Αποπολιτικοποίηση ή αποκομματικοποίηση; Ποιος είναι ο δρόμος για τη δημόσια διοίκηση

Αποπολιτικοποίηση ή αποκομματικοποίηση; Ποιος είναι ο δρόμος για τη δημόσια διοίκηση
Open Image Modal
SOOC

Για ένα ούτως ή άλλως επιφυλακτικό, αν όχι εχθρικό, κοινωνικό υποσυνείδητο το οποίο έχει εμποτισθεί και στεγανοποιηθεί με τις διαχρονικές, ισχυρές προσλαμβάνουσες, λιγότερο ή περισσότερο φαντασιακές, μιας δημόσιας διοίκησης φαύλης, δυσλειτουργικής και αναξιοκρατικής, η αποκαλούμενη αποπολιτικοποίηση (depoliticization) της μοιάζει με το υπέρτατο φάρμακο.

Η αποκοπή του εκτελεστικού βραχίονα της εξουσίας από οποιαδήποτε πολιτική καθοδήγηση, η αποκάθαρση της από πολιτικά, και ως εκ τούτου κοινωνικά ή ακόμη και ταξικά μεροληπτικά χαρακτηριστικά και τελικώς η αναβάπτιση της σε έναν τεχνοκρατικό μηχανισμό που περισσότερο θα υλοποιεί παρά θα επεξεργάζεται, θα κρίνει και θα σκέφτεται, μοιάζουν με απαραίτητες, καθυστερημένες μάλιστα, θεραπείες για τον μεγάλο ασθενή της χώρας. Ο πολιτικοδιοικητικός ομφάλιος λώρος που συνδέει το γραφείο του υπουργού με τα γραφεία των διευθυντών πρέπει να κοπεί, προστάζουν οι ιερές μνημονιακές γραφές. 

Το συνταγματικό θεσμικό υπερκείμενο φαίνεται κατ’ αρχήν να διαφωνεί. Σύμφωνα με το άρθρο 103 παρ. 1 του Συντάγματος οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι εκτελεστές της θέλησης του Kράτους υπηρετούν το Λαό, οφείλουν πίστη στο Σύνταγμα και αφοσίωση στην Πατρίδα. Αυτονόητα και αυταπάντητα ερωτήματα προκύπτουν. Πώς διαμορφώνεται συγκυριακά, μέσα από τους τακτικούς εκλογικούς κύκλους, η θέληση του Κράτους και οι κοινωνικές-οικονομικές-πολιτιστικές προτεραιότητες που αυτό προτάσσει αν όχι ανάλογα με το ποιο κόμμα βρίσκεται στην εξουσία; Ποιος επεξεργάζεται, διαμορφώνει και εξειδικεύει τελικά την θέληση του Κράτους αν όχι ο Πρωθυπουργός και οι υπουργοί τους; Πώς είναι δυνατόν η δημόσια διοίκηση να απολέσει την πολιτική της ιδιοσυστασία, όταν το ίδιο το παλίμψηστο της εγχώριας έννομης τάξης την τοποθετεί μέσα στο θεσμικά και ιδεολογικά φορτισμένο τρίπτυχο Κράτος - Λαός - Πατρίδα; 

Εκτός από τις θεμελιώδεις θεσμικές επιταγές, οι ίδιες οι κοινωνικές συνθήκες απαιτούν μια δημόσια διοίκηση αξιοκρατικά στελεχωμένη, αντικειμενικά αξιολογούμενη αλλά ταγμένη στην υπηρεσία αξιών, προταγμάτων και αναγκών που μεταβάλλονται και εξελίσσονται. Ιδιαίτερα μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο ενός γενικευμένου κοινωνικού και οικονομικού στασιμοπληθωρισμού η χώρα και οι άνθρωποι της χρειάζονται δημόσιους λειτουργούς με ενσυναίσθηση και πρωτοβουλία, όχι πειθήνια εκτελεστικά εξαρτήματα ρυθμίσεων, οδηγιών και εντολών. Ανθρώπους με γνώσεις, θέσεις, άποψη και κρίση, που εισηγούνται, προτείνουν, επεξεργάζονται, δημιουργούν και ενίοτε διαφωνούν. Υπερασπιστές του κρατικού, του δημοσίου και του λαϊκού συμφέροντος, εντός των ορίων που θέτουν οι νόμοι και το Σύνταγμα. Όντα πολιτικά, μέλη της κοινωνίας και ενεργούς πολίτες, με βαθιά συναίσθηση του ρόλου που επιτελούν και της ευθύνης που συνεπάγεται η άσκηση δημόσιας εξουσίας, σε οποιονδήποτε τομέα, για τη ζωή του κάθε πολίτη όχι κρατικοδίαιτους ραντιέρηδες, μικροδιαχειριστές της γραφειοκρατικής μιζέριας. 

Η ειρωνεία με το διαρκώς επαναλαμβανόμενο αίτημα και εσχάτως προαπαιτούμενο για την αποπολιτικοποίηση της ελληνικής δημόσιας διοίκησης έγκειται στο γεγονός ότι η τελευταία δεν υπήρξε ποτέ αρκετά πολιτικοποιημένη. Δεν συμμετείχε ενεργά στις εγχώριες κοινωνικές ζυμώσεις, δεν παρακολούθησε με ενάργεια τις κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές, δεν παρήγαγε κάποια αξιοσημείωτη διεκδικητική παράδοση, ούτε επιχείρησε να διαμορφώσει πειστικές και ολοκληρωμένες αφηγήσεις σχετικά με το ρόλο και το μέλλον της. Απέτυχε να διαμορφώσει μια σχέση εμπιστοσύνης και εκτίμησης με τον εντολέα της. Ιδεολογικά αφοπλισμένη και οικονομικά ναρκωμένη, παραδόθηκε στον κακοήθη, αλλοτριωτικό κομματισμό, νόσημα που την ακολουθεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής της, και έθεσε τον περιούσιο εαυτό της σε μια ιδιότυπη κοινωνική καραντίνα. Μεσαία και ανώτερα στελέχη της ανέπτυξαν και διέχυσαν μια διοικητική κουλτούρα ακινησίας, ευθυνοφοβίας και κυνισμού. Μια οργανωτική συμπεριφορά βασισμένη στην ανέφελη και άχρωμη διαχείριση ενός δυσλειτουργικού εκτρώματος που ταλαιπωρούσε αλλά βόλευε. Αποξενωμένη από τον εξωτερικό της περιβάλλον και εστιασμένη, σχεδόν αποκλειστικά, στην αναπαραγωγή της η δημόσια διοίκηση όχι μόνο δεν ήταν πολιτικοποιημένη αλλά ήταν ένας από τους πλέον απολίτικους θεσμούς. 

Το ζητούμενο, για όσους από εμάς πιστεύουμε σε μια ποιοτική, αποτελεσματική και επιδραστική δημόσια διοίκηση δεν μπορεί να είναι λιγότερη πολιτική αλλά περισσότερη πολιτική με μικρότερες δόσεις κόμματος. Ποιοτικό ανθρώπινο κεφάλαιο στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου και των απαιτήσεων που θέτουν οι καιροί. Υπάλληλοι που σκέπτονται, αφουγγράζονται και συνδιαμορφώνουν την εκτελεστική δραστηριότητα ανάλογα με τις απαιτήσεις και τις συνθήκες. Υπηρέτες του Λαού όχι σκλάβοι της ευθυνοφοβίας. Λειτουργοί και όχι γρανάζια.