Η Ευρώπη έκλεισε μια κακή χρονιά για τον πληθωρισμό με κάποια ανακούφιση καθώς τα υψηλά ποσοστά υποχώρησαν και πάλι. Το κόστος ζωής εξακολουθεί να είναι επώδυνα υψηλό αλλά η επιβράδυνση αυτή είναι ένα σημάδι ότι τα χειρότερα μπορεί να έχουν περάσει για τους κουρασμένους καταναλωτές.
Ο δείκτης τιμών καταναλωτή για τις 19 χώρες που χρησιμοποιούν το ευρώ σημείωσε άνοδο 9,2% τον Δεκέμβριο σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, καταγράφοντας τον χαμηλότερο ρυθμό από τον Αύγουστο, ανακοίνωσε την Παρασκευή η στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Eurostat). Η Κροατία εντάχθηκε στην ευρωζώνη την 1η Ιανουαρίου.
Ηταν η δεύτερη συνεχόμενη πτώση του πληθωρισμού από τον Ιούνιο του 2021. Τον Νοέμβριο, ο ρυθμός μειώθηκε στο 10,1% αφού κορυφώθηκε στο ρεκόρ 10,6% τον Οκτώβριο. Στην Ελλάδα η αποκλιμάκωση ήταν πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με την Ευρωζώνη, στο 7,6% για τον μήνα που πέρασε.
Τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη μαστίζονται από το αυξανόμενο ενεργειακό κόστος από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε τον πόλεμο στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, ο οποίος προκάλεσε χάος στις αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου και ήταν ο κύριος μοχλός του πληθωρισμού.
Οι πιο πρόσφατοι αριθμοί δείχνουν ότι η ενεργειακή κρίση μπορεί να υποχωρεί προς το παρόν. Οι αυξήσεις των τιμών της ενέργειας επιβραδύνθηκαν στο 25,7%, από 34,9% τον Νοέμβριο και 41,5% τον Οκτώβριο.
Οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν υποχωρήσει από τα ρεκόρ όλων των εποχών αυτό το καλοκαίρι, καθώς η Ευρώπη έχει γεμίσει σε μεγάλο βαθμό την αποθήκη της για το χειμώνα με προμήθειες από άλλες χώρες, ενώ ο θερμότερος από το συνηθισμένο καιρός μέχρι στιγμής έχει μειώσει τους φόβους για έλλειψη κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου.
Το κόστος των τροφίμων, ωστόσο -ο άλλος σημαντικός παράγοντας που ανέβασε τον ευρωπαϊκό πληθωρισμό- επιμένουν σε υψηλά επίπεδα. Οι τιμές των τροφίμων, του αλκοόλ και του καπνού αυξήθηκαν με ετήσιο ρυθμό 13,8% τον Δεκέμβριο, ποσοστό ελαφρώς υψηλότερο από τον αμέσως προηγούμενο μήνα.
«Είναι πιθανό η κορύφωση του πληθωρισμού να είναι πίσω μας τώρα, αλλά πολύ πιο σημαντικό για την οικονομία και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής είναι αν ο πληθωρισμός θα επιστρέψει διαρθρωτικά στο 2% από εδώ και πέρα», εκτιμά ο Μπερτ Κολάιν, ανώτερος οικονομολόγος στην ING Bank.
Ο λεγόμενος βασικός πληθωρισμός, ο οποίος εξαιρεί το ασταθές κόστος των τροφίμων και της ενέργειας, σκαρφάλωσε στο 5,2% τον περασμένο μήνα από το 5% του Νοεμβρίου, καθώς οι τιμές αυξήθηκαν τόσο στις υπηρεσίες όσο και σε αγαθά όπως ρούχα, συσκευές, αυτοκίνητα και υπολογιστές. Ο Κολάιν και άλλοι οικονομολόγοι εξηγούν ότι αυτό σημαίνει πως οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας πιθανότατα θα κάνουν περισσότερες αυξήσεις επιτοκίων για να επαναφέρουν τον πληθωρισμό στο στόχο του 2%.
Το αυξανόμενο κόστος στην ενέργεια και στα τρόφιμα απείλησε με ύφεση και προκάλεσε αναταραχές στην εργασία, καθώς οι μισθοί αποτυγχάνουν να συμβαδίσουν με τις αυξήσεις των τιμών. Σε όλη την Ευρώπη, το προσωπικό στα μέσα μεταφοράς, οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία, οι ταχυδρομικοί υπάλληλοι και οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας έχουν προχωρήσει σε απεργιακές κινητοποιήσεις, απειλώντας με πολιτικό αναβρασμό.
Σε μια ένδειξη ότι το ενεργειακό κόστος παραμένει ανησυχητικά υψηλό για τους πολιτικούς ηγέτες, ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, προέτρεψε την Πέμπτη τους προμηθευτές ενέργειας να επαναδιαπραγματευτούν τις «καταχρηστικές συμβάσεις», όπως τις αποκάλεσε, με τις μικρές επιχειρήσεις για να εξασφαλίσουν «λογικές» αυξήσεις τιμών. Ο Μακρόν, μιλώντας σε αρτοποιούς στο πλαίσιο εορταστικής εκδήλωσης, υπογράμμισε οι τιμές της ενέργειας και των τροφίμων είναι αλληλένδετες. «Όπως και εσείς, έχω μπουχτίσει κι εγώ από ανθρώπους που βγάζουν υπερβολικά κέρδη από την κρίση», τους είπε.
Η γαλλική κυβέρνηση έχει συγκρατήσει τις αυξήσεις των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας στο 15% φέτος για τους καταναλωτές και ορισμένες πολύ μικρές εταιρείες που δεν καταναλώνουν πολλή ενέργεια. Ωστόσο, άλλες επιχειρήσεις, όπως τα αρτοποιεία, δεν καλύπτονται, με αποτέλεσμα ορισμένες από αυτές να αντιμετωπίζουν λουκέτο επειδή δεν μπορούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους.
Ενώ οι κυβερνήσεις έχουν προσφέρει ελαφρύνσεις στους υψηλούς λογαριασμούς ενέργειας, οι κεντρικές τράπεζες μάχονται με τον πληθωρισμό αυξάνοντας τα επιτόκια.
Τον περασμένο μήνα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αύξησε το επιτόκιο αναφοράς της κατά μισή μονάδα, επιβραδύνοντας ελαφρά τον ρυθμό ρεκόρ των αυξήσεων των επιτοκίων, αλλά υποσχόμενη ότι έρχονται περισσότερες αυξήσεις. Αντίστοιχες πολιτικές εφαρμόζονται στις ΗΠΑ , το Ηνωμένο Βασίλειο και αλλού.
«Η οικονομία της ευρωζώνης είναι στην καλύτερη περίπτωση στάσιμη και ο επίμονα ισχυρός δομικός πληθωρισμός σημαίνει ότι η ΕΚΤ θα αισθάνεται υποχρεωμένη να συνεχίσει τον στενό κλοιό για λίγο ακόμη», τονίζει ο Αντριου Κένιγχαμ επικεφαλής οικονομολόγος της Capital Economics για την Ευρώπη.
Οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων σημείωσαν ρεκόρ το 2022
Οι παγκόσμιες τιμές για τρόφιμα, όπως τα σιτηρά και τα φυτικά έλαια, ήταν οι υψηλότερες που έχουν καταγραφεί ποτέ το περασμένο έτος, ακόμη και αν κατέγραψαν πτώση για εννέα μήνες στη σειρά, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO), καθώς ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ξηρασία και άλλοι παράγοντες ανέβασαν τον πληθωρισμό και επιδείνωσαν την πείνα παγκοσμίως.
Ο Δείκτης Τιμών Τροφίμων του FAO υποχώρησε κατά 1,9% τον Δεκέμβριο σε σύγκριση με έναν μήνα νωρίτερα, ανακοίνωσε την Παρασκευή ο οργανισμός που εδρεύει στη Ρώμη. Για ολόκληρο το έτος, ήταν κατά μέσο όρο στις 143,7 μονάδες, τουλάχιστον 14% πάνω από τον μέσο όρο του 2021, όταν επίσης σημειώθηκαν μεγάλες αυξήσεις.
Η μείωση του Δεκεμβρίου οδήγησε στην πτώση της τιμής των φυτικών ελαίων εν μέσω συρρίκνωσης της ζήτησης εισαγωγών, προσδοκιών για αύξηση της παραγωγής σογιέλαιου στη Νότια Αμερική και χαμηλότερων τιμών του αργού πετρελαίου. Οι τιμές στα δημητριακά και το κρέας μειώθηκαν επίσης, ενώ στα γαλακτοκομικά και στη ζάχαρη αυξήθηκαν ελαφρά.
«Οι πιο ήρεμες τιμές των βασικών τροφίμων είναι ευπρόσδεκτες μετά από δύο πολύ ασταθή χρόνια », δήλωσε ο επικεφαλής οικονομολόγος του FAO, Μάξιμο Τορέρο. «Είναι σημαντικό να παραμείνουμε σε επαγρύπνηση και να επικεντρωθούμε σθεναρά στον μετριασμό της παγκόσμιας επισιτιστικής ανασφάλειας, δεδομένου ότι οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, με πολλά βασικά προϊόντα κοντά σε υψηλά ρεκόρ, και με τις τιμές του ρυζιού να αυξάνονται και ακόμη πολλούς κινδύνους που συνδέονται με τις μελλοντικές προμήθειες» συμπλήρωσε.
Πέρυσι, ο Δείκτης Τιμών Τροφίμων του οργανισμού του ΟΗΕ έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο από τότε που ξεκίνησε η καταγραφή τους το 1961, σύμφωνα με στοιχεία του FAO.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο επιδείνωσε την επισιτιστική κρίση επειδή οι δύο χώρες ήταν κορυφαίοι παγκόσμιοι προμηθευτές σιταριού, κριθαριού, ηλιέλαιου και άλλων προϊόντων, ειδικά σε χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας που ήδη πάλευαν με την πείνα.
Με τις κρίσιμες προμήθειες στη Μαύρη Θάλασσα να διαταράσσονται, οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν σε υψηλά ρεκόρ, αυξάνοντας τον πληθωρισμό, τη φτώχεια και την επισιτιστική ανασφάλεια στις αναπτυσσόμενες χώρες που βασίζονται στις εισαγωγές΄.
Ο πόλεμος τάραξε επίσης τις αγορές ενέργειας και τις προμήθειες λιπασμάτων - αμφότεροι βασικοί τομείς για την παραγωγή τροφίμων. Ολα αυτά ήρθαν να προστεθούν στα απανωτά σοκ της κλιματικής αλλαγής, που έχουν αυξήσει την πείνα σε μέρη όπως το Κέρας της Αφρικής. Η Αιθιοπία, η Σομαλία και η Κένυα πλήττονται σοβαρά από τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων δεκαετιών, με τον ΟΗΕ να προειδοποιεί ότι τμήματα της Σομαλίας αντιμετωπίζουν λιμό. Χιλιάδες άνθρωποι έχουν ήδη πεθάνει.
Οι τιμές στο σιτάρι και στο καλαμπόκι έφτασαν σε υψηλό ρεκόρ το 2022, αν και μειώθηκαν τον Δεκέμβριο μαζί με το κόστος άλλων σιτηρών, ανέφερε ο FAO. Οι συγκομιδές στο νότιο ημισφαίριο αύξησαν τις προμήθειες και υπήρχε ισχυρός ανταγωνισμός μεταξύ των εξαγωγέων.
Ο Δείκτης Τιμών Φυτικών Ελαίων έφτασε σε υψηλό όλων των εποχών πέρυσι, παρόλο που υποχώρησε τον Δεκέμβριο στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Φεβρουάριο του 2021. Για όλο το 2022, ο Δείκτης Τιμών Γαλακτοκομικών FAO και ο Δείκτης Τιμών Κρέατος ήταν επίσης οι υψηλότεροι από το 1990.