Σήμερα ο Ελληνας πολίτης ιδιωτεύει. Η κρίση έδωσε την δυνατότητα στην πλήρη αποενοχοποίηση του ατομικισμού και του ιδιωτικού βίου. Ο πολίτης-ιδιώτης σήμερα απέχει, αποστασιοποιείται, αποσύρεται, αδιαφορεί και ενίοτε λοιδορεί οτιδήποτε δημόσιο, οτιδήποτε θεωρεί ότι τον έφερε σε αυτήν την δυσχερή θέση. Ιδιωτεύει επειδή αισθάνεται ασφάλεια μόνο στο περιορισμένο πλαίσιο του ατομικού του χώρου. Διότι επίσης έχει αηδιάσει από τους μέχρι τώρα διαχειριστές του δημόσιου βίου και τις –επιεικώς κρινόμενες-ατελέσφορες πολιτικές και πρακτικές που ακολουθήθηκαν. Ιδιωτεύει διότι εκτιμά ότι είναι ο μόνος τρόπος για να επιβιώσει στην σημερινή λαίλαπα. Διότι αυτό είναι το μόνο όπλο του ως αυτοσυντήρηση ώστε να συνεχίσει να υπάρχει. Ιδιωτεύει για να υπάρχει! Ή τουλάχιστον αυτό το άλλοθι χρησιμοποιεί!
Εντούτοις, με τον τρόπο αυτό συντηρείται η κουλτούρα και το γνωστό τοπίο του «καναπέ» στο οποίο επαναπαύεται ο σύγχρονος ιδιώτης-πολίτης. Που δεν διαπραγματεύεται, δεν διεκδικεί, δεν καινοτομεί, δεν επιδιώκει, δεν κινδυνεύει αγωνιζόμενος αλλά και δε διώκεται πανταχόθεν. Που δεν τον αγγίζει τίποτε που αφορά τρίτους και που συνεχώς μορφάζει αδιάφορος και ασυγκίνητος όταν τίθενται κοινωνικά ή δημόσια πολιτικά ζητήματα. Που δεν ενδιαφέρεται για τη συμμετοχή του στα κοινά, που δεν αυτοσυστέλλεται για την μη εθελοντική δράση του. Αντιθέτως, είναι αυτός που αυτοαμνηστεύεται μέσα στην ψευδαίσθηση της φιλήσυχης πορείας του βίου του. Γιατί αλήθεια να βγάλω εγώ τα κάστανα από τη φωτιά, τι έχω να κερδίσω; Δημόσιο συμφέρον είπατε; Δεν θυμάμαι ποτέ να κέρδισα κάτι από αυτό…
Ο ιδιώτης όμως, στην Αρχαιοελληνική Παιδεία εμπεριείχε και την έννοια της απαξίωσης και της ύβρεως. Η ιδιωτεία, η πρόκριση δηλαδή της ατομικής «ηρεμίας» αντί των κοινών ανησυχιών και δημόσιων αξιωμάτων ήταν αδιανόητη, ανεπίτρεπτη και επέσυρε το χαρακτηρισμό του αδαή και ανάξιου. Με την ίδια σημασία, προφανώς, δηλαδή του ανόητου, του «μωρού», χρησιμοποιήθηκε ως σύγχρονος όρος από διάφορες γλώσσες Idiot = ηλίθιος, ανόητος, βλάκας αλλά και Idiocy = ιδιωτεία, ηλιθιότητα, κρετινισμός.
Και πράγματι ήταν, κατά την άποψή μας, πολύ ορθός ο όρος αυτός της αρχαιοελληνικής σκέψης. Διότι ο σημερινός πολίτης δεν δείχνει να οδηγείται πουθενά με την ιδιωτική στάση του. Διότι ο δρόμος του αργά ή γρήγορα αποδεικνύεται ως αδιέξοδος και αυτοκαταστροφικός. Γιατί πώς αλλιώς μπορούμε να δικαιολογήσουμε αυτόν που ενδιαφέρεται μόνο για το σπίτι του και τρέχει αλλόφρων να το σώσει και να σωθεί ο ίδιος, όταν αυτό πάρει φωτιά, ενώ όταν οι φλόγες «γλείφουν» τις διπλανές οικείες ουδόλως ενδιαφέρεται μέχρι αυτές να φτάσουν και στη δική του αυλή; Που πρεσβεύει τη διαφάνεια και αξιοκρατία στη νομή της εξουσίας και των αξιωμάτων αλλά την ίδια στιγμή δεν κάνει τίποτε για να τις εξασφαλίσει; Πώς αλλιώς θα δικαιολογήσουμε αυτόν που απλώς περιμένει τους άλλους να προσφέρουν εθελοντικά και αυτός εν συνεχεία να καρπωθεί κάτι από το ψίχουλα που πέφτουν κάτω από το τραπέζι;
Υπάρχει περιθώριο και έρεισμα δικαίου σε μια τέτοια στάση; Που επιπλέον αφήνει τους επαγγελματίες κάπηλους του δημόσιου βίου (τους βλέπετε κάθε μέρα στην τηλεόραση θρασύτατους παντογνώστες του παγκόσμιου επιστητού…) να δρουν ανενόχλητοι κυριαρχώντας πάνω στις σιωπηλές και μη αντιδρούσες πλειοψηφίες.. Δεν απέχει αλήθεια και πολύ η στάση αυτή από την φιλοσοφία του «όλοι μαζί τα φάγαμε» κι ας μην «φάγαμε» και πολλά εμείς ή ακόμη κι ας μην «φάγαμε» τίποτε εμείς…
Σίγουρα «όλοι μαζί μπορούμε», αρκεί να το πιστέψουμε, αρκεί να το αποφασίσουμε. Όχι ως τηλεοπτικό μότο, όχι ως διαφημιστικό μότο στο οποίο μοιραία ανταποκρίνεται μια μειοψηφία συμπολιτών μας. Αλλά ως άποψη, ως συνολική στάση ζωής. Δεν χρειάζεται να καούνε όλα τα διπλανά μας σπίτια για να «γενούνε τα σκοτάδια Λάμψη» (Ναζίμ Χικμέτ). Και φυσικά δεν χρειάζεται να περιμένουμε να δώσουν το παράδειγμα οι πολιτικοί ή οι κατέχοντες δημόσια αξιώματα, που απλώς νοιάζονται να ανανεώσουν τις θητείες τους και να εμπλουτίσουν τα δημόσια πόστα τους.
Το 2018 μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για την εθελοντική συνεισφορά αφού αυτή σε τελική ανάλυση καταλήγει σε εμάς και τα παιδιά μας. Εθελοντική προσφορά χωρίς αναμονή ανταμοιβής. Οσο και όπου μπορεί ο καθένας. Να πάψει επιτέλους η ιδιωτεία του καναπέ, η αγοραφοβία και η δήθεν σοβαροφάνεια έναντι των κοινωνικών σχέσεων και της επικοινωνίας. Δεν είμαστε …time travelers και δεν ταξιδεύουμε ξεχωριστά. Είμαστε όλοι στο ίδιο τρένο με τον ίδιο προορισμό, απλώς το αποχωριζόμαστε σε διαφορετικές στάσεις! Ας κάνουμε λοιπόν το ταξίδι αυτό πιο φωτεινό, πιο ανθρώπινο.
Πιστέψτε με δεν θα μείνει τίποτε άλλο παρά μόνο αυτή η προσφορά στον άνθρωπο. Πρώτα ο άνθρωπος, μετά ο πολίτης, μετά το δημόσιο συμφέρον. Μετά τίποτε…
Καλή νέα χρονιά!