Με αγωνία περιμένουν το ριμέικ της ταινίας «Lion King» μικροί αλλά και μεγάλοι που θυμούνται το αγαπημένο φιλμ της Disney από τα παιδικά τους χρόνια. Κανείς ωστόσο δεν περίμενε πως η πιο σχετική με την ταινία φράση, η οποία δεν είναι άλλη από το «Χακούνα Ματάτα», θα προκαλούσε τέτοια αναταραχή στην παγκόσμια κινηματογραφική -και όχι μόνο- βιομηχανία λίγους μόλις μήνες πριν την προβολή της ταινίας.
Υπενθυμίζουμε πως οι αγαπημένες λέξεις, που όλοι έχουμε σιγοτραγουδήσει, σημαίνουν «καθόλου ανησυχίες» στα σουαχίλι, ενώ έγιναν γνωστές σε όλο τον κόσμο μετά την κυκλοφορία της πρώτης ταινίας του «Lion King» το 1994. Για τη Disney όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Την Πέμπτη η πολυεθνική εταιρεία ανακοίνωσε πως αποφάσισε να κατοχυρώσει εμπορικά τη φράση την οποία χρησιμοποιούν οι περισσότεροι λαοί της ανατολικής Αφρικής, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων.
Αμέσως μετά την ανακοίνωση του συμβάντος, περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι κατηγόρησαν την Disney για «αποικιοκρατική και ληστρική συμπεριφορά» ενώ υπέγραψαν μια διαδικτυακή διαμαρτυρία. Η συζήτηση και οι αντιδράσεις έγιναν ακόμα πιο έντονες μετά από τη δημοσίευση ενός άρθρου στην εφημερίδα Business Daily που κυκλοφορεί στην Κένυα, στην οποία γίνονταν εκτενής αναφορά για την «κατάρρευση του αφρικανικού πολιτισμού τα τελευταία χρόνια».
Η κατοχύρωση της φράσης από την Disney έχει προκαλέσει αντιδράσεις με τους πολίτες να καλούν τις αφρικανικές κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα προκειμένου να προστατεύσουν την πολιτιστική τους κληρονομιά. Η δικηγόρος από την Κένυα, Κάθυ Μπουθία, γράφει σε άρθρο της στο Business Daily Africa: «Είναι ατυχές το γεγονός ότι εδώ και πολλά χρόνια συντελούνται κλοπές σε βάρος του αφρικανικού πολιτισμού, μέσω της χρήσης πνευματικών δικαιωμάτων. Οι κυβέρνηση της Κένυας θα πρέπει να κάνει περισσότερα για να προστατέψει τις τοπικές φράσεις».
Έχει όμως η Disney το δικαίωμα να προχωρά σε μια τέτοια κίνηση; Εμπειρογνώμονες σχετικά με ανάλογα ζητήματα εξηγούν πως η εμπορική κατοχύρωση δεν σημαίνει πως κανείς άλλος δεν έχει δικαίωμα να χρησιμοποιήσει τη φράση. Παρόλα αυτά, η εταιρεία κατοχυρώνει το σήμα για τις εταιρείες κυρίως στις ΗΠΑ που θα εκμεταλλευτούν την επιτυχία της ταινίας και της φράσης χωρίς άδεια. Ο εκπρόσωπος Τύπου της πολυεθνικής σε ανακοίνωση του διευκρίνισε πως η κίνηση της Disney δεν απαγορεύει σε κανέναν να χρησιμοποιήσει τη φράση.
Στο μεταξύ πολλοί είναι αυτοί που συγκρίνουν την υπόθεση με αυτή της Apple, η οποία επίσης έχει ορίσει ως εμπορικό της σήμα ένα μήλο, υπάρχουν ωστόσο όρια στην δυνατότητά της να περιορίζει τις άλλες εταιρείες να χρησιμοποιούν την εικόνα του φρούτου. Προφανώς και άλλες επιχειρήσεις δεν έχουν το δικαίωμα να εκτυπώσουν τη λέξη ή το σύμβολο στα αγαθά τους με στόχο την παραπλάνηση των καταναλωτών. Ο τεχνολογικός κολοσσός μάλιστα είχε κινηθεί και νομικά εναντίον της Apple Corps, την εταιρεία που διαχειρίζεται τα πνευματικά δικαιώματα του έργου των Beatles, εξαιτίας της χρήσης του λογότυπου.
Τουλάχιστον άλλες δύο αμερικανικές επιχειρήσεις έχουν το εμπορικό σήμα «Χακούνα Ματάτα» και στην πραγματικότητα στην Αφρική πολλά καταστήματα προχωρούν στην πώληση μη εξουσιοδοτημένων μπλουζών με διάφορους χαρακτήρες από το «Lion King».
Η διαδικτυακή αναφορά όμως, την οποία ξεκίνησε ο Σέλτον Μπάλα, ένας ακτιβιστής από τη Ζιμπάμπουε, εκφράζει τη διαμαρτυρία των πολιτών για ευρύτερους λόγους. «Η αντίδραση μας για την απόφαση της Disney βασίζεται στην απληστία και αποτελεί προσβολή όχι μόνο για την πνευματική ιδιοκτησία των Σουαχίλι αλλά και για ολόκληρη την Αφρική», αναφέρεται στην ανακοίνωση που ο ίδιος εξέδωσε.
(Mε πληροφορίες από New York Times)