Είναι τοις πάσι γνωστό ότι ο ρόλος των Ανωτέρων και Ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι η παραγωγή νέας γνώσης δια της έρευνας καθώς επίσης και η ποιοτική διδασκαλία και η ανάπτυξη μέσω κατάλληλων μηχανισμών.
Τι απ’όλα αυτά υλοποιείται στα Ελληνικά ΑΕΙ σήμερα;
Την ώρα που Ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά ιδρύματα διεξάγουν έρευνα, παράγοντας νέα γνώση κι εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητά τους από κονδύλια ευρωπαϊκά και μη, τα περισσότερα εκ των Ανωτέρων και Ανωτάτων Εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της χώρας μας έχουν περιοριστεί σε ένα επιμορφωτικό χαρακτήρα παρέχοντας ελλιπή ή καθόλου εξειδίκευση, πόσο άλλωστε έρευνα και ανάπτυξη μέσω χρηματοδότησης.
Ένδειξη των ανωτέρω αποτελεί η στατιστική μελέτη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC) κατά την οποία στη χώρα μας έχουν χρηματοδοτηθεί από το Συμβούλιο 9 μόνο έρευνες από το 2015 μέχρι και σήμερα τη στιγμή που σε αναπτυγμένες Ευρωπαϊκές χώρες χρηματοδοτούνται εκατοντάδες έρευνες ετησίως. Συγκεκριμένα, το ERC χρηματοδότησε ένα ερευνητικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Κρήτης το 2015, ένα ερευνητικό πρόγραμμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) το 2016, δύο ερευνητικά προγράμματα του Πανεπιστημίου Πατρών και του ΑΠΘ το 2017, δύο ερευνητικά προγράμματα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) κι ένα του ΕΚΠΑ το 2018 καθώς και δύο ερευνητικά προγράμματα του ΑΠΘ και του Πολυτεχνείου Κρήτης αντιστοίχως το 2019.
Άλλη ένδειξη αποτελεί η σειρά παγκόσμιας κατάταξης των Ελληνικών Ανωτάτων Εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στο σύνολο των σχολών τους με βάση τα στοιχεία του έγκυρου QS World University Rankings 2019 πάνω στα κριτήρια αξιολόγησης του οποίου βασίζονται επίσημες έρευνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, το ΕΜΠ που από το 2015 έως το 2016 ανέβηκε 65 θέσεις φθάνοντας την 376η θέση, σήμερα βρίσκεται στη θέση 446, το ΑΠΘ από τις θέσεις 461-470 το 2015 έπεσε στις θέσεις 561-570 το 2019, το ΕΚΠΑ το οποίο το 2015 βρισκόταν στις θέσεις 491-500 , σήμερα βρίσκεται στις θέσεις 651-700, το Πανεπιστήμιο Κρήτης που βρισκόταν στις θέσεις 451-460 το 2015, σήμερα βρίσκεται στις θέσεις 651-700, το Πανεπιστήμιο Πατρών έπεσε από τις θέσεις 601-650 το 2015 στις θέσεις 701-750 από το 2018 μέχρι και σήμερα. Τέλος, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών από τις θέσεις 701+ το 2012 έπεσε στις θέσεις 801-1000 από το 2018 μέχρι και σήμερα. Όλα τα υπόλοιπα Ελληνικά ΑΕΙ βρίσκονται κάτω από τη 1000η θέση.
Τα κριτήρια αξιολόγησης του QS World University Rankings 2019 είναι η Ακαδημαϊκή υπόληψη που αφορά στην παγκοσμίου επιπέδου παραγόμενη έρευνα , η Αναγνωρισιμότητα του ιδρύματος σε σχέση με έρευνα παγκοσμίου κλίμακας κατά την οποία ζητήθηκε σε πάνω από 27000 εργοδότες-αποφοίτους ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να προτείνουν τα ιδρύματα εκείνα που παράγουν τους καλύτερους πτυχιούχους, η Αναλογία αριθμού σπουδαστών ανά μέλος ακαδημαϊκού προσωπικού, ο Αριθμός παραθέσεων ανά τμήμα και η Διεθνοποίηση του ιδρύματος. Με βάση αυτά τα 5 κριτήρια, τα Ελληνικά ΑΕΙ όχι μόνο βρίσκονται χαμηλά στην κατάταξη αλλά και εμφανίζουν πτωτικές τάσεις όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
Κατά την εκτίμησή μου, για τη δημιουργία μιας ποιοτικής και ανταγωνιστικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης απαιτούνται ρεαλιστικές προτάσεις βασισμένες σε ένα μεταρρυθμιστικό πακέτο που σκοπό του έχει την έμφαση στην ανάληψη ευθυνών για την ποιότητα της εκπαίδευσης καθώς και στην άμεση απασχόληση των αποφοίτων. Το μεταρρυθμιστικό αυτό πακέτο θα πρέπει να περιλαμβάνει αλλά και να μην περιοριστεί: στη μεταρρύθμιση στη διοίκηση των Ανωτέρων και Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων για την εξασφάλιση ποιότητας και την οικονομική τους ανεξαρτησία.
Στην παροχή ενός Πλαισίου Διδακτικής Αρίστευσης το οποίο σε χώρες με αναπτυγμένη Πανεπιστημιακή εκπαίδευση ονομάζεται Teaching Excellence Framework και στοχεύει στην ανάπτυξη έρευνας και διδακτικών δεξιοτήτων.
Στη δημιουργία μιας νέας ρυθμιστικής δομής που θα ελέγχει συγκεκριμένα standards στην εκπαίδευση και την έρευνα καθώς και στις εκπαιδευτικές υπηρεσίες και δεξιότητες.
Με βάση την οργάνωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε αναπτυγμένες χώρες, θα πρέπει να θεωρηθεί παραπάνω από βέβαιο ότι οι μεταρρυθμιστικές αυτές προτάσεις θα βοηθήσουν στη δημιουργία μιας νέας αρχιτεκτονικής των Ελληνικών ΑΕΙ ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, την παραγωγικότητα, τη διαφάνεια και τη μείωση της γραφειοκρατίας στη χρηματοδότηση έρευνας.
Πηγές:
European Research Council. Available at: https://erc.europa.eu/projects-figures/erc-funded-projects/results?f%5B0%5D=country%3AGreece (Accessed: 14 June 2019)
QS World University Rankings 2019. Available at: https://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2019 (Accessed: 14 June 2019)