Η Αντιγόνη Λυμπεράκη είναι μια οικονομολόγος «λίγο ανορθόδοξη», είναι ακαδημαϊκός αλλά και ενεργή στο πεδίο του ακτιβισμού εδώ και χρόνια, ενώ κάποια στιγμή πέρασε και από τα κοινοβουλευτικά έδρανα. Εδώ και δύο περίπου χρόνια βρίσκεται στο τιμόνι της οργάνωσης SolidarityNow. Σε μια εποχή που όπως λέει η ίδια, η πολιτική «παίζει καθυστερήσεις», εκείνη βρίσκεται μέσα σε κάτι που πραγματικά έχει θετική επίπτωση στις ζωές των ανθρώπων. Κι αυτό γιατί τη συγκινεί η ζεστασιά της επαφής με ανθρώπους που μοιράζονται το ίδιο όραμα αλλά και με τους ανθρώπους που ωφελούνται από τη δράση της οργάνωσης γιατί «μας κάνει να καταλαβαίνουμε ότι η προσφορά γεφυρώνει διαφορές και μας ενώνει τόσο σαν μονάδες, όσο και σαν ομάδες».
Πώς ξεκίνησε η δική σας ενασχόληση στον τομέα της κοινωνίας των πολιτών;
«Στρατολογήθηκα» από τα μαθητικά μου χρόνια στην Αριστερά – όπως σχεδόν όλες και όλοι στην γενιά μου. Τότε μαθαίναμε ότι μόνο αν λυνόταν το «πολιτικό πρόβλημα» θα μπορούσε να γίνει κάτι για το «κοινωνικό». Η «κοινωνία πολιτών», με αυτή τη λογική δεν ήταν παρά προπέτασμα καπνού που αποσπά την προσοχή από την «πάλη των τάξεων».
Ωριμάζοντας, κράτησα την ανησυχία για το «κοινωνικό» και αναθεώρησα τις απόψεις μου για το ρόλο του ατόμου «για όσο διάστημα δεν λύνεται το πολιτικό». Έτσι, όταν πια οι εύκολες απαντήσεις μας άφησαν χρόνια (κάπου εκεί στα ’90), ήταν έτοιμο το υπόβαθρο για τον ατομικό ρόλο: δεν μπορείς να λες ότι κάτι πρέπει να γίνει και να μην κάνεις εσύ προσωπικά κάτι για να γίνει.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 αρχίσαμε με κάτι φίλους μια μικρή οργάνωση που προσέφερε βοήθεια στον αναπτυσσόμενο κόσμο– που τη λέγαμε «Πολίτες του Κόσμου». Αυτό με οδήγησε μετά το 2000 στην ΑctionAid Hellas –μια οργάνωση που προσπαθεί να βοηθά τους φτωχότερους στους πιο φτωχές χώρες. Όταν χτύπησε η κρίση την Ελλάδα, η μεγάλη ανάγκη μετακόμισε στην πόρτα μας –δεν μπορεί κανείς να μείνει αμέτοχος. Όταν το 2013 ήρθε η πρόσκληση να συμμετέχω στο Διοικητικό Συμβούλιο του SolidarityNow ήμουν πανέτοιμη.
Πολιτικός – ακαδημαϊκός – ακτιβίστρια και νυν γενική διευθύντρια ανθρωπιστικής οργάνωσης: πού συναντώνται αυτοί οι δρόμοι;
Είμαι μια οικονομολόγος λίγο ανορθόδοξη. Ποτέ δε με συγκίνησε ο κόσμος των φανταχτερών μεγάλων επιχειρήσεων. Αντιθέτως, η έρευνά μου από την πρώτη στιγμή επικεντρώθηκε στη μικρή κλίμακα -εκεί όπου η οικονομία συναντά την κοινωνία και την οικογένεια. Η διατριβή μου ήταν για την μικρή οικογενειακή επιχείρηση στην Ελλάδα. Ενώ όλοι την είχαν ξεγράψει, εγώ, κόντρα στο ρεύμα, πίστευα ότι ο αληθινός δυναμισμός βρίσκεται εκεί.
Από την μικρή επιχείρηση πέρασα στα οικονομικά των φτωχών χωρών και τα φεμινιστικά οικονομικά – τον παρεξηγημένο ρόλο των γυναικών στην οικονομία, και όχι μόνο.
Με διαπαιδαγώγηση στην Αριστερά και τέτοια ενδιαφέροντα σου έρχεται εύκολο «να ανασκουμπώνεσαι» όταν θεωρείς ότι κάτι μπορείς να κάνεις. Έτσι μπήκα στην πολιτική –σε μικρό κόμμα που φιλοδοξούσε να αλλάξει τα πράγματα– στο αποκορύφωμα της κρίσης – με το σκεπτικό ότι «Τι Σποράδες, τι Κυκλάδες, καλύτερα να δούμε μην πάμε στον πάτο».
Τώρα, να σας πω την αλήθεια, είμαι πολύ ευτυχής, αλλά και πολύ περήφανη, που διευθύνω το SolidarityNow. Κάνω κάτι με πραγματικά θετική επίπτωση στις ζωές των ανθρώπων σε μια φάση που η πολιτική φαίνεται να «παίζει καθυστερήσεις».
Τί κέρδισατε με την ενασχόλησή σας με τον ανθρωπιστικό τομέα;
Την αίσθηση προσφοράς – ότι κάτι αλλάζω στον κόσμο. Άγχος σε ώρες εργασίας. Ήσυχο ύπνο τα βράδια.
Ποια θα συνόψιζατε ως τα σημαντικότερα επιτεύγματα της οργάνωσης για το 2018;
Το SolidarityNow άρχισε να λειτουργεί το 2014 με βασικό του αντικείμενο την ελάφρυνση από τις επιπτώσεις της κρίσης. Την εμπέδωση της αντίληψης ότι «όλοι βρισκόμαστε στην ίδια βάρκα» και πρέπει να παραμείνουμε προσηλωμένοι σε μια συνεκτική και ανοιχτή κοινωνία. Όταν «χτύπησε» η προσφυγική κρίση, η οργάνωση ήταν έτοιμη να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανταπόκριση στις πρωτόγνωρες προκλήσεις που αντιμετώπισε η Ελλάδα. Το 2018 προσπαθήσαμε να συνδυάσουμε τις επιτυχημένες ενέργειες για πρόσφυγες και μετανάστες με καινοτόμες δράσεις στην κοινωνική πολιτική. Επειδή συνεχίζουμε να πιστεύουμε σε μια ανοιχτή κοινωνία ευκαιριών και ελπίδας για όλους.
Φιλοδοξία μας είναι να «κατοχυρώσουμε» το SolidarityNow ως χώρο συνάντησης της κοινωνίας πολιτών με την κοινωνική πολιτική – σαν ένα μόνιμο μοχλό αλληλεγγύης και προσφοράς. Και αυτενέργειας.
Ποιες είναι σήμερα οι προτεραιότητες της οργάνωσης;
To 2019 θα είναι ένας έντονα μεταβατικός χρόνος. Θα έχουμε οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές ανακατατάξεις. Στο ευρωπαϊκό πεδίο θα διακυβευθεί η «ψυχή της Ευρώπης» -ως μια ανοικτή κοινωνία που βοηθά τους πολίτες και ανταποκρίνεται στο καθήκον της στις τοπικές κοινωνίες.
Φιλοδοξία μας είναι η επιτυχία στις δράσεις μας να καταφέρει να λειτουργήσει κατευναστικά και πολλαπλασιαστικά,– σαν ένα είδος «κοινωνικής μόχλευσης». Να δείξουμε ότι το «αλληλεγγύη τώρα» είναι ένα απαραίτητο και χρήσιμο συστατικό της Ανοιχτής Κοινωνίας – για την Ελλάδα και την Ευρώπη.
Τί είναι αυτό που σας συγκινεί στο SolidarityNow;
Η ζεστασιά της επαφής με ανθρώπους στο πλαίσιο δράσεων στις οποίες όλοι και όλες πιστεύουμε. Η συνεργασία με τα στελέχη της οργάνωσης, προσπαθώντας να κάνουμε τη δουλειά μας καλύτερα. Η επαφή με τους ωφελούμενους, που μας κάνει να καταλαβαίνουμε ότι η προσφορά γεφυρώνει διαφορές και μας ενώνει τόσο σαν μονάδες, όσο και σαν ομάδες.
Ποιες θεωρείτε τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η κοινωνία μας στο μέλλον;
Την επέλαση της μισαλλοδοξίας, της έλλειψης ανοχής και ανεκτικότητας. Το φόβο του «Άλλου». Το κλείσιμο της κοινωνίας και του μυαλού μας.
Πόση εγγύτητα ή απόσταση έχετε με τα σενάρια πολιτικής συνωμοσίας που είδαν το φως της δημοσιότητας τους τελευταίους μήνες;
Αν μια «συνωμοσία» έχει στόχο και αποτέλεσμα να φέρνει ξανά το χαμόγελο σε μια 6χρονη προσφυγοπούλα, τότε με πολύ χιούμορ θα τολμούσα να πω, μακάρι να υπήρχαν περισσότερες τέτοιες! Η προώθηση της ανοικτής κοινωνίας δε χρειάζεται καμιά συνωμοσία πέρα από την επίδειξη του ίδιου του έργου της.
Τί είναι αυτό που σας παρακινεί κάθε μέρα να πηγαίνετε στο γραφείο σας;
Ότι πίσω από κάθε πρόβλημα κρύβεται (τουλάχιστον) μια λύση. Και ότι δεν προσπαθώ μόνη μου, αλλά με πολλούς άλλους. Πού θα μας πάει; Θα το αντιμετωπίσουμε και αυτό.
Ποιο είναι το μότο σας στη ζωή;
Το πρότυπό μου είναι ο ο γάτος μας, ο Μπελάς. Αυτός, αφού ήταν γάτος, δεν είχε μότο, αλλά μόνο φιλοσοφία ζωής. Τα δοκιμάζεις όλα, τα γεύεσαι όλα, χωρίς φόβο και καχυποψία. Αν μπορούσε να μιλήσει, δεν νομίζω ότι θα έλεγε κάτι διαφορετικό. Κοιτάς τη ζωή στα μάτια. Και προχωράς.