Το επιχειρείν στην Ελλάδα είναι μια πονεμένη ιστορία. Στη χώρα που υπάρχει μόνο το άσπρο και το μαύρο, ο επιχειρηματίας «διώκεται» από το ίδιο το Κράτος το οποίο σηκώνει συνεχώς εμπόδια και δυσκολίες στη λειτουργία του, αναγκάζοντας τον, πολλές φορές, να κινηθεί, στην καλύτερη περίπτωση, στα όρια του νόμου. Δεν μπορούμε βέβαια να παραβλέψουμε και ένα στρεβλό μοντέλο επιχειρηματικότητας που «έπαιξε» πολύ για μεγάλο διάστημα, το οποίο πρόβαλε ως κραταιό πρότυπο, έναν επιχειρηματία κάπως τυχοδιώκτη, κάπως ευκαιριακό, χωρίς όραμα και κρατικοδίαιτο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και μετά από μια δεκαετία σκληρής κρίσης, με τα όποια μαθήματα άφησε ως παρακαταθήκη, σε μία ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με στοιχεία ενός ιδιαίτερου «εξωτισμού» στα ήθη, ερχόμαστε στο τώρα για να δούμε την μικρή, έξυπνη, αν και κάπως δειλή, ελληνική επιχειρηματικότητα του κέντρου της πόλης.
Αν εξαιρέσεις τις πολύ λίγες εκατοντάδες μεγάλες επιχειρήσεις στην χώρα μας, η συντριπτική πλειοψηφία του επιχειρείν είναι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις. Το μικρό μέγεθος, με τα όποια πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του είναι το κυρίαρχο μοντέλο γενικά στην Ευρώπη, αλλά στην Ελλάδα είναι ακόμα πιο έντονη η παρουσία της μικρής κλίμακας. Το κέντρο της Αθήνας μετά από μια δεκαετία απαξίωσης και εξοβελισμού της επιχειρηματικότητας φαίνεται να προσπαθεί να καινοτομήσει, να ευπρεπιστεί, να αξιοποιήσει τα όποια συγκριτικά πλεονεκτήματα και να σταθεί και πάλι στα πόδια του με αξιώσεις. Το αν οι στρατηγικοί σχεδιασμοί, τόσο της κεντρικής πολιτείας, όσο και της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι επαρκείς και εμπνευσμένοι είναι μια άλλη κουβέντα. Δεν μπορούμε να ακυρώσουμε μικρές και έξυπνες προσπάθειες που υλοποιήθηκαν από πλευράς δήμου ώστε να ευπρεπιστεί το ιστορικό τρίγωνο και να δοθεί ένα νέο κάλεσμα προς τον πολίτη και επισκέπτη να επανέρθει στο κέντρο της πόλης. Αρκούν αποσπασματικές δράσεις soft χαρακτήρα για μια περιοχή που δέχτηκε τόσες οχλήσεις από κρατικές πολιτικές αλλά και κοινωνικές ταραχές; Ίσως όχι. Μπορούμε όμως να τις ακυρώσουμε;
Το ενθαρρυντικό της υπόθεσης είναι πως σε μια βόλτα στο κέντρο της πόλης θα δεις και εξαιρετικά ανθεκτικές επιχειρήσεις που μετρούν τρεις και τέσσερις γενιές στο τιμόνι, αλλά και νέες προσπάθειες με έξυπνα αντικείμενα που δείχνουν πως υπάρχουν δημιουργικά μυαλά που τολμούν να ασχοληθούν με το εμπόριο, τη χειροτεχνία και τη μεταποίηση. Η τεράστια ανάπτυξη του κλάδου της εστίασης μπορεί να εμπεριέχει μεγάλη επιχειρηματικότητα ανάγκης, χωρίς όραμα και χωρίς καμιά διαφοροποίηση, αλλά και εκεί μπορείς να εντοπίσεις επιχειρήσεις με εξαιρετική κουζίνα, ιδιαίτερους χώρους και μια φιλοσοφία που κουβαλάνε από την έναρξη τους.
Το story telling που «εσωκλείει» μια νέα επιχείρηση καθώς και η σωστή επιχειρηματική κουλτούρα μπορούν να κάνουν την διαφορά και να κερδίσουν την εμπιστοσύνη. Η ύπαρξη επιχειρήσεων που υπάρχουν δεκαετίες στο κέντρο της πόλης και οι οποίες χαρακτηρίζονται από συνέπεια σε ποιότητα και παράδοση, ανθεκτικότητα και χημεία με τον πελάτη, δείχνει πως όταν μια δραστηριότητα κρύβει μέσα της μια ιστορία μπορεί να ακουμπήσει εξίσου φρέσκα και αποτελεσματικά το κοινό. Επιχειρήσεις με χειροποίητα ενδύματα, custom-made αρώματα υψηλής ποιότητας, γαλακτοπωλεία, παραδοσιακά γλυκοπωλεία, κορνιζάδικα, πιλοποιεία, μπαρμπέρικα και τόσα άλλα που έκαναν πράξη την εγκόλπωση της παραδοσιακής τέχνης, της καινοτομίας, των σύγχρονων τάσεων αλλά κυρίως του brand name Ελλάδα στην παραγωγική τους διαδικασία και παροχή υπηρεσίας.
Το κέντρο της Αθήνας είναι ένας πυρήνας με μικρούς θύλακες επιχειρηματικότητας, οι οποίοι προσπαθούν να αξιοποιήσουν τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα που τους δίνει η ανθρωπογεωγραφία της πόλης ώστε να επιβιώσουν, να κάνουν πράξη τα σχέδια τους και γιατί όχι, να αναπτυχθούν, να προσλάβουν κόσμο και να ευημερήσουν. Το ότι το κέντρο της πόλης παλεύει στο να μην μετατραπεί σε ένα απέραντο Las Vegas του καφέ αφήνει περιθώρια στο να πιστέψουμε πως υπάρχουν άνθρωποι παράτολμοι, δαιμόνιοι και ρομαντικοί που επιθυμούν και να συνεχίσουν την οικογενειακή επιχείρηση αλλά και να καταπιαστούν με την μεταποίηση και την παροχή υπηρεσιών μιας άλλης φιλοσοφίας.
Το rebranding της πόλης μας, αλλά και της χώρας γενικότερα, εμπεριέχει την έξυπνη μικρή επιχείρηση που θα τολμήσει να καινοτομήσει, να ρισκάρει, να γνωρίσει και να αναπτύξει παραδοσιακές τεχνικές και γιατί όχι να συνεργαστεί, να δημιουργήσει clusters και να πρωτοπορήσει στον διεθνή ανταγωνισμό. Όλα αυτά βέβαια θα μπορούσαν να εφαρμοστούν ευκολότερα με την εφαρμογή πολιτικών που θα ανέπτυσσαν πιστά και διαχρονικά το παραπάνω μοντέλο τόσο με τη σχετική εκπαίδευση αλλά κυρίως με κίνητρα ανάπτυξης. Είναι καιρός να απενεχοποιηθεί η επιχειρηματικότητα, να στηριχτεί η άξια ιδέα και να αναλάβει επιτέλους το δημόσιο τη βασική του λειτουργία που είναι η εξυπηρέτηση του πολίτη και της επιχειρηματικότητας χωρίς προσκόμματα και χρονικές οχλήσεις. Είναι πραγματικά τραγικό να ακούγονται απόψεις που θεωρούν την επιτυχία και τη διάκριση στον στίβο του επιχειρείν ως κάτι μεμπτό και ύποπτο.
Το σίγουρο είναι πως υπάρχει αυτό που λέμε ελληνικό δαιμόνιο. Είναι επίσης σίγουρο πως υπάρχει μια μαγιά ικανή να δώσει θετικά αποτελέσματα προς μίμηση. Αυτό που χρειάζεται είναι να σταθούν οι αρχές στο ύψος τους και να δώσουν χώρο στους ανθρώπους που μπορούν να τολμήσουν και να βγουν μπροστά. Η Αθήνα είναι μια δυναμική πόλη, η γοητεία της είναι κάπου στον αέρα. Η πρωτεύουσα είναι μια συγκλονιστική πόλη, μέσα στα τόσα προβλήματα της, γιατί εκτός από τα μνημεία και την ιστορία της έχει τους ανθρώπους της που εμπνέονται από αυτή και οραματίζονται μέσα από αυτή.