο ήταν μια επιπρόσθετη ειδική φορολογική επιβάρυνση, που επέβαλλε σε ελεύθερους επαγγελματίες, μικρές επιχειρήσεις και νομικά πρόσωπα να ενισχύουν τα κρατικά ταμεία με ένα πάγιο ποσό (600€ και 1000€, αντιστοίχως), κάθε χρόνο, ανεξαρτήτως τζίρου και κερδών.
Να σημειωθεί εδώ, ότι τέτοιος φόρος δεν υπήρχε και δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο. Ήταν πέρα για πέρα καταχρηστικός φόρος (επιπρόσθετος στους ήδη πολύ υψηλούς και περιττούς φόρους που πλήρωνε η συγκεκριμένη τάξη επαγγελματιών), που υποτίθεται ότι θα είχε προσωρινό χαρακτήρα, λόγω μνημονίων, και ωστόσο, υπάρχει ακόμη και σήμερα (2011-2024).
Η Νέα Δημοκρατία, προ εκλογών και πρώτης κυβερνητικής θητείας, το 2019, όχι απλώς αναγνώριζε τα παραπάνω, αλλά είχε δεσμευτεί να προχωρήσει σε κατάργηση του εν λόγω φόρου. Θα έλεγε κανείς, σαν άλλος ΣΥΡΙΖΑ, που θα καταργούσε τον ΕΝΦΙΑ, αλλά έμελλε να αποδειχτεί βασιλικότερη του βασιλέως.
Και αυτό γιατί η Νέα Δημοκρατία, όχι απλώς δεν τήρησε την εν λόγω προεκλογική δέσμευση, αλλά, κατά τη δεύτερη θητεία της, τι νομίζετε ότι έκανε; Τριπλασίασε τον εν λόγω φόρο! Το ψηφοφορικό κοινό, βέβαια, θα ακούσει και θα πιστέψει ότι «η Νέα Δημοκρατία κατήργησε το τέλος επιτηδεύματος», οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι μικρές επιχειρήσεις, ωστόσο, θα εξακολουθήσουν να τον πληρώνουν ενσωματωμένο επί τρία σε νέα τεκμαρτή φορολογία, δηλαδή σε φορολογία που θα προκύπτει από αυτό που θέλει να εισπράξει η κυβέρνηση, και όχι βάσει του πραγματικού τους εισοδήματος! (Ποια η διαφορά με το τέλος; Στην ονομασία και στο απαιτητό ποσό βεβαίως…)
Αναλογιστείτε το μέγεθος της οικονομικής απάτης σε βάρος ελεύθερων επαγγελματιών & μικρών επιχειρήσεων, αλλά και της πολιτικής προπαγάνδας[ii]. Μιλάμε για πολλαπλάσια του μνημονιακού τύπου φορολόγηση, χωρίς να έχουμε μνημόνια. Έχουμε, όμως, συστηματική προπαγάνδα από τα υποτελή Μέσα και όλους τους γνωστούς παρατρεχάμενους, κατά των «ανήθικων ελεύθερων επαγγελματιών, που κλέβουν συστηματικά το «καλό μας κράτος» εις βάρος των άλλων «καλών μας συμπολιτών».
Των ελεύθερων επαγγελματιών, που το κράτος τους φορολογούσε ήδη από το 1ο ευρώ, με 100% προκαταβολή φόρου (μιλάμε επίσης για παγκόσμια πρωτοτυπία)! Εκείνων που, επί δεκαετούς οικονομικής κρίσης έκλεισαν τις επιχειρήσεις τους ή δεινοπάθησαν για να τις κρατήσουν, είτε συσσωρεύοντας οφειλές σε ασφαλιστικά ταμεία, είτε δουλεύοντας για να πληρώνουν τις αμαρτίες του καλού κράτους.
Το βασικότερο, όμως, για να μιλάμε επί των τωρινών δεδομένων και για πολιτικές που υποτίθεται ότι δεν τις εκβιάζει κανείς, με την κίνηση αυτή που έκανε η κυβέρνηση αύξησε έτι περαιτέρω το κόστος των υπηρεσιών, εν μία νυκτί. Δηλαδή, είχαμε ήδη αδιανόητο πληθωρισμό –επιπέδου αλλαγής νομίσματος- σε ενέργεια, στέγαση και αγαθά, και το καλύτερο που μπόρεσε να σκεφτεί η κυβέρνηση ήταν να επιβάλει ένα μνημονιακού τύπου φοροεισπρακτικό μέτρο, το οποίο έμμεσα αυξάνει ακόμη περισσότερο το κόστος των υπηρεσιών!
Η πολυδιαφημισμένη ανάπτυξη στην Ελλάδα, τελικά ποιους ωφέλησε;
Στην Ελλάδα φέτος προβλέπεται να έχουμε ανάπτυξη 2,3%. Ένα μεγάλο ποσοστό των εσόδων που συντελούν άμεσα ή έμμεσα σε αυτή την ανάπτυξη, όμως, από πού ακριβώς προέρχεται; Μα, από την ακρίβεια (είσπραξη ΦΠΑ) και την υπερφορολόγηση σε φόρο εισοδήματος, σε έμμεσους φόρους και σε ειδικούς φόρους.
Υπερμνημονιακή φορολόγηση σε ελεύθερους επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις, από τους υψηλότερους έμμεσους φόρους στη ΕΕ, από τους υψηλότερους ειδικούς φόρους στην ΕΕ (βλ. βενζίνη), τη στιγμή, μάλιστα, που ένας Θεός ξέρει πόσα χρήματα του κράτους έχουν κατασπαταληθεί σε «μπουχάρες και λογότυπα» πάσης φύσεως. Αύξηση εσόδων, μεν, όχι από πάταξη της φοροδιαφυγής, δε, αλλά από οριζόντια και προφανώς άδικη υπερφορολόγηση[iii]!
Πάμε, όμως, και στο δια ταύτα. Αν έχεις ανάπτυξη, πώς γίνεται να έχεις οικονομία όπου οι πολίτες διαθέτουν τη δεύτερη χαμηλότερη καταναλωτική δύναμη στις χώρες της ΕΕ, με κοινό νόμισμα; Τα νούμερα μάς τα διαφημίζουν ποσοτικά, ποιοτικά όμως δεν θα μας τα αναλύσει κανείς στην πραγματική τους βάση. (Τι σημαίνει πχ, μειώθηκαν οι φόροι; Ποιοι φόροι, για ποιους και σε σχέση με ποια τιμή τους; Παρομοίως, τι σημαίνει μειώθηκε ο πληθωρισμός; Σε σχέση με ποια περίοδο;).
Υστερούμε αγοραστικά ως πολίτες, αλλά έχουμε ανάπτυξη ως κράτος γιατί τα έσοδα πήγαν στους έχοντες. Τα «αναπτυξιακά» λεφτά έγιναν υπερκέρδη για πολυθενικές-καρτέλ και τράπεζες, από υπερκοστολογημένη ενέργεια, υπερκοστολογημένα τρόφιμα και υπερκοστολογημένες τραπεζικές υπηρεσίες. Επίσης, τα «αναπτυξιακά» λεφτά έγιναν υπερκέρδη για όσους είχαν ακίνητα ως επαγγελματίες ή ως ιδιώτες.
Η ανάπτυξη δεν ήταν ισότιμα κατανεμημένη και το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών αυξήθηκε, κατά πρωτοφανή τρόπο. Γνωστοί μου, που νοικιάζουν, δεν μπορούν να βγάλουν τον μήνα. Γνωστοί μου, που εκμισθώνουν, δεν προλαβαίνουν να εισπράττουν τα εισοδήματα από τα ενοικιαζόμενά τους, τα οποία είναι όλα νοικιασμένα και υπερκοστολογημένα! (Για τους άλλους, που δεν μπορούν καν να νοικιάσουν και μένουν ακόμη αναγκαστικά με τους γονείς τους, δεν συζητάμε καν.)
Επίλογος
Άρα, στη σύνοψη των παραπάνω, με πληθωρισμό αντίστοιχο με αυτόν που βιώνει μια χώρα όταν αλλάζει νόμισμα, με φορολόγηση υπερμνημονιακού τύπου[iv] σε όσους συγκροτούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας και με νεοφιλελεύθερη ανάπτυξη της ανισότητας και της διεύρυνσης της ψαλίδας ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, για τι είδους ακριβώς ανάπτυξη μιλάμε εν προκειμένω;
Είναι πραγματικά βιώσιμη ή είναι μια ανάπτυξη μνημονιακού τύπου, άνευ μνημονίων;
[i] Οι δικαιούχοι αγόρασαν σπίτι με επιτόκιο χαμηλότερο από 2%, όταν όμως ανακοινώθηκε το πρόγραμμα, ένα ακίνητο που μπορεί, για παράδειγμα, να έκανε 100.000€ ανέβηκε στις 120.000€, με αποτέλεσμα ό,τι θα γλίτωνε κανείς σε πληρωμή επιτοκίου να το πλήρωσε σε ανατίμηση.
[ii] Πριν έρθει ο «ελάχιστος εγγυημένος φόρος του 2023» είχε προ πολλού καταργηθεί το ελάχιστο εγγυημένο περιθώριο κέρδους για τον ελεύθερο επαγγελματία, που πληρώνει φόρο από το 1 ευρώ, αυξημένο δε, με βάση αυθαίρετα τεκμήρια διαβίωσης! Βγάζοντας αυτό από τη μέση, γνωρίζει άραγε ένας μέσος ανεπάγγελτος Έλληνας πολιτικός τι μικτό εισόδημα μπορεί να έχει ένας ελεύθερος επαγγελματίας για να του μείνουν 10.000€, καθαρό εισόδημα, αν απασχολεί μάλιστα και εργαζόμενο ή εργαζόμενους;
[iii] Αν η κυβέρνηση «καίγεται» τόσο πολύ να πατάξει την φοροδιαφυγή, γιατί δεν τσεκάρει την αντιστοίχιση στα δηλωθέντα έσοδα-έξοδα επαγγελματιών και επιχειρήσεων; Το να εισπράττεις οριζοντίως, όμως, είναι πιο εύκολο και πιο άμεσο. Άδικο και ανήθικο, μεν, γράφει καλά στις εισπράξεις, δε.
[iv] Επί μνημονίων είχαμε υποκατώτατο μισθό, εκτός μνημονίων έχουμε υπερμνημονιακό φόρο. Οι εποχές και οι συνθήκες επιβάλλουν τη δημιουργία νέων ορολογιών αν θέλουμε να περιγράψουμε ουσιαστικά και επακριβώς αυτό το οποίο βλέπουμε να συμβαίνει.