Η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί τον μεγαλύτερο περιβαλλοντικό κίνδυνο για την υγεία των ανθρώπων, οδηγώντας σε πάνω από έξι εκατομμύρια θανάτους ετησίως ενώ το οικονομικό κόστος ισοδυναμεί με πάνω από 8 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Αυτό σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση για την ποιότητα του αέρα 2022 που δημοσιεύτηκε από την ελβετική εταιρεία τεχνολογίας ποιότητας αέρα IQAir.
Στην έκθεση, βάσει έρευνας σε 131 χώρες (7.323 πόλεις και περιοχές) διαπιστώνεται πως μόλις 13 πληρούσαν τις κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τις ετήσιες συγκεντρώσεις PM2,5 που έπρεπε να είναι ίσες ή κάτω των 5 μg/m3 για 2022.
Το IQAir ορίζει τη συγκέντρωση PM2,5 ως την ποσότητα σωματιδίων αερολύματος λεπτών σωματιδίων με διάμετρο έως 2,5microns. Είναι ένας από τους έξι κύριους ατμοσφαιρικούς ρύπους που χρησιμοποιούνται συνήθως στην ταξινόμηση της ποιότητας του αέρα και θεωρείται ευρέως ως ο πιο επιβλαβής, όσον αφορά την επικράτηση του στο περιβάλλον και τις επιπτώσεις που έχει στην υγεία. Αυτές αφορούν την πρόκληση και επιδείνωση καταστάσεων υγείας όπως το άσθμα, ο καρκίνος, οι πνευμονικές ασθένειες, οι καρδιακές παθήσεις και η πρόωρη θνησιμότητα.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Η συγκέντρωση PM2,5 σε περιοχές της Ελλάδας φτάνει έως και 23,9 στα Βασιλικά της Εύβοιας και 23,6 στο Ηράκλειο της Κρήτης ενώ ακολουθεί στην πρώτη πεντάδα το Πλαγιάρι στην Θέρμη και τα Ιωάννινα με 22,9 και η Καρδία επίσης στην Θέρμη με 22,6.
Στον αντίποδα, με την χαμηλότερη συγκέντρωση είναι η Κέρκυρα με 2,3 ενώ όλες οι άλλες περιοχές της χώρας που ακολουθούν έχουν συγκέντρωση άνω των των 5 μg/m3 που είναι η κατευθυντήρια γραμμή του ΠΟΥ.
Στην Αθήνα, η συγκέντρωση PM2,5 είναι στο 19,2 και στην Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα στο 19,7 και 14,9. Είναι διαδοχικά 21η, 17η και 41η στην λίστα κατάταξης που αφορά την Ελλάδα (κατάταξη από τις περιοχές με την υψηλότερη συγκέντρωση προς την χαμηλότερη).
Παγκοσμίως, όπως φαίνεται στην έκθεση, η ποιότητα του αέρα ποικίλει ακόμη και από την μια πόλη στην άλλη εντός μιας χώρας. Εστιάζοντας βέβαια σε επίπεδο μεγάλων, πολυπληθών πόλεων -όπως το γράφημα του Statista που έχει επεξεργαστεί τα στοιχεία της έκθεσης παρουσιάζοντας χαρακτηριστικές περιπτώσεις- φαίνεται πλήρως η ”ανισότητα” σε επίπεδο ατμόσφαιρας από την μια μεγαλούπολη στην άλλη, μεταξύ διαφορετικών χωρών.
Η κατάσταση παγκοσμίως
Φυσικά μάλλον δεν αποτελεί έκπληξη πως στην Λαχόρη του Πακιστάν και στο Δελχί της Ινδίας καταγράφονται οι υψηλότερες συγκεντρώσεις PM2,5 και συγκεκριμένα 97,4 και 92,6. Αμφότερες έχουν υπερβεί τα ανώτατα συνιστώμενα όρια του ΠΟΥ πάνω από 10 φορές.
Στο άλλο άκρο του φάσματος βρίσκονται πόλεις όπως το Ρέικιαβικ στην Ισλανδία (3,3) και το Ταλίν στην Εσθονία (4,8), οι οποίες είναι από τις λίγες που πληρούν τις οδηγίες του ΠΟΥ.
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει ιδιαίτερα τις ήδη ευάλωτες κοινότητες, με περισσότερο από το 90% των θανάτων που σχετίζονται με τη ρύπανση να σημειώνονται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Η Αφρική, καθώς και επίσης η Κεντρικής και Νότια Ασία ”υπερεκπροσωπήθηκαν” στην σχετική λίστα κατάταξης στις θέσεις που αφορούν τις υψηλότερες μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις PM2,5 σταθμισμένες ανά πληθυσμό.
Αυτό μάλιστα παρά τις τεράστιες διαφορές σε επίπεδο διαθεσιμότητας δεδομένων μεταξύ των χωρών, με μόνο 19 από τις 54 αφρικανικές χώρες να έχουν επαρκή δεδομένα για να μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο έκθεση