Καθώς το καταστροφικό κύμα της παραλλαγής Δέλτα του κορονοϊού μειώνεται σε πολλές περιοχές του κόσμου, οι επιστήμονες καταγράφουν πότε και πού θα μετατραπεί η COVID-19 σε ενδημική ασθένεια το 2022 και μετά, σύμφωνα με συνεντεύξεις του πρακτορείου Reuters με δεκάδες κορυφαίους ειδικούς σε μολυσματικές ασθένειες.
Αναμένουν ότι οι πρώτες χώρες που θα βγουν από την πανδημία θα είναι αυτές με κάποιο συνδυασμό υψηλών ποσοστών εμβολιασμού και φυσικής ανοσίας μεταξύ των ατόμων που είχαν μολυνθεί από τον κορονοϊό, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Πορτογαλία και η Ινδία. Προειδοποιούν, όμως, ότι ο SARS-CoV-2 παραμένει ένας απρόβλεπτος ιός, που μεταλλάσσεται καθώς εξαπλώνεται σε μη εμβολιασμένους πληθυσμούς.
Κανένας δεν αποκλείει εντελώς αυτό που κάποιοι ονομάζουν «σενάριο καταστροφής», στο οποίο ο ιός μεταλλάσσεται σε σημείο που αποφεύγει την σκληρά κερδισμένη ανοσία. Ωστόσο, εκφράζουν την αυξανόμενη πεποίθηση ότι πολλές χώρες θα έχουν αφήσει πίσω τους τα χειρότερα της πανδημίας το επόμενο έτος.
«Πιστεύουμε ότι από τώρα έως το τέλος του 2022, αυτό είναι το σημείο όπου θα έχουμε τον έλεγχο αυτού του ιού... όπου μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά τις σοβαρές ασθένειες και τους θανάτους» λέει η Μαρία Βαν Κερκόβε, επικεφαλής επιδημιολόγος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την αντιμετώπιση της COVID-19.
Η εκτίμηση του οργανισμού βασίζεται σε εργασία ειδικών σε θέματα ασθένειων που χαρτογραφούν την πιθανή πορεία της πανδημίας τους επόμενους 18 μήνες. Μέχρι το τέλος του 2022, ο ΠΟΥ στοχεύει να έχει εμβολιαστεί το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού.
«Αν πετύχουμε αυτόν τον στόχο, θα βρεθούμε σε μια πολύ, πολύ διαφορετική κατάσταση επιδημιολογικά», τονίζει η Βαν Κερκόβε.
Εν τω μεταξύ, ανησυχεί για τις χώρες που αίρουν πρόωρα τους περιορισμούς για τον COVID. «Είναι εκπληκτικό για μένα να βλέπω ανθρώπους στους δρόμους, σαν να έχουν τελειώσει όλα», επισημαίνει.
Τα κρούσματα COVID-19 και οι θάνατοι μειώνονται από τον Αύγουστο σε όλες σχεδόν τις περιοχές του κόσμου, σύμφωνα με την έκθεση του ΠΟΥ στις 26 Οκτωβρίου.
Εξαίρεση αποτελεί η Ευρώπη, με την Δέλτα να προκαλεί νέο όλεθρο σε χώρες με χαμηλή κάλυψη εμβολιασμού, όπως η Ρωσία και η Ρουμανία, καθώς και σε μέρη που έχουν καταργήσει την υποχρεωτική χρήση μάσκας. Η εν λόγω μετάλλαξη έχει επίσης συμβάλει στην αύξηση των μολύνσεων σε χώρες όπως η Σιγκαπούρη και η Κίνα, οι οποίες έχουν υψηλά ποσοστά εμβολιασμού αλλά μικρή φυσική ανοσία λόγω των πολύ αυστηρότερων μέτρων περιορισμού.
«Η μετάβαση θα είναι διαφορετική σε κάθε μέρος, επειδή θα καθοδηγείται από το ποσοστό της ανοσίας στον πληθυσμό από φυσική μόλυνση και από τη διανομή εμβολίων, η οποία είναι μεταβλητή… από περιφέρεια σε περιφέρεια, πόσο μάλλον από χώρα σε χώρα», διευκρινίζει ο Μαρκ Λίπσιτς, επιδημιολόγος στη σχολή Δημόσιας Υγείας Harvard TH Chan School.
Αρκετοί ειδικοί αναμένουν ότι το κύμα της Δέλτα στις ΗΠΑ θα ολοκληρωθεί αυτόν τον μήνα και θα αντιπροσωπεύει την τελευταία μεγάλη έξαρση της COVID-19 στη χώρα.
«Περνάμε από τη φάση της πανδημίας στην πιο ενδημική φάση αυτού του ιού, όπου γίνεται απλώς μια επίμονη απειλή εδώ στις Ηνωμένες Πολιτείες», αναφέρει ο πρώην επίτροπος της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), Σκοτ Γκότλιμπ.
Ο Κρις Μάρεϊ, κορυφαίος στις προγνώσεις ασθενειών από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, βλέπει κι αυτός το κύμα της Δέλτα των ΗΠΑ να τελειώνει τον Νοέμβριο.
«Θα προχωρήσουμε σε μια πολύ μέτρια χειμερινή αύξηση» στα κρούσματα COVID-19, υπολογίζει. «Εάν δεν υπάρχουν σημαντικές νέες μεταλλάξεις, τότε η COVID θα αρχίζει να εξαφανίζεται πραγματικά τον Απρίλιο».
Ακόμη και όταν τα κρούσματα αυξάνονται καθώς οι χώρες εγκαταλείπουν τους περιορισμούς για την πανδημία, όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα εμβόλια φαίνεται να κρατούν τους ανθρώπους εκτός νοσοκομείου.
Ο επιδημιολόγος Νιλ Φέργκιουσον του Imperial College του Λονδίνου είπε ότι για το Ηνωμένο Βασίλειο, «το μεγαλύτερο μέρος της πανδημίας, ως έκτακτη ανάγκη, είναι πίσω μας».
Σταδιακή εξέλιξη
Ο κορονοϊός αναμένεται να παραμείνει σημαντικός παράγοντας που οδηγεί σε ασθένειες και θάνατο τα επόμενα χρόνια, όπως και άλλες ενδημικές ασθένειες (π.χ. ελονοσία).
«Ενδημικός δεν σημαίνει αβλαβής», ξεκαθαρίζει η Βαν Κερκόβε.
Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι ο ιός τελικά θα συμπεριφέρεται περισσότερο σαν την ιλαρά, η οποία εξακολουθεί να προκαλεί εστίες σε πληθυσμούς όπου η εμβολιαστική κάλυψη είναι χαμηλή.
Αλλοι βλέπουν την COVID-19 να γίνεται όλο και περισσότερο μια εποχική αναπνευστική νόσος, όπως η γρίπη. Ή, ο ιός θα μπορούσε να γίνει λιγότερο φονικός, επηρεάζοντας κυρίως παιδιά, αλλά αυτό θα μπορούσε να γίνει σε δεκαετίες.
Ο Φέργκιουσον του Imperial College αναμένει θανάτους άνω του μέσου όρου στο Ηνωμένο Βασίλειο από αναπνευστική νόσο λόγω COVID-19 για τα επόμενα δύο έως πέντε χρόνια, αλλά θεωρεί απίθανο να κατακλύσει τα συστήματα υγείας ή να χρειαστεί επαναφορά των κοινωνικών αποστάσεων.
«Θα είναι μια σταδιακή εξέλιξη», λέει ο Φέργκιουσον. «Θα τον αντιμετωπίσουμε ως έναν πιο επίμονο ιό».
Ο Τρέβορ Μπέλφορντ, ιολόγος που παρακολουθεί την εξέλιξη του SARS-CoV-2, βλέπει ένα ηπιότερο χειμερινό κύμα στις Ηνωμένες Πολιτείες, ακολουθούμενο από μια μετάβαση σε ενδημική νόσο το 2022-2023. Προβλέπει 50.000 έως 100.000 θανάτους από COVID-19 στις ΗΠΑ ετησίως, επιπλέον των εκτιμώμενων 30.000 ετήσιων θανάτων από γρίπη.
Ο ιός πιθανότατα θα συνεχίσει να μεταλλάσσεται, απαιτώντας ετήσιες αναμνηστικές δόσεις εμβολίου προσαρμοσμένες στις πιο πρόσφατες παραλλαγές που κυκλοφορούν, υποστηρίζει ο Μπέντφορντ.
Εάν επαληθευτεί το σενάριο «εποχικότητας» του κορονοϊού, ο οποίος θα κυκλοφορεί παράλληλα με τη γρίπη, ο αντίκτυπος θα είναι σημαντικός στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης.
«Θα είναι ένα θέμα για τα νοσοκομεία να αντιμετωπίζουν παράλληλα τις εξάρσεις της COVID και της γρίπης το χειμώνα», προειδοποιεί ο Μάρεϊ. «Αλλά η εποχή της... μαζικής δημόσιας παρέμβασης στις ζωές των ανθρώπων μέσω εντολών, αυτό το κομμάτι πιστεύω ότι θα τελειώσει μετά από αυτό το χειμερινό κύμα», καθησυχάζει ο ίδιος.