Διαβάζουμε ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα. Ρουφάμε τις σελίδες αχόρταγα: Στο μετρό, στο λεωφορείο, περιμένοντας το επόμενο επαγγελματικό ραντεβού, στο διάλειμμα από τη δουλειά. Και ενώ φτάνουμε σε ένα σημείο, που από το τέλος της ιστορίας, μας χωρίζουν μόλις 30 σελίδες, ξαφνικά φρενάρουμε και ελαττώνουμε αισθητά τον πυρετώδη ρυθμό με τον οποίο διαβάζαμε στην αρχή.
Μήπως επειδή δεν θέλουμε να φτάσει στο τέλος της αυτή η περιπέτεια;
«Κάθε αποχωρισμός είναι ένας μικρός θάνατος», είπε η μυθιστοριογράφος Τζορτζ Έλιοτ. Ποιος ξέρει πόσες φορές θα είχε υποφέρει η ίδια η Έλιοτ, αποχαιρετώντας τους χαρακτήρες κάποιας από τις ιστορίες της. Και πόσες φορές, προτού η Έλιοτ αρχίσει να γράφει, θα είχε βιώσει τον πόνο του αποχωρισμού από την πλευρά του αναγνώστη.
Κι όσοι δεν γνωρίζουμε την Έλιοτ, ίσως θυμόμαστε τον αφελή πλην γλυκύτατο Τζόι, από την πολυαγαπημένη σειρά «Φιλαράκια». Και συγκεκριμένα, αυτό με τον Τζόι που έχωσε το μυθιστόρημα «Μικρές Κυρίες» στην κατάψυξη. Για ποιο λόγο; Για να παγώσει τον χρόνο της δράσης και να «κρατήσει στη ζωή» την ηρωίδα Μπεθ, αφού η Ρέιτσελ του έκανε spoiler, πως η Μπεθ επρόκειτο να πεθάνει στις επόμενες σελίδες.
Και επειδή η μελαγχολία μου κάθε φορά που ένα μυθιστόρημα φτάνει στο τέλος του είναι απερίγραπτη, το έψαξα. Και, τελικά δεν είμαι η μόνη! Πρόκειται για φαινόμενο, που έχει και δικό του όνομα.
Το hangover του αναγνώστη ή αλλιώς «book hangover»
Το book hangover περιγράφει ένα σύνολο από συμπτώματα, που μας χτυπούν την πόρτα κάθε φορά που τελειώνουμε ένα καλό βιβλίο. Και μπορούμε να το βιώσουμε διαβάζοντας οποιοδήποτε είδος βιβλίου. Δεν αφορά μόνο τα θλιβερά μυθιστορήματα.
Κι ενώ το hangover του αναγνώστη είναι μια δύσκολη ψυχική κατάσταση, προκύπτει όταν το βιβλίο άγγιξε κάτι βαθιά μέσα μας. Σημαίνει ότι εισχωρήσαμε στην ιστορία, δεθήκαμε με τους χαρακτήρες, σχεδόν ζήσαμε μέσα στον φαντασιακό κόσμο του βιβλίου.
Αυτό είναι άλλωστε το καταπληκτικό με τα βιβλία: Μας επιτρέπουν να γίνουμε κάποιος άλλος, να ζήσουμε ένα σωρό διαφορετικές ζωές, από τις οποίες μας έχει αποκλείσει η πραγματικότητα. Μέσα από τα βιβλία ανακαλύπτουμε νέα σύμπαντα, συνδεόμαστε με διαφορετικούς ανθρώπους και νιώθουμε πράγματα που αδυνατούμε να εξηγήσουμε ή να εκφράσουμε μόνοι μας. Συμπάσχουμε με τους περίπλοκους χαρακτήρες και σταδιακά τους αγαπάμε. Και για τα χαρίσματα, αλλά κυρίως, για τα ελαττώματά τους. Και όταν ξαφνικά, αυτός ο άλλος κόσμος μέσα στον οποίο είχαμε τρυπώσει, μας κλείνει την πόρτα, είναι κάπως λογικό να νιώθουμε συντετριμμένοι.
Στα κυρίαρχα συμπτώματα του book hangover περιλαμβάνονται:
Η λύπη
Ο θυμός
Η λαχτάρα να συνεχιστεί η ιστορία
Η συνεχής απορία για το πώς συνεχίζουν τη ζωή τους οι αγαπημένοι μας χαρακτήρες
H αδυναμία ανάγνωσης ενός νέου βιβλίου
Το αέναο τσεκάρισμα των έργων με τα οποία ασχολείται τώρα ο συγγραφέας του βιβλίου
Τι γίνεται όμως όταν το book hangover εξελίσσεται σε ένα διαρκές συναίσθημα μελαγχολίας;
Αυτό συνήθως προκύπτει όταν οι χαρακτήρες του βιβλίου υπέφεραν από τα προσωπικά θέματα που βασανίζουν και εμάς σε πραγματικό χρόνο. Και τότε, κλείνοντας την ιστορία, ουσιαστικά χάνουμε το groop therapy μας.
Πώς θα το ξεπεράσουμε
1. Δίνουμε στον εαυτό μας χρόνο να θρηνήσει
Αν το θελήσουμε, επιτρέπουμε στον εαυτό μας να κλάψει. Ένα ειλικρινές ξέσπασμα μπορεί να ανοίξει τον δρόμο ανάμεσα σε εμάς και το επόμενο βιβλίο.
2. Ξεκινάμε να διαβάζουμε ένα νέο βιβλίο
Αυτό θα τροφοδοτήσει εκ νέου την ψυχή μας ή τουλάχιστον θα αποσπάσει την προσοχή μας από το τρέχον hangover.
3. Διαβάζουμε ξανά το ίδιο βιβλίο (όσο περίεργο κι αν ακούγεται)
Ακριβώς πως βλέπουμε ξανά και ξανά την ίδια σειρά, επειδή νιώθουμε οικεία με τα πρόσωπα - το γνωστό comfort show -, το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και με ένα βιβλίο. Αν δεν πλήττουμε, δεν υπάρχει κανένας λόγος να στερήσουμε στον εαυτό μας αυτή την τόσο αγνή απόλαυση.
Και κάτι για το τέλος...
Το bοοκ hangover είναι μια όμορφη εμπειρία. Δεν το φοβόμαστε. Μοιάζει με τη χαρμολύπη που μας καταλαμβάνει όταν φεύγουμε από έναν προορισμό που λατρέψαμε: Χαρήκαμε που το ζήσαμε, απλά θα θέλαμε να κρατήσει λίγο παραπάνω.
Και τώρα που πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, με τα οικονομικά να αποτελούν για τους περισσότερους από εμάς σοβαρό ζήτημα, το να χαρίσουμε σε κάποιο από τα αγαπημένα μας πρόσωπα ένα βιβλίο, ακόμα κι από την προσωπική μας βιβλιοθήκη, είναι το πιο πολύτιμο και ένα αρκετά προσιτό δώρο.
Ακουμπώντας στα χέρια κάποιου έναν ολόκληρο κόσμο - απλά με τη μορφή δεμένων σελίδων - αφήνουμε στην ψυχή του σημάδι πολύ πιο ανθεκτικό στον χρόνο, σε σχέση με ένα κόσμημα, ένα ρολόι, ένα άρωμα.