Από ένα σημείο και πέρα δεν ξέρεις τι άλλο να σκεφθείς, να πεις, να γράψεις, να συνομιλήσεις με τον διπλανό.
Αν κατηφορίσεις δε προς τα κοινωνικά δίκτυα, εκεί είναι που θα συναντήσεις την απόλυτη Βαβέλ απόψεων, γνωμών, κατηγορητηρίων.
Οι μεν και οι δε. Οι μεν με τους δε, δεν γίνεται;
Έχει αρχίσει να ξεδιπλώνεται κάτι σαν σεντόνι αμηχανίας πάνω από όσα διαδραματίζονται διαχρονικά στης Γάζας τα στενά.
Κάθε τόσο δραματικά τα γεγονότα, διαχρονικά αναπαράγονται όσο παλιά και αν ανατρέξει, η αμηχανία σου, στην Ιστορία.
Αμηχανία ως προς τι τελικά επιφυλάσσει αυτή η ένθεν κι εκείθεν τραγωδία, και κυρίως ποια θα είναι η συνέχεια που θα επιλέξουν οι επιζήσαντες.
Να σωπάσεις;
Να πεις πως αυτό που γίνεται εκεί κάτω είναι πέρα από τις δυνάμεις μου να το σκέφτομαι και να με προβληματίζει; Να πεις «Κουράστηκα, ας αλλάξουμε θέμα»;
Κι αν γυρίσεις το μυαλό σου λίγο πιο βόρεια – βορειανατολικά, τι νομίζεις; Τα ίδια πάνω κάτω θα βρεις. Εκεί πέρα στην Ουκρανία όπου «σέρνεται» εδώ και καιρό ένας άλλος πάλι πόλεμος.
Που έχει επηρεάσει όλη την πάσης φύσεως παραγωγή του πλανήτη, από τα σιτηρά μέχρι τα ηλεκτρονικά τσιπς.
Κι αν πάει το βλέμμα σου πιο πέρα πάλι κάτι θα βρεις. Η εκδίωξη των Αρμενίων από πάτρια εδάφη με την παγκόσμια κοινότητα υπνωτισμένη, να παρακολουθεί τον δρόμο που υποχρεώθηκαν να ακολουθήσουν οι 120.000 έως 140.000 ψυχές και να περιορίζεται σε ανθρωπιστική βοήθεια και καταγραφή των γεγονότων. Σχεδόν μια «άκρα του τάφου σιωπή».
Μια άκρα του τάφου σιωπή, που δεν εξορκίζεται από τις περιοδικές αναρτήσεις της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες:
«Εξαιτίας συγκρούσεων που ξέσπασαν στα τέλη του 2023, χιλιάδες άνθρωποι αναγκάστηκαν να αναζητήσουν ασφάλεια στην Αρμενία.
Από την πρώτη εβδομάδα, πάνω από 100.000 πρόσφυγες πέρασαν τα σύνορα της Αρμενίας. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες προσφέρει άμεσα ανθρωπιστική βοήθεια στους εκτοπισμένους ανθρώπους που βρίσκονται στην Αρμενία. Από την αρχή της κρίσης, έχουμε παραδώσει βασικά είδη πρώτης ανάγκης όπως στρώματα και κουβέρτες στηρίζοντας τις προσπάθειες ανταπόκρισης που συντονίζουν οι αρχές.
Χρειαζόμαστε τη βοήθειά σου για να συνεχίσουμε.
Προτεραιότητά μας είναι η προστασία και η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους εκτοπισμένους ανθρώπους που έχουν πραγματικά ανάγκη. Σε χρειαζόμαστε στο πλευρό μας για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε την ανταπόκριση και να καταφέρουμε να καλύψουμε τις ανάγκες των προσφύγων.
Κάνε μια δωρεά σήμερα.»
Σιωπή λοιπόν. Σιωπή παντού; Υπάρχουν πολλές σιωπές;
Την Κυριακή 19 Νοεμβρίου στο Παρίσι πραγματοποιήθηκε μια σιωπηλή πορεία.
Ηθοποιοί, συγγραφείς, περισσότεροι από 500 πολιτιστικοί παράγοντες είχαν καλέσει σε αυτή την σιωπηλή πορεία, χωρίς πολιτικά αιτήματα ή συνθήματα.
Η διαδρομή της πομπής ήταν ιδιαίτερα συμβολική: Από το Ινστιτούτο του Αραβικού Κόσμου, στο Μουσείο Τέχνης και Ιστορίας του Ιουδαϊσμού και τελικά στην Place des Arts et Métiers.
«Απόλυτη ουδετερότητα ως απάντηση στον ήχο των όπλων», προέτρεπε το κάλεσμα στην πορεία.
Λευκές σημαίες, λευκά μαντήλια είναι ευπρόσδεκτα», έγραφε ένα δελτίο τύπου. Όλοι θέλουν ο «αδελφοκτόνος πόλεμος» μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών να «λήξει αμέσως».
«Οι λέξεις «επιλογή» και «φυλή» μας επιβάλλονται»:
«Σε αυτήν την εντολή να επιλέξετε μια πλευρά που θα μισήσετε, είναι επείγον να ακουστεί μια άλλη φωνή: αυτή της ένωσης.
Η φωνή της ένωσης είναι η πολλαπλή, πολυφωνική, ζωντανή φωνή, είναι απόδειξη του ισχυρού δεσμού που υπάρχει στη Γαλλία μεταξύ Εβραίων, Μουσουλμάνων, Χριστιανών, άθεων και αγνωστικιστών πολιτών».
Και η επωδός όσων συμμετείχαν: «Χρειαζόμασταν σιωπή για να σκεφτούμε καλύτερα»
Με τελευταία σκηνή ένα σφιχταγκάλιασμα των αντιμαχόμενων πρωταγωνιστών τυλιγμένο από την σιωπή τους, ολοκληρώνεται το τελευταίο επεισόδιο της Ισραηλινής εξαιρετικής σειράς «Το Μάθημα» που περιγράψαμε στο «Το μάθημα από την Γάζα».
Το ίδιο συμβαίνει σε μια άλλη παλαιότερη, επίσης βραβευμένη σειρά, στο «Μια Έντιμη Γυναίκα» («Η Αξιότιμη Κυρία»), όπου η πρωταγωνίστρια απευθύνει στο αραβοϊσραηλινό ακροατήριό της, το καίριο ερώτημα: ″Ποιον εμπιστεύεστε;” και το πιο σημαντικό, «Γιατί;»
Τα αναπάντητα αυτά κρίσιμα ερωτήματα γεννούν αμηχανία και σιωπή. Τι αλήθεια να απαντήσει κανείς; Και ποιος άραγε να απαντήσει; Και σε ποιον να απευθυνθεί;
Προς τον παρόν είναι οι ριπές που διακόπτουν την περισυλλογή. Ριπές από παντού.
Ριπές: η μουσική της μέρας εδώ και δύο ολάκερους μήνες. Σαν να λέμε «τραγούδι της ημέρας»…
Ριπές σε Live μετάδοση όπως στις συναυλίες:
Συγκλονιστικό και το βίντεο του Guardian που δείχνει τις ίδιες περιοχές της Γάζας πριν και μετά την έναρξη του (εφετινού) πολέμου Ισραήλ- Χαμάς, μετά την τρομοκρατική επίθεση από την παλαιστινιακή οργάνωση στο νότιο Ισραήλ, που άφησε πίσω της πάνω από 1.200 νεκρούς Ισραηλινούς, ενώ πάνω από 200 είναι οι όμηροι που απήχθησαν.
Καθώς σταμάτησαν για λίγο οι ριπές προκειμένου να καταστεί εφικτή η ανταλλαγή ομήρων, φυλακισμένων και να αυξηθεί διοχετευόμενη ανθρωπιστική βοήθεια, εν μέσω της της περισυλλογής που ακολούθησε την ανακοίνωση της τετραήμερης εκεχειρίας (;), η αποστροφή του Προκαθήμενου της Καθολικής Εκκλησίας είναι ενδεικτική:
″Αυτό κάνουν οι πόλεμοι. Αλλά εδώ έχουμε περάσει από το στάδιο των πολέμων. Αυτό δεν είναι πόλεμος. Αυτό είναι τρομοκρατία”
«Χρειαζόμαστε σιωπή για να σκεφτούμε καλύτερα»:
Από τις ριπές της Γάζας να αφήσουμε έστω λίγο χώρο και για τις ριπές της ζωής.
Όσα επιτρέπει ο καθένας στον εαυτό να θυμάται, δηλαδή.
Κάτι σαν διάσπαρτες ριπές μνήμης. Αλλά ζωής αυτή τη φορά.
***
Μιχάλης Κονιόρδος, αφυπηρετήσας καθηγητής Τμήματος Διοίκησης Τουρισμού στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής