Η παραλία Αρεία Πρέτα στην πόλη Γκουαραπάρι της Βραζιλίας είναι διάσημη για τη μαύρη άμμο της, η οποία έχει επίπεδα ακτινοβολίας σχεδόν 400 φορές περισσότερο από τα επιτρεπτά όρια.
Η Βραζιλία έχει εκατοντάδες χιλιόμετρα παραλίες, αλλά καμία δεν μοιάζει με την παραλία Αρεία Πρέτα, στο Γκουαραπάρι. Η άμμος σε αυτήν την περιοχή είναι ιδιαίτερα μαύρη άμμος, περιέχει μέτριες ποσότητες μοναζίτη, ένα φωσφορικό ορυκτό πλούσιο σε πολλά στοιχεία σπάνιων γαιών, συμπεριλαμβανομένου του ουρανίου και του θορίου.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η ακτινοβολία υποβάθρου στην Αρεία Πρέτα μπορεί να φτάσει τα 175 mSv ετησίως ή 20 μSv/h, ενώ σε ορισμένα σημεία, ιδιαίτερα σε εκείνα που η άμμος δεν είναι μαύρη, τα επίπεδα ακτινοβολίας μπορεί να φράσουν έως και 55 μSv/h. Για να καταλάβουμε αυτό το νούμερο αρκεί να καταλάβουμε ότι το μέσο επίπεδο έκθεσης σε ακτινοβολία στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι περίπου 0,34 μSv/h, ενώ αυτή δίνει στους ανθρώπους μια εφάπαξ έκθεση περίπου 100 μSv.
Η πλούσια σε μοναζίτες μαύρη άμμος του Γκουαραπάρι παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 1880, από τον Αυστριακό επιστήμονα Κάρλ Αούερ Φον Γουλμπαχ. Έψαχνε για θόριο στην περιοχή και η άμμος μοναζίτη της παραλίας αποδείχτηκε η τέλεια πηγή. Τα ορυχεία μοναζίτη της Βραζιλίας κυριαρχούσαν στη βιομηχανία στοιχείων σπάνιων γαιών μέχρι τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά μόλις στα τέλη του 20ού αιώνα οι παραλίες με άμμο μοναζίτη έγιναν πόλος έλξης τουριστών με προβλήματα υγείας.
Το 1972, η ραδιενέργεια της μοναζιτικής άμμου ήταν ήδη γνωστή εδώ και σχεδόν έναν αιώνα, αλλά εκείνη τη χρονιά η γιατρός Σιλβα Μέλο άρχισε να προωθεί μια θεραπεία με ραδιενεργό άμμο που ισχυρίστηκε ότι μπορούσε να θεραπεύσει διάφορα προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων των ρευματισμών. Μέχρι σήμερα, χιλιάδες τουρίστες προσπαθούν να θεραπεύσουν ασθένειες ξαπλώνοντας ή ακόμα και καλύπτοντας τον εαυτό τους με αυτή τη ραδιενεργή άμμο, αγνοώντας τον κίνδυνο της παρατεταμένης έκθεσης στην ακτινοβολία.
Πενήντα χρόνια μετά τη δημοσίευση της Σιλβα Μέλο σχετικά με τα οφέλη της μοναζιτικής άμμου, πολλοί στη Βραζιλία εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η έκθεση στην άμμο είναι πραγματικά καλή για την υγεία τους. Η τουριστική βιομηχανία του Γκουαραπάρι έχει σίγουρα επωφεληθεί από αυτή την αφήγηση, και η πόλη έχει το παρατσούκλι της «Η πόλη της υγείας» με περηφάνια, παρά τη διαμάχη γύρω από τις επιπτώσεις της έκθεσης στην άμμο.
Είναι ενδιαφέρον ότι τα περισσότερα μέρη του Γκουαραπάρι έχουν σχετικά χαμηλά επίπεδα ακτινοβολίας υποβάθρου – 0,6 μSv/h κατά μέσο όρο – που δεν ενέχει πραγματικό κίνδυνο για την υγεία. Οι παραλίες, όπως και η Αρεία Πρέτα, είναι εντελώς διαφορετική υπόθεση. Τα κύματα της θάλασσας σφυροκοπούν συνεχώς τα παράκτια βουνά που είναι πλούσια σε μοναζίτη και ορισμένες από τις ραδιενεργές ενώσεις ξεβράζονται στην ακτή με τη μορφή μαύρης άμμου.
Με τα χρόνια, η έρευνα έχει δείξει ότι η ακτινοβολία γάμμα από μόνη της στην Αρεία Πρέτα αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για τους τουρίστες. Μια μελέτη του 2002 διαπίστωσε ότι οι δόσεις ακτινοβολίας γάμμα στην παραλία Αρεία Πρέτα ήταν συγκρίσιμες με εκείνες που βρίσκονται σε άμεση γειτνίαση (l km) του πυρηνικού σταθμού του Τσερνομπίλ. Οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι ενώ η σύνθεση των ραδιονουκλεϊδίων στις δύο τοποθεσίες είναι αναμφίβολα διαφορετική, η ακτινοβολία γάμμα στην Αρεία Πρέτα απαιτεί προστατευτικό εξοπλισμό.
Η ακτινοβολία που απορροφάται μέσω του δέρματος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος, ενώ οι εισπνεόμενες ραδιενεργές ενώσεις μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του πνεύμονα. Γι′ αυτούς τους λόγους η Πυρηνική Υπηρεσία της Βραζιλίας δεν συνιστά να αφιερώνετε πολύ χρόνο σε ραδιενεργές παραλίες όπως η Αρεία Πρέτα.