Όταν ρώτησαν τον Σωκράτη το λόγο που μάθαινε κιθάρα σε προχωρημένη ηλικία, εκείνος απάντησε...
”καλύτερα να έχεις μάθει πρόσφατα, παρά να μην έχεις μάθει καθόλου”.
Η μάθηση γι αυτόν, ήταν μία διαδικασία που δεν έπρεπε να σταματά ποτέ, καθώς αναδεικνύει μέσα από τις δυσκολίες και τα εμπόδια που φέρνει, χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας, τα οποία μπορούμε να εξελίξουμε.
Πράγματι, πολλοί άνθρωποι θεωρούν λαθεμένα, το άγχος, ως ένα σταθερό και μόνιμο χαρακτηριστικό τους, το οποίο δεν αλλάζει, σαν να είναι ένα σταθερό και μόνιμο κομμάτι τους.
Συμπτώματα που πιθανά να νιώσουν σε διάφορες στιγμές , όπως ταχυκαρδία, πλάκωμα στο στέρνο, εφίδρωση, ή ζαλάδες, πονοκέφαλο, αυπνίες, κόμπος στο λαιμό και πολλά άλλα, βιώνονται ως κάτι πολύ πραγματικό και πολύ επώδυνο.
Είναι πολύ φυσιολογικό να υπάρξει φόβος αυτών των συμπτωμάτων και να αναζητήσουν συχνά μία οργανική αιτιολογία μέσω ιατρικών εξετάσεων, όμως όταν δοθεί μία επιστημονική απάντηση ότι ευθύνεται το άγχος, πάλι είναι δύσκολο να γίνει πιστευτή.
Το σωματικό σύμπτωμα είναι εκεί και ο άνθρωπος αρχίζει σιγά σιγά να φοβάται αυτό και το να μην το ξαναζήσει. Ένας φόβος του συμπτώματος δημιουργείται λοιπόν, ο οποίο όμως είναι πιθανό να ξαναφέρνει το σύμπτωμα που φοβάται, σε πιο σύντομα χρονικά διαστήματα.
Πώς γίνεται όμως να συμβαίνει αυτό;
Για να κατανοήσουμε τη δύναμη του μυαλού μας, είναι χρήσιμο να φανταστούμε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο με πολλές σειρές απο φωτεινά λαμπιόνια. Τα λαμπόνια είναι το πολύπλοκο νευρικό μας σύστημα. Όλο αυτό το σύστημα καλωδίων ελέγχεται από το μυαλό μας, από τις σκέψεις και τα συναισθήματα που βιώνει.
Οταν το μυαλό μας αισθανθεί απειλή για οτιδήποτε στην καθημερινότητα, δημιουργείται το συναίσθημα του φόβου.
Τα συναισθήματα δεν είναι κάτι άυλο όπως συχνά νομίζουμε. Το συναίσθημα του φόβου για παράδειγμα, προκαλεί την έκκριση συγκεκριμένων ουσιών οι οποιες μέσα από πολύπλοκες διαδικασίες ενεργοποιούν μέσα από τα καλώδια του σώματός μας (το νευρικό σύστημα) που αναφέραμε στο παράδειγμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου, την αντίδραση διαφόρων σωματικών οργάνων μας.
Για όσους θεωρούν συχνά το άγχος σαν αδυναμία, θα ήταν πιο σωστό να λέμε ότι μέσα από το φόβο και το άγχος που αυτός ενεργοποιεί, βλέπουμε μια επίδειξη της δύναμης του μυαλού μας να επηρεάζει το σώμα, με σκοπό την άμυνα απέναντι σε κάτι που θεωρούμε απειλή.
Αυτό που μας φθείρει όμως είναι ότι αυτή η άμυνα είναι έμφυτη με σκοπό την πάλη ή φυγή από κινδύνους παλαιότερα όταν ζούσαμε στη φύση ανάμεσα σε άγρια θηρία. Στην καθημερινότητα όμως μπορει να ενεργοποιηθεί απέναντι σε οποιονδήποτε κίνδυνο της καθημερινότητας, θεωρούμε ότι μας απειλεί και η χρονική διάρκεια της απειλής παραμένει.
Μία τίγρης θα αντιμετωπιζόταν μέσα σε κάποιες ώρες, οι απειλές όμως και οι ανησυχίες που βιώνουμε κάθε μέρα στη σύγχρονη ζωή, διαρκούν μέρες, ίσως και μήνες, με αποτέλεσμα να υπάρχει παρατεταμένος φόβος και άγχος, με αποτέλεσμα η το μυαλό μας να κρατά την άμυνα του άγχους συνεχώς ενεργοποιημένη, κάτι το οποίο κουράζει μυαλό και σώμα.
Ακόμη και η αίσθηση μοναξιάς και έλλειψης επικοινωνίας των βασικών αναγκών μας μπορεί να θεωρηθεί απειλή από το μυαλό μας και να δημιουργεί έντονο και παρατεταμένο άγχος, σαν τα λαμπιόνια του δέντρου να παραμένουν συνεχώς σε λειτουργία.
Ο Γκαίτε έλεγε,“το πιο δύσκολο να δεις είναι αυτό που είναι μπροστά στα μάτια σου”, και πράγματι χρησιμοποιούμε καθημερινά ένα εξαιρετικό σε πολυπλοκότητα μυαλό, το οποίο δεν βρίσκεται ούτε καν μπροστά στα μάτια μας. Θεωρούμε τις σκέψεις και τα συναισθήματα ώς κάτι άυλο, ξεχνώντας ότι αυτόματα μετατρέπονται σε “ηλεκτροχημικές καταιγίδες” που κυκλοφορούν στο σώμα μας, επηρεάζοντάς το, θετικά ή αρνητικά.
Ο φόβος, το άγχος,η λύπη, τα σωματικά συμπτώματα που προκαλούν, αλλά και η χαρά και η ευτυχία, εξαρτώνται ελάχιστα από τα εξωτερικά ερεθίσματα, αλλά πολύ περισσότερο, από τις σκέψεις και τις εκτιμήσεις που κάνουμε για αυτά.
Πολλές δραστηριότητες καταπραύνουν τα σωματικά συμπτώματα του άγχους, όπως η άσκηση, ο χορός κ.α. Όμως πραγματική και οριστική θεραπεία του άγχους είναι με τη σκέψη μας να πετύχουμε τον έλεγχο και τη διακοπή του φόβου, που πάντοτε υπάρχει πίσω από το άγχος και “δημιουργείται” σαν πρόχειρη άμυνα του οργανισμού.
Κατανοώντας επομένως πως λειτουργεί το μυαλό μας, το οποίο δεν σταματά ποτέ να σκέπτεται και να νιώθει συναισθήματα, επηρεάζουμε άμεσα τη βιολογία μας και πραγματικά αποκτούμε έναν έλεγχο πάνω σε αυτή. Καθώς έρευνες συσχετίζουν το άγχος με υψηλή εφυία, πολλοί άνθρωποι συχνά ρωτούν για το άγχος σαν να πρόκειται για κάποιο μειονέκτημα. Η απάντηση έχει κάποτε γραφτεί από τον Freud: Αυτά που θεωρούμε αδυναμίες κρύβουν και αποτελούν την πραγματική πηγή της δύναμης μας, αρκεί να μη φοβόμαστε να τις ανακαλύπτουμε ώστε να μπορούμε να τις αλλάξουμε!