Η απόπειρα δολοφονίας του (από πολλές απόψεις αμφιλεγόμενου) Σλοβάκου πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο ήταν κάτι που αύξησε την ανησυχία και επιδείνωσε ακόμα περισσότερο το ήδη «βιτριολικό» πολιτικό κλίμα εν όψει των ευρωεκλογών, με όλη την ήπειρο να παρακολουθεί προβληματισμένη.
Το πολιτικό τοπίο ανά τις 27 χώρες της ΕΕ γίνεται όλο και πιο πολωμένο, με ανοιχτές αντιπαραθέσεις χωρίς όρια μεταξύ των συστημικών κομμάτων και λαϊκιστών και εξτρεμιστών. «Είναι σοκαριστικό να βλέπεις πως κάποιος μπορεί να γίνει θύμα των πολιτικών ιδεών του. Τρεις εβδομάδες πριν τις εκλογές, αυτό είναι εξαιρετικά ανησυχητικό» είπε ο πρωθυπουργός του Βελγίου Αλεξάντερ ντε Κρόο- υπενθυμίζεται πως το Βέλγιο έχει την προεδρία της ΕΕ. «Ας κάνουμε μια έντονη καμπάνια όσον αφορά στα λόγια, μα όχι κάτι πέρα από αυτό» είπε ο ντε Κρόο, ο οποίος κατήγγειλε επίσης στην αστυνομία έναν σταθμό που ζήτησε να «πυροβοληθεί» ο πρωθυπουργός.
Στη Γερμανία την προηγούμενη εβδομάδα μια γνωστή πολιτικός του Βερολίνου δέχτηκε βίαιη επίθεση και υπέστη τραύματα στο κεφάλι και τον λαιμό. Μια εβδομάδα νωρίτερα υποψήφιος του κόμματος του καγκελαρίου Σολτς ξυλοκοπήθηκε και χρειάστηκε να υποβληθεί σε εγχείρηση.
Τα τελευταία χρόνια η επιθετική ρητορική είναι σε άνοδο. «Υπήρχε διάλογος και με πολιτική διαβούλευση βρίσκονταν λύσεις. Μα τώρα, πολύ συχνά, αυτό δεν λειτουργεί πλέον» είπε ο καθηγητής Χέντρικ Βος του Πανεπιστημίου του Γκεντ.
Η Σλοβακία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η υιοθέτηση συγκρουσιακής πολιτικής από πλευράς του Φίτσο τον επανέφερε στο πολιτικό προσκήνιο, δίνοντάς του μια τρίτη θητεία. Ο Φίτσο έκανε προεκλογική εκστρατεία με φιλορωσική και αντιαμερικανική πλατφόρμα, υποσχόμενος εξωτερική πολιτική απελευθερωμένη από τη σύνδεση με την ΕΕ, σκληρότερη στάση απέναντι στη μετανάστευση και αντίθεση στα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ.
Αφού επέστρεψε στην εξουσία άρχισε τη διάλυση του γραφείου της εισαγγελίας κατά της διαφθοράς και έκανε κινήσεις για να φέρει τον δημόσιο σταθμό RTVS υπό στενότερο κυβερνητικό έλεγχο. Ωστόσο οι προβληματισμοί στην ΕΕ περί υποχώρησης της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου αυτή τη στιγμή έχουν περάσει σε δεύτερη μοίρα λόγω των γεγονότων.
«Οι πολιτικές του Φίτσο μπορεί να είναι απειλή προς τη δημοκρατία μα αυτού του είδους η βία στην ευρωπαϊκή πολιτική είναι πολύ μεγαλύτερη απειλή» είπε στο Associated Press ο πολιτικός επιστήμονας Τομ Θέουνς. «Σε αυτή την περίοδο πόλωσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο βλέπουμε πως η ποιότητα του δημοκρατικού διαλόγου έχει πέσει και οι πολιτικοί απεικονίζονται όλο και περισσότερο ως εχθροί, τόσο από άλλους πολιτικούς όσο και από το ευρύ κοινό» είπε ο Θέουνς. «Τέτοιος διάλογος για να αλληλοαντιμετωπίζονται όλο και περισσότερο ως “εχθροί” νομιμοποιεί τη βία στα μάτια αυτών που θα μπορούσαν πιθανώς να τη χρησιμοποιήσουν».
Η απερχόμενη πρόεδρος της Σλοβακίας Ζουζάνα Καπούτοβα, μια από τις σκληρότερες αντιπάλους του Φίτσο, αναγνώρισε πως «η έντονη ατμόσφαιρα μίσους ήταν συλλογικό μας έργο». Ακόμα και ο Φίτσο ο ίδιος είχε προβλέψει πως η «πυρκαγιά» θα μπορούσε να τεθεί εκτός ελέγχου: Στις 10 Απριλίου είχε γράψει στο Facebook πως θα περίμενε φόνο κάποιου κορυφαίου πολιτικού και κατηγόρησε τα ΜΜΕ.
Είναι ακόμα πολύ νωρίς για να πει κανείς πώς η απόπειρα δολοφονίας θα επηρεάσει τις ευρωεκλογές. Στη Σλοβακία ωστόσο η επίδραση αναμένεται να γίνει αισθητή, κατά τον Γιούραϊ Μάτσιν, αναλυτή του European Policy Center στις Βρυξέλλες. Η επίθεση «σίγουρα δεν θα βοηθήσει τα λιγότερο ακραία κόμματα» είπε, προσθέτοντας ότι είναι πιθανό οι πολίτες να έχουν ισχυρότερο κίνητρο τώρα να πάνε να ψηφίσουν άτομα σαν τον Φίτσο.
Πάντως ακόμα και αν ο Φίτσο και το κόμμα του, Σμερ, τα πάνε καλά στις εκλογές, η επιρροή τους στο Ευρωκοινοβούλιο είναι περιορισμένη. Ωστόσο ο Σλοβάκος πρωθυπουργός αντιπροσωπεύει μια ευρύτερη τάση μετατόπισης προς λαϊκιστικά κόμματα στην αριστερά και στη δεξιά και την απομάκρυνση από το κέντρο.
(Με πληροφορίες από Associated Press)