Δεν θέλω να σχολιάζω δημόσια ανθρώπους που δεν γνωρίζω και περιστατικά στα οποία δεν ήμουν παρούσα και προσπαθώ να μην λέω τη γνώμη μου εκεί που είναι εντελώς αχρείαστη. Με αφορμή, όμως, τις δηλώσεις του δικηγόρου, ο οποίος συνελήφθη για ενδοοικογενειακή βία, θα ήθελα να παραθέσω κάποιες σκέψεις.
Ο δικηγόρος δήλωσε πως θα ζητήσει βοήθεια. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν το εννοεί, αν θα το κάνει, αν το είπε για να ελαφρύνει τη θέση του, για να χειριστεί τα ΜΜΕ ή αν όντως η ζωή του θα αλλάξει προς μια τέτοια κατεύθυνση. Οπότε δεν έχει νόημα να μιλάμε κάνοντας υποθέσεις, οι οποίες είναι μόνο αντανακλάσεις των δικών μας πεποιθήσεων, ιδεών και συναισθημάτων. Ωστόσο, νομίζω ότι αξίζει να σταθούμε σε αυτή τη φράση μιλώντας γενικότερα για το ποιοι δρόμοι υπάρχουν τελικά, όταν θέλουμε να τα βάλουμε με το τέρας που λέγεται βία, ενδοοικογενειακή και όχι μόνο.
Να ξεκινήσω λέγοντας ότι χρειάζεται από την κοινωνία να μπαίνει οπωσδήποτε μία ξεκάθαρη γραμμή απέναντι στη βία. Η κοινωνία πρέπει να σταματά τον βίαιο άνθρωπο, που παραβιάζει τα όρια των άλλων, τους βλάπτει, τους απειλεί ή θέτει τη ζωή τους σε κίνδυνο. Η φυλακή είναι ένας τρόπος, αλλά φαίνεται ότι σε λίγο όλη η χώρα θα πρέπει να γίνει μια τεράστια φυλακή ενηλίκων κι ανηλίκων θυτών κι αυτή σε λίγο δεν θα τους χωράει. Το ακόμη χειρότερο είναι ότι αν ένας ανήλικος π.χ. μπει σε μια φυλακή για κλοπή χωρίς μέτρα σωφρονισμού, όταν θα βγει μπορεί να είναι πολύ πιο βίαιος και άρα πολύ πιο επικίνδυνος.
Με φρίκη ακούσαμε ότι ο άντρας που ομολόγησε τη δολοφονία του εντεκάχρονου κοριτσιού στην Ηλεία είχε καταδικαστεί για βιασμό ανήλικης και είχε αφεθεί ελεύθερος με αναστολή. Η αστυνομία, το δικαστικό και το σωφρονιστικό σύστημα φαντάζουν αρκετά ανήμπορα να προστατέψουν τους πολίτες και κυρίως τα παιδιά από τη βία σήμερα. Χρειάζεται να καταλάβουμε ότι η καταστολή είναι οπωσδήποτε απαραίτητη, αλλά ακόμη κι αν λειτουργούσε άψογα δεν θα ήταν ποτέ αρκετή για να καταπολεμηθούν αυτά τα φαινόμενα. Είναι αυτό που λένε στα Μαθηματικά, «αναγκαία αλλά όχι επαρκής συνθήκη».
Τι σημαίνει πρόληψη με απλά λόγια; Ότι η κοινωνία δεν θα επιτρέπει να φτάνουν οι άνθρωποι στην ωμή βία, σε όποιον βαθμό αυτό είναι δυνατό. Ότι η βία θα κόβεται, όταν πάει να δημιουργηθεί. Ότι οι άνθρωποι θα μαθαίνουν να διαχειρίζονται τον θυμό τους. Ότι θα υπάρχουν περισσότερες δυνατότητες να λαμβάνει βοήθεια κανείς για προβλήματα, όπως ο εθισμός στο αλκοόλ ή στα ναρκωτικά. Ότι τα παιδιά που δέχονται βία θα φροντίζονται κατάλληλα, ώστε να μην αναπαράγουν τη ζωή που έμαθαν. Ότι τα παιδιά θα μαθαίνουν να λένε όχι, όταν νιώθουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Ότι τα ΜΜΕ θα προσέχουν πώς αναφέρονται στα δύο φύλα και δεν θα αναπαράγουν στερεότυπα που καθιστούν τη γυναίκα αντικείμενο του άντρα, ακόμη κι αν αυτά είναι πολύ ευπώλητα. Ότι η βία δεν θα πουλιέται και δεν θα διαφημίζεται από τα ΜΜΕ σαν να είναι το θριλεράκι του Σαββάτου, αντίθετα θα προωθούνται ιδέες και πρόσωπα που βοηθούν στην αντιμετώπισή της.
Φυσικά, όλα αυτά στην Ελλάδα του 2024 ακούγονται σαν όνειρα θερινής νυκτός.
Εννιακόσιοι τριάντα έξι φέτος θα είναι οι εισακτέοι στα Τμήματα Ψυχολογίας των ελληνικών πανεπιστημίων. Αν υπολόγισα λάθος, συγχωρέστε με, δεν τα πάω καθόλου καλά με τους αριθμούς. Αλλά και όταν σπούδαζα εγώ ήταν περίπου τόσοι. Πόσοι από αυτούς που θα γίνουν ψυχολόγοι θα απορροφηθούν στο Δημόσιο; Πολύ μικρό μέρος του συνόλου αυτού, γιατί ένα ελάχιστο μέρος του συνόλου όλων των ψυχολόγων εργάζεται στον δημόσιο τομέα. Για τους κοινωνικούς λειτουργούς είχαμε γράψει άλλη φορά. Χρειάζεται κάποια στιγμή να ασχοληθούμε σοβαρά με όλα αυτά.
Πέρα από την φρίκη και την οργή για τέτοια γεγονότα που τα ξεχνάμε πολύ εύκολα, χρειάζεται επιτέλους να καταλάβουμε πως η σημερινή βία είναι ένα φαινόμενο που δεν πρέπει να μας καθηλώσει από φόβο ή να μας κάνει απαθείς. Αντίθετα πρέπει να μας αφυπνίσει ώστε να διεκδικηθούν σοβαρές αλλαγές τόσο στον τρόπο της λειτουργίας του κράτους, όσο και στις δικές μας προκαταλήψεις.
Γιατί ένα κράτος που δεν σέβεται και δεν συμπονά τους πολίτες του και οι πολίτες που δεν σέβονται και δεν συμπονούν ο ένας τον άλλον θα αποτελούν πάντα ένα κράτος βίας.