Αποτελεί γεγονός, ότι το μπίτκοϊν απασχολεί συχνά τη δημοσιότητα: Τελευταία, για παράδειγμα, αποτέλεσε είδηση, ότι η αξία ενός μπίτκοϊν ξεπέρασε αυτή της μιας ουγγιάς χρυσού. Επίσης, το μπίτκοϊν ξαναβρέθηκε στο επίκεντρο, στο πλαίσιο της είδησης, ότι έχει ξεκινήσει μία παγκόσμιας έκτασης κυβερνοεπίθεση με κακόβουλο λογισμικό, το οποίο, αφού προσβάλει κάποιο υπολογιστικό σύστημα, στη συνέχεια κρυπτογραφεί αρχεία αποθηκευμένα στο σύστημα αυτό, καθιστώντας τα άχρηστα, και ακολούθως απαιτεί εκβιαστικά την καταβολή λύτρων σε μπίτκοϊν για την αποκρυπτογράφησή τους.
Πληροφορούμενος κανείς τα παραπάνω, είναι εύλογο να αναρωτηθεί: Τι ακριβώς είναι το μπίτκοϊν; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι ότι το μπίτκοϊν αποτελεί είδος κρυπτοχρήματος, η οποία γεννά με τη σειρά της το επόμενο ερώτημα: Και τι είναι το κρυπτοχρήμα;
Κρυπτοχρήμα ονομάζεται το αποκεντρωμένο μέσο πληρωμής, το οποίο βασίζεται στην κρυπτογραφία για την πραγματοποίηση συναλλαγών και για τη δημιουργία νέων μονάδων του ιδίου. Ο όρος «αποκεντρωμένο» τού αποδίδεται, επειδή το κρυπτοχρήμα δεν εκδίδεται από κεντρικές τράπεζες κρατών, αλλά αποτελεί μορφή ιδιωτικού χρήματος. Το πρώτο συνθετικό του νεολογισμού «κρυπτοχρήμα» φανερώνει ακριβώς τη σχέση τού είδους αυτού χρήματος με την κρυπτογραφία.
Η ορολογία στην περίπτωση της νέας αυτής τεχνολογίας δεν είναι ακόμη παγιωμένη στην ελληνική γλώσσα και βρίθει τέτοιων νεολογισμών. Για το λόγο αυτό χρήσιμες είναι και οι ακόλουθες ορολογικές διευκρινίσεις: Είναι επισφαλές να παρασύρεται κανείς από το δεύτερο συνθετικό της λέξης μπίτκοϊν (coin = νόμισμα) και να μιλάει στην περίπτωση του μπίτκοϊν, των μιμητών και των συνεχιστών του (άλλως εναλλακτικών ειδών κρυπτοχρήματος, αγγλ. altcoins) ανακριβώς για «κρυπτονομίσματα»: Πράγματι, χαρακτηριστικό του νομίσματος είναι ότι αυτό έχει επιβληθεί από κάποιο κράτος ως υποχρεωτικό μέσο πληρωμής. Όμως, όπως προείπαμε, η χρήση του κρυπτοχρήματος δεν έχει επιβληθεί από κανένα κράτος, αλλά εναπόκειται αποκλειστικά στη βούληση των συναλλασσομένων.
Ενδιαφέρουσα είναι και η επισήμανση, ότι το κρυπτοχρήμα δεν έχει κατά κανόνα ένυλη μορφή: Έχει ειπωθεί χαρακτηριστικά για το μπίτκοϊν ότι αυτό υπάρχει μόνο στην αλυσίδα τμημάτων (αγγλ. blockchain), για την οποία θα ειπωθούν περισσότερα παρακάτω. Για το λόγο αυτό το κρυπτοχρήμα αποτελεί είδος ψηφιακού ή εικονικού χρήματος. Επίσης, από τα προλεχθέντα προκύπτει και ότι το κρυπτοχρήμα δεν έχει σχέση με το ηλεκτρονικό χρήμα, το οποίο αποτελεί έκφανση των κρατικών νομισμάτων και είναι εκπεφρασμένο σε νομισματικές μονάδες αυτών.
Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμη μία σύντομη παρουσίαση του μπίτκοϊν και της λειτουργίας του. Όπως προαναφέρθηκε, το μπίτκοϊν («bitcoin», «BTC», «XBT») δεν είναι το μοναδικό είδος κρυπτοχρήματος, καθώς τα είδη κρυπτοχρήματος αριθμούν αρκετές εκατοντάδες. Είναι όμως ο πρωτοπόρος του είδους και το πιο δημοφιλές είδος κρυπτοχρήματος. Εφευρέθηκε το έτος 2009 από έναν ή περισσότερους προγραμματιστές με το ψευδώνυμο Σατόσι Νακαμότο. Το ψευδώνυμο αυτό δεν θεωρείται τυχαίο: Η λέξη «Σατόσι» είναι ανδρικό κύριο όνομα στην Ιαπωνία, μπορεί όμως να αποδοθεί και με το ιδεόγραμμα για τη λέξη «σοφία». Το επώνυμο «Νακαμότο» σημαίνει «κεντρική προέλευση».
Η ταυτότητα του εφευρέτη ή των εφευρετών αυτών παραμένει ακόμη και σήμερα άγνωστη, παρά το γεγονός, ότι κατά καιρούς διάφοροι έχουν διεκδικήσει την πατρότητα του μπίτκοϊν. Άτομο ή άτομα με το προαναφερθέν ονοματεπώνυμο υποστήριξαν μέσα από διαδικτυακά φόρα το μπίτκοϊν στα πρώτα του βήματα, αλλά κατόπιν, όταν το εγχείρημά τους έδειξε να έχει αποκτήσει μια σταθερή ορμή, αποσύρθηκαν τελείως από κάθε είδους επικοινωνία με το κοινό. Το άτομο ή η ομάδα Σατόσι Νακαμότο σήμερα κατέχουν ένα εκατομμύριο μπίτκοϊν αξίας περίπου 1,84 δισεκατομμυρίων ευρώ σε τρέχουσες τιμές.
Η ιδέα του κρυπτοχρήματος δεν είναι νέα. Όμως, όλοι όσοι προσπάθησαν στο παρελθόν να το κάνουν πραγματικότητα προσέκρουσαν σε δύο σοβαρά προβλήματα: Πρώτον, έπρεπε να εξεύρουν έναν τρόπο, ώστε οι συναλλαγές να πραγματοποιούνται χωρίς την εμπλοκή ενδιαμέσων και δεύτερον, έπρεπε να λύσουν το πρόβλημα της αποτροπής της διπλής δαπάνης των ίδιων χρηματικών μονάδων. Να ποιες λύσεις υιοθέτησε ο Σατόσι Νακαμότο για την υπέρβαση των ανωτέρω εμποδίων, επιτυγχάνοντας εκεί που οι προκάτοχοί του απέτυχαν:
Για την επίτευξη της αμεσότητας των συναλλαγών χρησιμοποίησε ψηφιακές υπογραφές. Συγκεκριμένα, ο κάθε χρήστης του μπίτκοϊν διαθέτει ειδικό λογισμικό, το οποίο του επιτρέπει την πραγματοποίηση συναλλαγών με μπίτκοϊν και το οποίο είναι γνωστό ως βαλάντιο (πορτοφόλι). Το λογισμικό αυτό δημιουργεί τουλάχιστον μία διεύθυνση ή άλλως δημόσιο κλειδί μπίτκοϊν, στο οποίο ο χρήστης του μπίτκοϊν μπορεί να δέχεται πληρωμές. Η διεύθυνση μπίτκοϊν επιτελεί δηλαδή παρόμοια λειτουργία με αυτή ενός συμβατικού αριθμού τραπεζικού λογαριασμού. Η αποστολή μπίτκοϊν στη διεύθυνση κάποιου γίνεται με τη χρήση κάποιου ιδιωτικού κλειδιού, επίσης μέσω του βαλαντίου μπίτκοϊν. Για το λόγο αυτό έχει ειπωθεί ότι το μπίτκοϊν είναι κατ' ουσία τα δημόσια και ιδιωτικά κλειδιά των ψηφιακών υπογραφών που χρησιμοποιούνται για την πραγματοποίηση συναλλαγών με το είδος αυτό κρυπτοχρήματος.
Η απουσία κάποιου κεντρικού διαχειριστή ή αποθετηρίου, που θα μπορούσε να επαληθεύει τις συναλλαγές με μπίτκοϊν, έθετε και ένα δεύτερο πρόβλημα: Πώς θα μπορούσε να αποτραπεί η διπλή δαπάνη των ιδίων χρηματικών μονάδων; Η λύση στο πρόβλημα αυτό ήταν και ο μεγάλος νεωτερισμός του μπίτκοϊν και ονομάζεται αλυσίδα τμημάτων. Η αλυσίδα τμημάτων αποτελεί έναν κατάλογο όλων των συναλλαγών που έχουν ποτέ πραγματοποιηθεί με μπίτκοϊν. Αυτή τηρείται ως εξής: Ο οποιοσδήποτε διαθέτει ένα ισχυρό υπολογιστικό σύστημα μπορεί να επιλέξει να γίνει εξορύκτης (αγγλ. miner), δηλαδή να συμμετάσχει στο δίκτυο μπίτκοϊν, διαθέτοντας την επεξεργαστική ισχύ του υπολογιστή του για την πραγματοποίηση των πολύπλοκων υπολογισμών που απαιτούνται, ώστε να επαληθευθεί μια ομάδα συναλλαγών και συνακολούθως να προστεθεί ένα νέο τμήμα επιβεβαιωμένων συναλλαγών στην αλυσίδα τμημάτων. Από τη στιγμή που η συναλλαγή θα προστεθεί στην αλυσίδα και το τμήμα, στο οποίο έχει καταχωρισθεί η συναλλαγή αυτή, επικαλυφθεί με άλλα συνεχόμενα τμήματα, αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως κατοχυρωμένη. Από την ένταξή του στην αλυσίδα τμημάτων, το ποσό της συναλλαγής μπορεί να μεταβιβασθεί περαιτέρω. Ο εξορύκτης που θα συμβάλει επιτυχώς στην προσθήκη κάποιου τμήματος επαληθευμένων συναλλαγών στην αλυσίδα τμημάτων ανταμείβεται με το ποσό των 12,5 μπίτκοϊν, τρέχουσας αξίας περίπου 23.000 ευρώ. Η ανταμοιβή αυτή μειώνεται στο μισό κάθε τετραετία.
Υπάρχει οροφή των μονάδων μπίτκοϊν που μπορούν να εξορυχθούν, ανερχόμενη σε 21 εκατομμύρια, τα οποία υπολογίζεται ότι θα έχουν εξορυχθεί μέχρι το έτος 2140.
Εκτός από την εξόρυξη, η απόκτηση του μπίτκοϊν είναι δυνατή και με την αγορά του με συμβατικά νομίσματα μέσω ειδικών διαδικτυακών ανταλλακτηρίων.
Ασχέτως του ποια θα είναι η τύχη του μπίτκοϊν, η τιμή του οποίου υπόκειται σε ακραίες διακυμάνσεις, το φαινόμενο του κρυπτοχρήματος, στο οποίο εντάσσεται και το μπίτκοϊν, φαίνεται πως ήρθε, για να μείνει*.
*Για περισσότερες πληροφορίες για το μπίτκοϊν, ίδ. το βιβλίο μου με τίτλο «Μπίτκοϊν (bitcoin), κρυπτοχρήμα και κυβερνοέγκλημα» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις «Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλας».