Η σχέση μου με την Barbie υπήρξε ανέκαθεν ιδιαίτερη. Σαν παιχνίδι δεν με ενδιέφερε και πάρα πολύ. Βεβαίως, έχω ταλαιπωρήσει κι εγώ μερικές κουρεύοντας τις (βλέποντας την ταινία μπορεί κανείς εύκολα να φανταστεί ποια κούκλα θα ήταν η δική μου). Εγώ είμαι η αδελφή της... Barbie, το λέω αλήθεια! Την αδελφή μου την λένε Βαρβάρα-Ελένη, η μαμά μου έκανε την ευφυή σύνθεση Μπαρμπιλένα (έτσι συστήνεται και σήμερα), αλλά παραήταν μεγάλο και έτσι πραγματικά τη φωνάζουμε Μπάρμπη.
Δεν έχω δει καθόλου ταινίες κινουμένων σχεδίων που αφορούν την Barbie. Η ιδέα όμως μιας live action ταινίας Barbie το 2023, σε καιρούς πολιτικής ορθότητας, με πρωταγωνιστές τους βραβευμένους Μάργκοτ Ρόμπι και Ράιαν Γκόσλινγκ και στη σκηνοθεσία την πολλά υποσχόμενη και πάντα ενδιαφέρουσα καλλιτεχνικά, Γκρέτα Γκέργουιγκ, με ιντρίγκαρε να τη δω.
Τι έχει να πει η Barbie σήμερα
Τι μπορεί δηλαδή να μας πει η Barbie για το body shaming, για την άρνηση του γήρατος και την αποθέωση της νεότητας, τo male gaze (την οπτική της γυναίκας μέσα από τα μάτια των ανδρών), την τοξική αρρενωπότητα, το MeToo και το γυναικείο κίνημα, το φαινόμενο της τοξικής θετικότητας και τις καταστρεπτικές συνέπειες του καπιταλισμού στο περιβάλλον; Τι θέση έχει στο σήμερα όταν εκπροσωπεί όλα αυτά που η pop κουλτούρα θέλει να «πετάξει από πάνω της»; Παραείναι ροζ, παραείναι αδύνατη, παραείναι τέλεια, παραείναι «χαζογκόμενα». Ακόμη-ακόμη παραείναι πλαστική (δεν αναφέρομαι στην πλαστική χειρουργική). Από άποψη υλικού είναι μη οικολογική και το αποτύπωμα άνθρακα της είναι βαρύ για τον πλανήτη.
Δεν ήξερα λοιπόν τι μπορούσα να περιμένω, αλλά ήταν και κάτι που κινηματογραφικά δεν θα το έχανα. Κλείσαμε εισιτήρια νωρίτερα την ίδια μέρα. Υπήρχαν ελάχιστα, αν και η ταινία θα προβαλλόταν αρκετές φορές όλες τις ημέρες της εβδομάδας στον συγκεκριμένο κινηματογράφο και γενικά.
Το κοινό ήταν στην πλειονότητά του γυναίκες, κυρίως μεταξύ 15 και 35, αλλά δεν έλειπαν και μεγαλύτερες ηλικιακά. Μεταξύ του κοινού και άνδρες διαφόρων ηλικιών. Μάλιστα κάποιες και κάποιοι είχαν ντυθεί στα χαρακτηριστικά χρώματα της Barbie, το φούξια και το ροζ, σε όλες τις πιθανές αποχρώσεις και εκδοχές τους.
Προς έκπληξη μου ομολογώ πως η Barbie «απάντησε» και στις παραπάνω προσωπικές μου αγωνίες, αλλά κυρίως και στα ζητήματα των καιρών. Η ταινία παίζει ακριβώς με το «πού χωράει η Barbie στο σήμερα και τι έχει να πει». Όλα αυτά με έξυπνο και αφοπλιστικό συχνά χιούμορ, χωρίς διδακτισμούς, κοιτώντας κατάματα τον θεατή.
Δεν μπορώ να «κρίνω» κινηματογραφικά το όλο εγχείρημα, αν για παράδειγμα σκηνοθετικά ή ερμηνευτικά είχε ατοπήματα. Ταπεινά θα πω πως προσωπικά με έπεισε και πρακτικά «πέτυχε». Μια Barbie -κι ένας Ken- απέναντι στην πατριαρχία. Όσο και να μην της το είχες, χωρίς σοβαροφάνεια, χωρίς υποκρισία, η Barbie «αντιστάθηκε» στην πατριαρχία και για αυτό τουλάχιστον το γυναικείο κοινό το κέρδισε.
Barbie vs Πατριαρχίας: 1-0
Η ιδέα της ταινίας περιστρέφεται ακριβώς γύρω από την πατριαρχία, τα έμφυλα ζητήματα και το male gaze και τα αποδομεί όλα χρησιμοποιώντας τα πρακτικά, αλλά και απολαυστικά. Δεν είναι μια βαρύγδουπη ταινία, είναι «εύπεπτη», αλλά και ταυτόχρονα δεν διστάζει να θίξει. Για αυτό ίσως καταφέρνει να επικοινωνήσει κάτι, γιατί πείθει πως είναι αρκετά «καλό», ώστε να πληρώσει κανείς το εισιτήριο και μπαίνοντας πια μέσα επιχειρεί να σε βάλει στον δικό της κόσμο.
Σέβεται και χρησιμοποιεί όλη την ιστορία της Mattel (της εταιρείας που λάνσαρε την Barbie), χωρίς να παραβλέπει τα ατοπήματα της. Κούκλες που αποσύρθηκαν από την αγορά γιατί απλά «μα καλά τι σκεφτόταν η εταιρεία όταν τις λάνσαρε»; Κι όμως τις λάνσαρε και μάλιστα περήφανα, αλλά αν και κάποιο κομμάτι της κοινωνίας αντιπροσώπευαν, δεν πούλησαν. Θα αγοράζατε την έγκυο Barbie ή πόσο political correct είναι ο Ken Sugar Daddy; Όλα αυτά δια στόματος Barbie, στη Barbieland.
Λίγος απολαυστικός Ken:
Barbie: Μόδα, συμπερίληψη και Brands
Επιπλέον η ταινία εκπλήρωσε επάξια και αυτό για το οποίο φημίζεται η Barbie: Την σχέση της με την μόδα. Η Barbie έχει το κατάλληλο outfit για κάθε περίσταση. Υπάρχουν περιστάσεις που δημιουργούνται απλώς και μόνο για να φορέσει το outfit. Οι αναφορές σε πολυσυζητημένα σύγχρονα brands είναι σκόπιμα μη διακριτικές, ως και προκλητικές και μέσα από αυτές απαξιώνονται οι επίπονες στιλιστικές επιλογές με στόχο την «παραπάνω θηλυκότητα». Ηταν λοιπόν συνειδητές, αιχμηρές και ειλικρινείς και για αυτό «έκαναν γκελ» στο κοινό.
Η Barbie ήρθε αντιμέτωπη ακόμη και με το άγχος, τις μαύρες σκέψεις και τις φοβίες και κάπως έτσι ξαφνικά έμοιαζε λιγότερο τέλεια, λιγότερα εξωγήινη, πολύ ανθρώπινη και οικεία. Ίσως κατάφερε και να ξυπνήσει μέσα μας τη νοσταλγία για τη σχέση και την εξάρτηση που είχαμε με τα παιδικά μας παιχνίδια, κι ας μην ήταν -τα δικά μου τουλάχιστον- Barbie. Χειρίστηκε τρυφερά την μητρότητα, την εφηβεία, τις γυναικείες σχέσεις.
Σε μια εποχή που τα καστ «πρέπει» να είναι πιο συμπεριληπτικά, η ταινία έκανε και βήματα προς αυτή την κατεύθυνση και χωρίς να «κλωτσάει» ή να φαίνεται ότι γίνεται γιατί «έτσι είναι πολιτικά ορθό». Υπήρχαν πολλές διαφορετικές εκδοχές ης Barbie και του Ken, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορούσαν να γίνουν ακόμη πιο τολμηρές επιλογές.
Οχι δεν φιλήθηκαν με τον Ράιν Γκόσλινγκ και δεν πειράζει
Κάποτε η Barbie ήταν μια απλή κούκλα, αλλά σήμερα είναι Πρόεδρος των ΗΠΑ, Κάτοχος Νόμπελ, αστροναύτης. Ο Κεν υπάρχει γιατί υπάρχει η Barbie και είναι ένας απολαυστικός χαρακτήρας που δοκιμάζει τη γεύση της «πατριαρχίας» για πρώτη φορά και τη βρίσκει πεντανόστιμη.
Έτσι, ένα έξτρα στοιχείο που κεντρίζει το ενδιαφέρον είναι ακριβώς το γεγονός ότι πρόκειται για τους συγκεκριμένους ηθοποιούς: Θα «έφτυνε» ποτέ καμία κατ′ εξακολούθηση τον Ράιαν Γκόσλινγκ; Θα έκλαιγε από ανασφάλεια η Μάργκοτ Ρόμπι; Μπορεί η Barbie να έχει κατάθλιψη; Κι όμως...
Μικρό Spoiler: Το ότι δεν φιλήθηκαν η Barbie με τον Kεν, στην Barbieland είναι κάτι απολύτως φυσιολογικό. Οπότε γιατί «πρέπει» να δούμε το φιλί; Απλώς και μόνο επειδή έχουμε αυτούς τους δύο πρτωταγωνιστές;
Ένα μικρός επίλογος
Το κατά πόσο ο κόσμος έχει συγκεκριμένη αντίληψη του τι είναι η Barbie το καταλάβαινα το καλοκαίρι: Όταν έφτανε η ώρα να φύγουμε από την παραλία, φώναζα «Μπάρμπη βγες έξω, φεύγουμε»! Στο άκουσμα του ονόματος τραβούσαμε τα βλέμματα των υπόλοιπων λουομένων, αλλά τότε εμφανιζόταν μια μελαχρινή και κάποιοι δεν δίσταζαν να εκφράσουν δυνατά αυτό που σκέφτονταν «Εεεε μα γιατί Barbie;». Η απάντηση ήταν κάπως σύνθετη για την περίσταση.
Αλλη πρόσφατη εμπειρία είναι ο εξής διάλογος της μαμάς μου με την πεντάχρονη Βίβιαν:
Βίβιαν: Πώς λένε τις κόρες σου;
Μαμά: Είναι δύο, την μία τη λένε Ελευθερία και την άλλη Μπάρμπη.
Βίβιαν: Σαν την κούκλα; Μπορείς να μου δείξεις μια φωτογραφία;
Αφού είδε τη φωτογραφία αισθάνθηκε πιθανότατα μια μικρή απογοήτευση. Η Βίβιαν ζήτησε στην μαμά μου να μην της λέει ψέματα και της είπε πως αυτή δεν γίνεται να είναι Barbie. Μπορεί όταν δει την ταινία να καταλάβει.