Το ερώτημα του πότε οι σύγχρονοι άνθρωποι ή οι πρόγονοί του, απέκτησαν τη γνωστική και τεχνική δυνατότητα να διασχίσουν τις θάλασσες πλέοντας, αποτελεί εδώ και καιρό αντικείμενο συζήτησης.
Γνωρίζαμε πως ο Χόμο Σάπιενς ήταν το πρώτο μέλος της Χόμο οικογένειας που είχε την ικανότητα να πλέει στους ωκεανούς, με τους σύγχρονους ανθρώπους να έφτασαν για πρώτη φορά στην Αυστραλία πριν από περίπου 50.000 χρόνια.
Οι αρχαιότεροι άνθρωποι διέσχιζαν περπατώντας θάλασσες κατά τη διάρκεια της εποχής των παγετώνων, όταν η στάθμη της θάλασσας είχε υποχωρήσει και είχαν δημιουργηθεί γέφυρες εδάφους, αναφέρει η Haaretz.
Για παράδειγμα, πιστεύεται ότι πρώτοι «Αμερικανοί» βρήκαν έναν ισθμό, δηλαδή ένα διάδρομο ξηράς μήκους περίπου 1.500 χιλιομέτρων, τον οποίο διάβηκαν με κατεύθυνση προς το Νότο, πριν περίπου 13.000 χρόνια.
Αρχαιολόγοι του Πανεπιστημίου της Πάτρας βρήκαν αρχαία αντικείμενα στα νησιά του Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένων των αγαπημένων προορισμών διακοπών όπως η Κρήτη, η Μύκονος και η Σαντορίνη, που προϋπύρχαν πολύ πριν από την εμφάνιση του Χόμο Σάπιενς.
Αρχαιολόγοι βρήκαν στην Κρήτη χιλιάδες εργαλεία από πυριτόλιθο που χρονολογούνται πριν από περισσότερα από 130.000 χρόνια και πιθανώς έως και 700.000 χρόνια.
Στην Λέσβο, στην Μήλο και στη Νάξο, έχουν βρεθεί εργαλεία που σχετίζονται με τον τα εργαλεία του Χόμο Ερέκτους σε Αφρική και Ασία πριν 1.9 εκατομμύρια χρόνια. Πώς μπορούν λοιπόν αυτά τα εργαλεία να έφτασαν στα νησιά του Αιγαίου;
Πώς όμως θα μπορούσαν να φτάσουν στο Αιγαίο τα αχελαϊκά εργαλεία και παρόμοια αντικείμενα που βρέθηκαν σε άλλα νησιά;
Μήπως κατά τη διάρκεια ενός ιδιαίτερα ακραίου γεγονότος της Εποχής των Παγετώνων η στάθμη της θάλασσας ήταν τόσο χαμηλή που οι ανθρωπίνοι μπορούσαν απλώς να περπατήσουν σε αυτές τις περιοχές χωρίς να βραχούν τα πόδια τους;
Όχι, λέει η νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο στο περιοδικό Quaternary International από μια ομάδα Ελλήνων ερευνητών από το Oceanus Lab του Πανεπιστημίου της Πάτρας.
Για να διαπιστώσουν αν αυτό ισχύει και για το Αιγαίο, η ομάδα αναδόμησε τη γεωγραφία της περιοχής πριν 450.000 χρόνια. Βρήκε λοιπόν πως στη χαμηλότερη στάθμη της πριν 450.000 χρόνια, η ακτογραμμή ήταν 225 μέτρα χαμηλότερα από αυτό που είναι σήμερα.
Τα τελευταία μισό εκατομμύριο χρόνια υπήρξαν πέντε μεγάλα γεγονότα παγετώνων και πέντε θερμότερες περίοδοι, εξηγεί ο Γιώργος Φερεντίνος, ομότιμος καθηγητής γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης. Κατά τις πιο κρύες περιόδους, η θάλασσα ήταν πάνω από 200 μέτρα κάτω από το σημερινό της επίπεδο, αναφέρουν ο Φερεντίνος και οι συνεργάτες του.
Αυτό σημαίνει πως πολλά νησιά του Αιγαίου συνδεόταν μεταξύ τους με γη. Οι Κυκλάδες ήταν ουσιαστικά ένα μεγάλο νησί. Αλλά παρέμενε νησί, περιτριγυρισμένο από θάλασσα, αποκομμένο από την ενδοχώρα για τουλάχιστον 5-7 χιλιόμετρα σε συνθήκες παγετώνων και 40 χιλιόμετρα σε θερμότερες περιόδους. Ωστόσο, το νησί θα ήταν ορατό από την ενδοχώρα, προσφέροντας ένα ελκυστικό κίνητρο για εξερεύνηση νέων περιοχών.
Αυτό δεν αποδεικνύει πως κατασκεύασαν σκάφη, αλλά θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πρωτόγονες σχεδίες ή απλά να επέπλεαν κρατώντας ένα κορμό δέντρου.
Αυτό σημαίνει πως αυτοί οι ανθρωπίνοι είχαν ήδη ανεπτυγμένες γνωστικές δυνατότητες. Για να διασχίσεις και να αποικίσεις ένα νησί, χρειάζεται συνεργασία, μία κοινή γλώσσα και περίπλοκη επικοινωνία.
«Στο ανθρώπινο είδος αρέσει να εξερευνά νέα μέρη, και ξέρουμε ότι είχαν ορατότητα, μπορούσαν να δουν ότι ίσως υπήρχε καλύτερο μέρος για να βρουν τους πόρους που χρειάζονταν: φαγητό, νερό και πέτρα», λέει η Μαρία Γκιώνη, η επικεφαλής αρχαιολόγος στο μελέτη.
Η Γκιώνη συγκέντρωσε αρχαιολογικές πληροφορίες σχετικά με προϊστορικά ευρήματα από όλο το Αιγαίο για να χαρτογραφήσει την παρουσία των ανθρωπίνων στα νησιά, και φαίνεται ότι βρέθηκαν σχεδόν παντού. Δεν έχουν βρεθεί παλαιολιθικά ανθρώπινα λείψανα στο Αιγαίο, αλλά αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι η αποκάλυψη καλοδιατηρημένων οστών ανθρωπίνης οπουδήποτε είναι εξαιρετικά σπάνια, λέει.
Προϊστορικά εργαλεία, ωστόσο, έχουν εμφανιστεί σε όλη την περιοχή, από τη Μήλο και τη Νάξο στα Κυκλαδονήσια μέχρι το μικροσκοπικό νησί της Γαύδου, που βρίσκεται νότια της Κρήτης, λέει η Γκιώνη.